Üzbäkstan: Freedom House möräcäğäte kire qağıldı, çit il NKOlarına möğämälä qırıslaşa

Taşkent mäxkämäse 7.çe fevraldä Freedom Houseneñ eşçänlegen 6 ayğa tuqtatıp toruğa qarşı yasağan möräcäğäten kire qaqtı.Xökem qararı 7 minut eçendä çığarıldı. Bu, Üzbäkstan Yustitsiä ministırlığınıñ Freedom House xökümättän bäysez oyışmalar qanunın boza digän qararın üzgärtü mäqsatında yasalğan sonğı möräcäğät ide. Freedom Houseqa üzbäklärgä internet qullanu mömkinçelege birä, terkälmägän oyışmalar-şulsanda xoquq yaqlaw häm säyäsi partiälärne qunaq itä digän ğäyepläwlär quyıla. Üzbäk xakimiätläre opozitsiäne qısqan waqıtta Freedom House eşçänlegen tuqtatırğa mäcbür bulsa da ul xezmätkärlären eştän qumıy.
Dönyanıñ törle illärendä ireklek däräcäsen ülçägän Freedom House öçen 2005nçe yılnıñ may ayında Üzbäkstanda - Andijanda yözlärçä keşe xökümät köçläre tarafınnan üterelgännän soñ, qıyın waqıtlar başlana. Freedom House Direktorınıñ urınbasarı Lisa Davis 29.mayda Samarkandta seminarğa ütkärgändä 15läp keşe seminarğa kerä häm Freedom Haousnı Wahabi, Üzbäk däwläteneñ doşmanı buluda ğäyepli.Davis bu oyıştırılğan eş ide, ämma Andijan waqıyğälärennän elek tä oyışma xezmätkärelärenä ciñel tügel ide dip söyläde radiobızğa. Davis,

Bezneñ cirle xezmätkärlärneñ barısı diärlek şulsanda üzbäk bulğan program menecere dä sorawğa tartıldı, ezärleklände.Ul universitettan quıldı.

Davis bolay dip söyläde: Freedom Housnıñ mäxkämä protsesı 2005nçe yılnıñ noyäberendä başlanıp 11.ğıynuarğa qädär däwam itte.Yustitsia ministırlığı oyışmanıñ eşçänlegen tuqtatırğa qarar birde.Xatın qız xakim bik profesionäl mönäsbät kürsätte, oyışm xätta üz şaxitlären dä çığardı , läkin xökem qararı bezgä qarşı buldı di Davis. Freedom House direktorı Jennifer Windsor Azatlıqqa oyışma xökem qararına turılıqlı bulıp eşçänlegen tuqtattı ämma bez serb, xorvat häm azärbaycanlı xezmätkärlärebezgä aqça tüläwne däwam itäçäkbez çönki äle Üzbäkstanda keşe xoquqları öçen bik möhim waqıt. Windsor süzlärençä,

Ber kemne dä eştän çığarmibız çönki bez Feedom House häm xalıqara cämäğätçelek bu bik qıyın waqıtta xoquq yaqlawçılarnı yaqlarğa däwam itergä tieş dip uylıybız.

Windsor üzlärenä quyılğan ğäyepläwlär axmaqça alar üzbäk xökümäteneñ xoquq mäläsendä üz östenä alğan xalıqara yöklämälärne ütämäwen kürsätä.Bu rejim döres mäğlümätneñ watandaşlarına barıp citmäwe öçen tırışa dip söyläde.

Freedom House 1972 nçe yıldan birle ''dönyada ireklek reitingen basıp çığara. Bu isemlekkä yuğarı bäyä birelä. Törkmänstan wä Üzbäkstanıñ sivil ireklek , säyäsi xoquqlar mäsäläsendä räitinğı bik tübän.Üzbäkstannan tış, T.Korea, Liviä, Kuba Süriä ,Sudan , Myanmar, ğına şul tübän statusta tora .Üzbäkstan xäzer sivil irekleklär mäsäläsendä elekegä qarağanda da tübänräk.

Üzbäkstanda yaqınça 200 oyışma yabıldı ,şulayuq baytaq qına xökümättän bäysez xalıqara oyışmalar ildän çığıp kitergä mäcbür itelde.Alar arasında İnternews,BBC häm Açıq Cämğiät İnstitu bar. Colombia Universitetında Üzäk Aziä belgeçe profesor yardämçese Alexander Cooley NKOlarnıñ quuluı bik zur yuğaltu di. Andijan waqığälärennän soñ Taşkent belän könbatış xökümätläre arasındağı mönäsäbätlär özelgäç, NKOlar könbatış belän üzbäk räsmiläre arasında dialog alıp baruçılar ide. färidä xämit