Дуслар, сәламнәр! Ничек хәлләрегез? Кәефләрегез?
Сегодня наш урок посвятим... стрессу. Он нас преследует каждый день, от него тяжело спрятаться. Но только вы сами можете решить, поддаваться ему или нет, позволить ему разрушить вас или использовать это состояние для развития себя. Поговорим о том, что мы чувствуем татарча! Киттек!
Начнем с новых слов, которые помогут нам описать наше состояние стресса.
Стресс сүзлеге
борчылам – переживаю
куркам – боюсь
елыйм – плачу
кычкырам – кричу
ачуланам – ругаюсь
йокым качты – не могу спать/у меня бессонница
күп ашыйм – много ем
Венера не может дозвониться до подруги уже неделю. Алия не выходит на связь, не пришла на встречу с друзьями накануне. Наконец, Алия взяла трубку. Послушайте диалог и постарайтесь ее понять.
- Венера: Алия, сәлам!!! Кая югалдың син? Нәрсә булды?
- Алия: Берни булмады.
- Венера: Ничек инде берни булмады? Шалтыратмадың, телефонны алмыйсың. Кичә килмәдең.
- Алия: Шуннан?
- Венера: Ничек инде шуннан? Мин борчылдым синең өчен.
- Алия: (елый)
- Венера: Нәрсә булды, килимме яныңа?
- Алия: Юк-юк. Рәхмәт. Гафу ит, борчылма. Мин бер атна өйдән чыкмый яттым. Узган атнада имтиханны бирә алмадым. Күпме әзерләнгән идем мин аңа. Имтиханга кергәч кул-аякларым калтырый башлады, башым әйләнде. Укытучыга белгәнемне сөйләдем. Өстәмә сораулар бирә башлады. Бер тирләдем, бер туңдым. Көчкә чыктым бүлмәдән. Укытучы миңа билге куймаган. Киләсе семестрга килерсең диде.
- Венера: Борчылма шул кадәр, киләсе семестрда бирерсең. Шул кадәр бетермә үзеңне.
- Алия: Борчылам шул. Миңа укуны бу семестрда тәмамларга кирәк иде. Әти, тәмамламасаң, акча бирмим, диде. Куркам, ничек яшәрмен дип. Шуңа атна буе елыйм менә. Ярый шалтыраттың әле.
- Венера: Мин сине бик аңлыйм. Хәзер бал белән чәй эч тә төренеп диванга сузылып ят. Кичкә килимме синең янга?
- Алия: Кил! Көтәм.
- Венера: Килештек.
СТРЕСС НӘРСӘДӘН КИЛЕП ЧЫГА? – ОТКУДА ПОЯВЛЯЕТСЯ СТРЕСС?
От того, что арбуз попался не сладким? Или деньги в кошельке лежат не по купюре? Или этих денег там нет вообще и до зарплаты еще далеко? Так вот, стресс могут вызывать чисто физические явления, так и внутренее состояние человека.
- Салкын көннәр – холодные дни
- Эссе көннәр – жаркие дни
- Ямьсез һава торышы – плохая (некрасивая) погода
- Магнит давыллары – магнитные бури
- Елаган бала – плачущий ребенок
- Күп эш – много работы
- Аз эш – мало работы
Обратите внимание, одно и то же окружение может вызвать или не вызвать стресс у разных людей. Часто мы переживаем из-за отношений.
- Дустым белән ачуланыштым – поссорился с другом
- Хатыным белән кычкырыштым – поругался с женой
- Кызым белән әрләштем – поругалась/поругался с дочерью ("әрләштем" – разговорная форма "поругался")
- Егет (кыз) белән беренче тапкыр очрашам – иду на первое свидание с парнем (девушкой)
Также многие стрессуют на работе.
- Хисапны вакытында эшләп бетерә алмадым – Не смог вовремя закончить отчет
- Мөдир була алмадым – Не смог стать директором
- Әз акча түлиләр – Мало платят
- Хезмәттәшләрем дорфа – Коллеги грубые
- Мөдир тәкәббер – Шеф высокомерный
Мы научилиcь описывать состояние и причину стресса. Находиться в таком состоянии непродуктивно, поэтому поговорим о том, как из него выйти.
