Accessibility links

4. Диңгездә ял (отдых на море)


Лето часто ассоциируется с морем. А отдыхаете ли на море в этом году вы? Мы собрали всё интересное о морском отдыхе, необходимую лексику, диалоги и интерактивные тесты. Читайте четвёртый урок нашего летнего курса!

Кто не мечтает о море? Морской отдых - пожалуй лучший вид времяпровождения в жаркий сезон. В продолжении изучения летней темы, на этом занятии мы остановимся на морской тематике. Прежде всего это основная лексика:

Лексика урока
please wait
урнаштыру коды

No media source currently available

0:00 0:01:20 0:00
  • диңгез – море; диңгез шавы – шум моря;
  • тозлы су – соленая вода; төче су – пресная вода;
  • комлы пляж/ ташлы пляж – песочный пляж/каменистый пляж;
  • кызын – загорай; кояшта кызынам – загораю на солнце;
  • дулкын – волна; дулкынлан – волнуйся;
  • яр – берег; диңгез яры – берег моря;
  • утрау – остров; серле утрау – таинственный остров; кеше яшәми торган утрау – необитаемый остров;
  • су асты дөньясы – подводный мир;
  • йөзү – плавать; көймәдә йөзү – плавать на лодке;
  • яңа сыгылган җимеш суы – свежевыжатый сок;
  • кабырчык – ракушка, раковина;
  • кысла – рак;
  • диңгез кысласы – краб, креветка;
  • көньяк – юг, южный;

Прочитайте и прослушайте диалог между коллегами, одна из которых вернулась из отпуска.

Диалог
please wait
урнаштыру коды

No media source currently available

0:00 0:01:05 0:00

Диалог: сезне сагындым

  • Ләйсән: Сәлам, Кәрим! Нәрсә уйлап утырасың?
  • Кәрим: Сәлам! Шундый ямьле җәйне офиста уздырабыз дип уйлыйм. Син кайттыңмы? Ничек анда диңгез?
  • Ләйсән: Сезгә сәлам әйтте!
  • Кәрим: Ял иткәнең йөзеңә чыккан…
  • Ләйсән: Диңгез шәп инде. Бер минутны да юкка уздырмадым: су кердем, кояшта кызындым, көймәдә йөздем, су асты дөньясы белән таныштым, кабырчыклар җыйдым - менә сезгә дә бар монда.
  • Кәрим: Бөтен офиска җитә бу. Тагын ниләр эшләдең? Сөйлә инде.
  • Ләйсән: Көн дә яңа сыгылган җимеш суы: әфлисун, анар, чия, шәфталу - җаның ни тели. Ашаталар, эчертәләр, җыештыралар…
  • Кәрим: Алайса син кайтырга да теләмәгәнсеңдер инде?
  • Ләйсән: Анда барысы да бар, тик сез юк, эш юк. Менә сезне сагындым, эшне сагындым, шуңа кайттым!

Найдите следующие фразы в тексте:

  • передал привет
  • по лицу видно
  • зря не проводила (время)
  • собрала ракушки
  • свежевыжатый
  • гранат, персик
  • что душа пожелает
  • все есть

Проверьте понимание текста методом Әйе/Юк:

  • Кәрим җәй көне эшли.
  • Ләйсән җәй көне эшләми.
  • Кәрим диңгезне сагынган.
  • Ләйсән рәхәтләнеп ял иткән.
  • Ләйсән кайтырга теләмәгән.
  • Кәрим ял турында уйлый.

А сейчас познакомимся с названиями морей на татарском языке:

Диңгез атамалары
please wait
урнаштыру коды

No media source currently available

0:00 0:00:40 0:00
Урта диңгез – Средиземное море
Кара диңгез – Чёрное море
Кызыл диңгез – Красное море
Мәрмәр диңгез – Мраморное море
Әдрән диңгез – Адриатическое море
Хәзәр диңгезе – Каспийское море
Балтыйк диңгезе – Балтийское море
Азак диңгезе – Азовское море

Перейдём к чтению текста. Наши герои рассказали нам о своих историях, связанные с морем. Давайте прочитаем:

Азамат, 35 яшь
Самолетта очарга куркам, шуңа күрә машина белән бара ала торган диңгезне сайлыйм. Шуңа күрә хатыным һәм ике балам белән ел саен ике атнага Кара диңгезгә барырга тырышабыз. Аннан ел буе шуны искә алабыз.

  • искә алу – вспоминать
Айрат белән Сылу
Август азагына туй көнен билгеләдек. Зур туй ясамыйбыз, чөнки икенче көнне үк Урта диңгездә урнашкан Мальтага очабыз. Ни өчен Мальтагамы? Чөнки ике ел элек эшлекле сәфәр вакытында шунда таныштык.

