Mäqälä avtorı, Rusiä prezidentı Vladimir Putinnıñ elekke iqtisadi kiñäşçese Andrei İllarionov. Mäqälä, Rusiä, demokratiä häm iqtisadları alğa kitkän illär arasına kerä alamı, digän soraw belän başlana. Bügenge köndä Rusiä "zur sigezlekneñ" ber genä şartın üti – ul da bulsa iqtisad zurlığı. Säyäsi xoquqlarğa kilgändä, Freedom House oyışması isemlegendä Rusiä 192 il arasında 168nçe urında tora. Korrupsiäne tikşergän Transparency İnternational oyışması Rusiäne 159 il arasında 126nçı urınğa quyğan. Dönya İqtisadi Forumı mäğlümatlärenä qarağanda, Rusiädä xökümät qararların xuplaw mäsäläsendä 108 il arasında 85nçe urında, xosusi milek xoquqların yaqlaw häm yustisiä bäysezlege mäsälälärendä dä Rusiä şul 80nçe urınnarda kilä.
Ämma "zur cidelek" belän Rusiä arasındağı iñ zur ayırma – ul köntärtibendä torğan mäsälälärgä qaraşlarnıñ ayırıluı. Rusiä kürşe däwlätlär belän viza, elektr energiäse, gaz, şäräp häm xattä şifalı su mäsäläsendä suğış xälenä kilä. Demokratiä yulın saylağan Ukraina häm Görcistanğa, şulay uq Baltiq buyı däwlätlärenä qarata Mäskäwneñ qaraşı üzgärde. Ber ük waqıtta Rusiäneñ yaña dusları arasında Belarus, Üzbäkstan, İran, Mäğrib, Venesuela, Birma citäkçeläre häm Hämäs päydä buldı.
İqtisadları alğa kitkän demokratik däwlätlär Peterburda ütäçäk summitqa barırğamı-yuqmı dip baş wata. İdealistlar – qatnaşmıyq, baykot iğlan itik, di. Wazğiätkä ayıq qarawçılar moña qarşı, ul çaqta näticäse naçar bulaçaq, di.
Rusiä räsmiläre, energetikada iminlek mäsäläsen niçek añlawların böten dönyağa kürsätte. Energetika ölkäsen xosusi şirkätlärgä satu urınına Rusiä däwlät kontrolen nığıta, neft häm gaznı üz qulına ala bara. Demokratik illär kürergä telägän äyberme bu?
Waşington Post mäqäläsendä bik küp sorawlar cawapsız qala. Rusiä, "zur cidelek" citäkçeläre süzlärenä qolaq salır dip kem ışana? Soñğı yıllarda qabul itelgän demokratiägäq qarşı qanunnar yuqqa çığırmı? 2007 häm 2008nçe yılda saylawlar irekle häm ğädel bulırmı? Yustisiä häm mäğlümat çaraları östennän däwlät kontrole beterme? Eşlärennän quılğan jurnalistlar üz urınnarına qayta alırmı? Eşquarlıqqa tıqşınu beterme? Qanunsız qararlar qabul itkän bürokratlar, prokurorlar häm xäkimnär xökem itelerme?
Mäqälä avtorı Andrei İllarionov, "zur cidelek" citäkçeläre Peterburğa bara qalsa – üzläreneñ Rusiädä ireklek häm demokratiä torışına bitaraflığın kürsätäçäk, dip sanıy. Alarnıñ säfäre - Rusiäneñ, gel qabatlap torğan, könbatış belän Rusiä citäkçeläre arasında ber nindi dä ayırma yuq, digän süzlären raslaw bulaçaq.
Yuğarı däräcädäge cıyınnıñ niçek ütäçägenä qaramastan, ber äyber inde bilgele: "zur sigezlek" demokratik illär klubı bularaq yäşäwdän tuqtıy. Peterbur summitı anıñ ülemen yaqınayttı. Bälki ul soñıraq 7, 4 yäki 3 ilne berläşterep yañadan tuar, ämma bügenge Rusiä öçen ul klubta urın yuq. (Washington Post, 18.04.2006)
alsu qormaş
Ämma "zur cidelek" belän Rusiä arasındağı iñ zur ayırma – ul köntärtibendä torğan mäsälälärgä qaraşlarnıñ ayırıluı. Rusiä kürşe däwlätlär belän viza, elektr energiäse, gaz, şäräp häm xattä şifalı su mäsäläsendä suğış xälenä kilä. Demokratiä yulın saylağan Ukraina häm Görcistanğa, şulay uq Baltiq buyı däwlätlärenä qarata Mäskäwneñ qaraşı üzgärde. Ber ük waqıtta Rusiäneñ yaña dusları arasında Belarus, Üzbäkstan, İran, Mäğrib, Venesuela, Birma citäkçeläre häm Hämäs päydä buldı.
İqtisadları alğa kitkän demokratik däwlätlär Peterburda ütäçäk summitqa barırğamı-yuqmı dip baş wata. İdealistlar – qatnaşmıyq, baykot iğlan itik, di. Wazğiätkä ayıq qarawçılar moña qarşı, ul çaqta näticäse naçar bulaçaq, di.
Rusiä räsmiläre, energetikada iminlek mäsäläsen niçek añlawların böten dönyağa kürsätte. Energetika ölkäsen xosusi şirkätlärgä satu urınına Rusiä däwlät kontrolen nığıta, neft häm gaznı üz qulına ala bara. Demokratik illär kürergä telägän äyberme bu?
Waşington Post mäqäläsendä bik küp sorawlar cawapsız qala. Rusiä, "zur cidelek" citäkçeläre süzlärenä qolaq salır dip kem ışana? Soñğı yıllarda qabul itelgän demokratiägäq qarşı qanunnar yuqqa çığırmı? 2007 häm 2008nçe yılda saylawlar irekle häm ğädel bulırmı? Yustisiä häm mäğlümat çaraları östennän däwlät kontrole beterme? Eşlärennän quılğan jurnalistlar üz urınnarına qayta alırmı? Eşquarlıqqa tıqşınu beterme? Qanunsız qararlar qabul itkän bürokratlar, prokurorlar häm xäkimnär xökem itelerme?
Mäqälä avtorı Andrei İllarionov, "zur cidelek" citäkçeläre Peterburğa bara qalsa – üzläreneñ Rusiädä ireklek häm demokratiä torışına bitaraflığın kürsätäçäk, dip sanıy. Alarnıñ säfäre - Rusiäneñ, gel qabatlap torğan, könbatış belän Rusiä citäkçeläre arasında ber nindi dä ayırma yuq, digän süzlären raslaw bulaçaq.
Yuğarı däräcädäge cıyınnıñ niçek ütäçägenä qaramastan, ber äyber inde bilgele: "zur sigezlek" demokratik illär klubı bularaq yäşäwdän tuqtıy. Peterbur summitı anıñ ülemen yaqınayttı. Bälki ul soñıraq 7, 4 yäki 3 ilne berläşterep yañadan tuar, ämma bügenge Rusiä öçen ul klubta urın yuq. (Washington Post, 18.04.2006)
alsu qormaş