Стресстан чыгу сүзлеге
- Арыдым – устал(а)
- Ял итәсем килә – хочу отдохнуть
- Телефонны сүндерәм – выключаю телефон
- Клубка биергә барам – пойду в клуб танцевать
- Сәяхәтәткә чыгам – уезжаю в путешествие
- Талкыш каләвә пешерәм – сделаю талкыш калеве – (татарский десерт, для которого нужны навыки и много времени)
- Ләх булып исерәм – напьюсь в стельку (разговорное – не рекомендуется проектом Әйдә! Онлайн :)
- Мунчага барам – пойду в баню
- Диңгезгә барам – поеду к морю
- Күп итеп йоклыйм – много сплю
Помните, как Алия плакала в телефон Венере, что не сдала экзамен и у нее стресс? Вечер. Венера пришла к Алие.
- Алия: Сәлам Венера, әйдә түрдән уз.
- Венера: Сәлам, менә сиңа күчтәнәчкә әфлисүн. Сөйлә әйдә, ни булды.
- Алия: Рәхмәт. Шундый арыдым. Ял итәсем килә.
- Венера: Укытучы дорфа идеме имтиханда?
- Алия: Нык. Минем борчылганны күреп йомшарса да ярар иде. Ләкин ул ачуланды гына. Әйдә ярар, арыдым бу турыда уйлаудан. Тынычланасым килә.
- Венера: Әйдә берәр җиргә чыгып керик.
- Алия: Кая?
- Венера: Башта берәр җирдә тәмле десерт белән чәй эчик. Аннары бәлки биергә барырбыз.
- Алия: Минем биергә барасым килми. Әйдә мунчага?
- Венера: Әйдә мунчага!
Лучше всего стараться не доводить себя до стресса. Этому посвящаем третью часть нашего урока.
Венера и Алия вернулись из спа.
- Алия: Бик зур рәхмәт сиңа, Венера. Син килеп алып чыкмасаң мине, елап утырган булыр идем.
- Венера: Аңлыйм сине. Аллага шөкер, менә хәзер кәефең әйбәтләнде.
- Алия: Мин имтиханны бирә алмагач бик курыктым. Әти акча бирмим, дигәч бик курыктым. Шуңа фикерем чуалды, утырып уйлыйсы урынга стресска бирештем.
- Венера: Мин вакыт булганда балалар өчен бәйрәмнәр оештырырга булышам, шулай акча да эшлим. Безнең белән эшләргә телисеңме? Вак-төяк акча да булыр.
- Алия: Үзем дә шуны сорыйм дип уйлаган идем. Рәхмәт! Әйдә мин дә кушылып карыйм. Аннары башка эшләр дә карый башлармын.
- Венера: Ул имтиханны да бирергә кирәк. Син бик арыган булгансың.
- Алия: Әйе, син хаклы.
- Венера: Әйдә гыйнварда чаңгы шуарга! Урманда баш яхшы ял итә.
- Алия: Килештек! Рәхмәт сиңа!
Татарские идиомы
Татарский язык богат на идиомы и пословицы на все случаи жизни. Наши примеры учат не поддаваться стрессу.
- "Бер михнәтнең бер рәхәте" (На одно горе – одна радость)
- "Зәхмәтсез рәхәт булмас" (Нет радости без печали)
- "Начарын күрми – яхшыны танымыйсың" (Не увидишь хорошего без плохого)
На этом наш урок подошел к концу. Надеемся, что он поможет вам преодолеть будничный стресс. Предлагаем вам небольшой тест для проверки усвоенных вами знаний.
Стресс дәрәҗәгезне тикшерегез - Проверьте уровень стресса
Сынау
Это курс "Разговорный татарский для продолжающих". Если вы только начинаете изучать татарский, то вам поможет наш курс "Татарский для начинающих".
Не забывайте заглядывать на наш сайт, каждый день вы найдете что-то новое и интересное! Так же мы есть в Вконтакте, Telegram-е, Facebook-е и Instagram-е.
Встретимся на следующем занятии. Сау булыгыз!