  • билгеләү определять, отмечать
  • эшлекле сәфәр – деловая поездка
Руслан, 28 яшь
Узган елны дустым Айдар Хорватиянең Дубровник шәһәренә яшәргә күчте. Андагы һава торышы, халык, шәһәр ошый аңа. Быел мине үзенә кунакка чакырды, май аенда бардым. Аның өе диңгездән ерак түгел, ун минутлык юл. Бер ай шунда ял иттек.

  • күчү – переезжать, перемещаться
Альбина, 22 яшь.
Быел дустым Миләүшә белән Мисырга юлламаны кыш көне үк алдык. Июнь башында укулар беткәч, диплом алгач, Хургадага очарга уйладык. Беренче тапкыр үзебез генә диңгездә ял иттек. Анда бик күп маҗаралар булды. Нинди? Сер булып калсын әле: вакыты җиткәч, сөйләрбез.

  • юллама – путевка
  • маҗара – приключение

Понятны ли монологи? Давайте проверим. Кто в каком море отдыхает? Объедините правильные варианты:

А сейчас ответьте на вопросы:

  • Азамат диңгезгә ничек бара?
  • Азамат гаиләсе белән диңгезгә еш йөриме?
  • Айрат белән Сылуның туйлары кайчан була?
  • Алар ни өчен Мальтага очалар?
  • Руслан кемгә кунакка бара?
  • Руслан Хорватиядә озак булганмы?
  • Альбина белән Миләүшә кайчан юллама алганнар?

Прервёмся на грамматику. В последнем монологи выделены окончания вакыт хәле, которое образуется путем присоединения окончаний к основе глагола. На русский язык переводится с помощью союза когда:

основа глагола (побудительное наклонение) + -гач/-гәч, -кач/-кәч
  • килгәч – когда придет
  • сорагач – когда спросит
  • арыгач – когда устанет
  • Бушагач, сиңа шалтыратам. (Когда освобожусь, тебе позвоню.)
  • Сорагач, җавап бирерсең. (Ответишь, когда спросят.)
  • Лекция беткәч, өйгә кайтам. (Когда закончится лекция, пойду домой.)

Список вещей, которые необходимо взять с собой на море:

  • акча – деньги
  • паспорт
  • кирәкле дарулар – необходимые лекарства
  • теш пастасы һәм щеткасы – зубная паста и щетка
  • тарак – расчёска
  • сөлге – полотенце
  • кояштан саклый торган крем һәм күзлек – солнцезащитный крем и очки
  • уңайлы аяк киеме – удобная обувь
  • су асты маскасы – подводная маска
  • җиңел киемнәр – легкая одежда

А чем вы обычно занимаетесь на море? Предлагаем вам составить небольшой монолог. Можете прислать нам его на почту (eydetat@gmail.com) или в наши соцсети, тогда мы проверим его.

Для помощи мы составили топ-10 активностей на море, которые сделают ваш отпуск незабываемым:

  • Көн саен диңгездә су керергә. Каждый день купаться в море.
  • Ярдан төрле кабырчыклар җыярга. Собрать на берегу ракушки.
  • Диңгез ярында җәяүләп йөрергә, диңгез шавын тыңларга. Ходить пешком по берегу моря, слушать шум моря.
  • Балык тотарга. Ловить рыбу.
  • Диңгез ризыклары ашарга. Кушать морепродукты.
  • Социаль челтәрләр кулланмаска, китап укырга. Не пользоваться социальными сетями, читать книги.
  • Комнан ныгытмалар төзергә. Постройте крепость из песка.
  • Фотосессия оештырыгыз. Организуйте фотосессию.
  • Тарихи урыннарны зиярәт итәргә. Посещать исторические места.
  • Кояш баюын карарга. Смотреть на закат.

На этом наш урок окончен. Надеемся, что вам понравилось. Для закрепления пройденного материала пройдите небольшой тест:

Тест: Диңгездә ял

Тест: Диңгездә ял

Сынау

Это был четвёртый урок нашего специального летнего курса, который выходит в течение лета 2022 года. Зайдите сюда, если хотите увидеть другие уроки курса.

У нашего проекта "Әйдә! Online" есть два больших курса для изучающих татарский язык:

Заходите на наш сайт, каждый день вы найдете что-то новое и интересное! Также подписывайтесь на наши соцсети: мы есть в Telegram-е, Вконтакте, Instagram-е, Facebook-е, Тиктоке. ​

Следите за обновлениями в наших соцсетях, скоро выйдет следующее занятие!

летний татарский

Летом татарский хочется изучать легко и непринуждённо. Для этого мы подготовили курс "летний татарский" с аудио, тестами и интерактивами!

XS
SM
MD
LG