– Татар телен дистанцион укыту проекты әле эшләнеп бетмәде. Бу проект тугыз дәрәҗәдән торачак. Һәрбер дәрәҗәдә сигез бүлек бар. Һәрбер бүлектә дүрт дәрес каралган. Әлегә беренче дәрәҗәнең беренче бүлеге тулысынча башкарылып чыкты. Ләкин бу эшнең башы гына. Барлык тугыз дәрәҗәне дә август аена кадәр эшләп бетерү дигән максат куелды. Һәр ай саен проект зурая барачак, көн саен нидер өстәлә, урнаштырыла. 1 августта ул тулы көченә эшли башлар дип өметләнәбез.
Анда эшләүнең тәртибе бик гади. Адрес буенча кереп кеше теркәлергә тиеш. Ул үзе татар телен ни кадәр белү дәрәҗәсен билгели. Кемдер берни белми яки бераз аңлый, башка кеше ярыйсы гына сукалый ди, ләкин телен чарлыйсы килә. Шунда ук ул биредә укып, нинди дәрәҗәгә җитәргә теләвен дә билгели алачак. Шуннан чыгып автоматик рәвештә кулланучыга үз дәрәҗәсе ачыклана, телне өйрәнүнең күләме билгеләнә һәм ул биремнәр аша өйрәнә дә башлый.
– Ата-аналар мәктәптә гел татар теле катлаулы дәрәҗәдә өйрәтелә, грамматика белән баланың башын бутыйлар дип зарланалар. “Ана теле” тагын әдәби татар теленә өйрәтүгә кайтып калмасмы?
Татар телен инглиз, урыс, татар теле аша үзләштереп булачак. Өч телле итеп ясалды, кеше үзенә уңайлысын сайлап ала.
– Русиядәге урыс булмаган милләтләр Education First ширкәте белән бу эшне башкарамы?
– Юк, һәрхәлдә ишеткәнем булмады. Ширкәт вәкилләре җыелышларга да килә. Бары тик Испанияне беләм, алар да Englishtown нигезендә испан телен өйрәтү эшен башлаган, алар да безнең кебек аны башкару этабында. Безне мактадылар. Испаннар 6 ай дәвамында эшләгәнне без бер айда башкарып чыкканбыз булып чыкты, видеофильмны 6ны эшләгән булсак, испаннар берне. Бездә эш кызурак бара.
Моңа карамастан, президент Рөстәм Миңнеханов тагын да зуррак бурычлар куйды. Мәктәпкәчә балаларга да телне өйрәтергә кирәк дип әйтелде. Тугыз дәрәҗә белән генә чикләнмәскә, тагын да югарыракка күтәрелергә кирәк диде. Инглиз теленең уналты дәрәҗәсе бар, безгә дә омтылырга, тырышырга урын бар.
Кыскасы, теләсә кайсы җирдә яшәп ятучы татар кешесе интернет аша телне үзләштерә торган уңай программа.
– Englishtown аша инглизчә өйрәнү курслары арзан түгел. Татар телен өйрәнү ничек булачак? Бу дәүләткә ничә сумга төште?
– Төрле сүзләр булды, фикерләр, ләкин татар телен бу проект аша өйрәнергә теләүче кулланучы өчен бушка булачак. Һәрхәлдә шулай планлаштырыла.
Бу арзан эш түгел, аның сметасын төгәл әйтә алмыйм, чыгымнар байтак, ләкин алар үзен аклаячак, чөнки бу бик кирәкле проект.
– Милли телләргә һөҗүм һәрдаим барганын күреп торабыз, телне өйрәнү мотивациясе дә юк дәрәҗәсендә. Татарча өйрәнәм диючеләр аз җыелып, бу проект нәтиҗәдә үзен акламас, кирәксез булып чыгар дигән курку бармы?
– Өйрәнерләрме, юкмы дип кул кушырып та утыра алмыйбыз, бу – дәүләт башкарырга тиешле проект. Без шартлар, мөмкинлекләр тудырырга бурычлы. Һәрбер кеше телне белми, ләкин аз гына булса да милли үзаңы булган кешенең телне өйрәнергә теләге туар дип ышанасы килә.
Татарстанда начармы, яхшымы, телне өйрәнүгә шартлар бар. Мәктәпләр эшли, мәгариф кануны гамәлдә. Ләкин татарлар читтә дә күпләп яши. Ярый, Татарстан татар телен дәүләт теле буларак укытыр да, ә башкалар нишли? Республикадан читтә 1500 тирәсе татар телен өйрәтә торган уку йорты бар, ә алар булмаган урыннар күпме?! Анда татар телен өйрәнәбез диючеләр юк түгел, бар. Бу интернет-проект алар өчен су кебек кирәк. Чит милләтләр кешеләре арасында да татарча өйрәнергә теләк белдерүчеләр күп. Урыслар шактый. Шушы көннәрдә “Ана теле” сәхифәсендә теркәлүчеләр арасында урыслар – күпчелек.
