Yaña yıl bäyrämnäre bıyıl da bik ozaqqa suzılu säbäple, respublikada matbuğat şaqtıy ğına waqıt basılmıy tordı. 4-5 ğinwarda dönya kürgän berniçä gäcitne iskä almağanda, respublika matbağalarınıñ töp öleşe üzläreneñ 2006 yıldağı berençe sannarın uquçılarğa barı tik 10-11 ğinwarda ğına citkerde. Älege sannarda ğädättägeçä inde yaña yıl belän qotlawlar, bilgele keşelärneñ bäyräm belän täbrikläwläre, soñğı yıllarda ayıruça populyar bulğan yoldıznamälär, Qorban bäyräme uñayınnan yazmalar, ozın yallar waqıtında şaqtıy kübäyep kitkän kriminal’ yañalıqlar urın alğan. Mädäniät, säyäsät temaları da ällä ni aktual’ bulmadı bu könnärdä matbuğatta.
Xäyer, Veçernyaya Kazan’ gäciteneñ 11 ğinwar sanında kiläse yılğa säyäsi prognoz dönya kürde. 2006 yılda Tatarstanda säyäsättä närsä xökem söräçäk, digän sorawğa, respublikanıñ säyäsät belgeçläre Totrıqlılıq, dip cawap birgän ikän. Säyäsät belgeçe Midxät Färuqşin, mäsälän, Tatarstan citäkçelegendä Mintimer Şäymievnıñ 70 yıllığına, yäğni, 2007 yılnıñ ğinwarına qädär, bernindi dä üzgäreşlär bulmas, dip sanıy. Şuşı olı yubileyın bilgeläp ütkäç tä Şäymiev üzeneñ wazifasınnan kitärgä aşıqmayaçaq, kitä qalsa isä, 2006 yılda respublika xökümäteneñ citäkçese alışınaçaq, çönki prezident wazifalarınnan kitkäç, anıñ urınında näq menä premyer-ministr qalaçaq, premyernıñ Tatarstan citäkçese bulıp bilgelänüe dä bik ixtimal, ä Röstäm Miñnexanov federal üzäkne respublika prezidentı bularaq qänäğätländermi, digän fikerdä tora, Midxät Färuqşin. Tağın ber säyäsät belgeçe – Vladimir Belyaev isä, Rusiädä 2006 yılda xällär tağı da totrıqlıraq, yäğni inde zagnivayusçiy, eçerep baruçan bulır, dip uylıy.
Xäyer, inde äytkänebezçä, säyäsät, sotsial’ problemalarğa bağışlanğan yazmalar ällä ni küp bulmadı bu arada Tatarstan matbuğatında. Bäyrämnär, alarnı ütkärüdän tış gäcitlärdä ğailä, sälämätlek problemaları, qızıqlı keşelär turında yazdılar. Ä menä ädäbiät, şiğriät turında yazmalar bik kürenmi, mädäni problemalar matbuğattan çittä qalıp bara, gärçä 2006 yıl Tatarstanda ädäbiät häm sänğät yılı dip iğlan itelsä dä. Bu xaqtağı Mintimer Şäymievnıñ ukazı Mädäni comğanıñ berençe sanında dönya kürde. Belgänegezçä, Mädäni comğa – ädäbiät, sänğät, mädäniät, tel problemaların yaqtırtuçı basma. Bez älege gäcitneñ 2006 yıldağı eşçänlege belän qızıqsındıq. Yaña başlanıp kitkän yıl ädäbiät häm sänğät yılı dip iğlan itelü säbäple, gäcitneñ eşçänlegendä üzgäreşlär köteläme... Bu xaqta Mädäni comğanıñ baş möxärrire Zinnur Mansurov menä nindi fikerdä tora.
Bezneñ gäcit inde 10 yıl däwamında çığıp bara häm bezgä här yıl ädäbiät häm sänğät yılı kebek. Çönki bezneñ qıyblabız – ädäbiät, mädäniät mäs’älälären yaqtırtu. Bıyılğı yılğa kilgändä isä, bez uquçılarıbızğa Tuqaynıñ häm Cälilneñ yubileylarına bağışlanğan yazmalar täqdim itärgä uylıybız. Başqa yubileylar da iskä alınaçaq
Zinnur Mansurov äytep kitkänçä, basmanıñ berençe sanında Ğabdulla Tuqaynıñ tuuına 120 yıl tulunı qarşılap rubrikasında İke yaqlap yanğan şäm, dip isemlängän yazma urnaştırılğan. Ä menä gäcitneñ Rässam ostaxanäse rubrikasında uquçılar rässam Erot Zaripov xaqında beleşmä aludan tış, anıñ icatı belän dä tanışa alalar. Monnan tış, Firaya Ziyatdinova tatar ädäbiäten yaratuçılarnı Täbriz Möbäräkovnıñ Xäter alanı kitabı belän yaqınnan tanıştıra. Tatar cırı-2005 bäygese xaqında da uqıp belep bula Mädäni comğanıñ 13 ğinwarda dönya kürgän sanında. Şulay uq, şağir Musa Cälil dä onıtılmağan. Bıyıl anıñ tuuına 100 tulu bilgeläp üteläçäk. Mäskäwdä älege yubileynı ütkärü buyınça oyıştıru komitetı da eşli başlağan ikän. Küptän tügel genä anıñ utırışı uzğan. Sez Cälil yubileyı uñayınnan ütkäreläçäk çaralar belän tanışa alasız. Alar arasında şağirneñ icatına bağışlanğan törle bäygelär, fänni konferensiä ütkärü, Näcip Cihanovnıñ Cälil librettosına yazılğan Altınçäç operasın, Cälil operasın quyu kebek çaralar bar. Tantanalarnı Tatarstanda häm şağirneñ tuğan yağı – Orenburda ğına tügel, ä Rusiäneñ başqa şähärlärendä, xätta Qırğızstan, Äzerbäycan, Ukrainada da ütkärü qaralğan.
Vostoçnıy ekspress gäciteneñ berençe sanında isä, Musa Cälil yäki Ğabdulla Tuqay xaqında berni dä yuq. Anıñ qarawı, monda Hadi Taqtaş isemen kürep bula. Läkin älege gäcit tä tatar şiğriäte temasın kütärgän ikän dip aldanmağız. Bu oçraqta süz barı tik Tatarstanda oyışqan Hadi Taqtaş dip atalğan cinäyätçel törkem turında ğına bara. Çığa başlağan mäldä tatar mädäniätenä, milli problemalarğa zur iğtibar birä torğan Vostoçnıy ekspress soñğı arada bik üzgärde. İnde xäbär itkänebezçä, älege basma Qazan şähärendä 2006 yılğa buşlay yazılu iğlan itkän ide. Şulay itep ul 70 meñnän artıq tiraj cıyğan. Vostoçnıy ekspressnıñ xucaları yazıludan tügel, ä reklamadan kilgän aqçağa kübräk ömet itälär. Ä milli problemalarnı kütärü, uquçılar sanın häm reklama aqçasınıñ külämen arttıruğa kitermi küräseñ.
Gölnaz İlgizär