Elek Yaqın Könçığışta qorallı nizağ başlanğaç ta, AQŞnıñ citäkçelege töbäkkä üz diplomatların cibärä ide. Qaywaqıt diplomatik tırışlıqlar nizağnı tınıç yul belän çişergä yardäm itä ide. Bu yulı Aq Yort nizağqa qatnaşmıy. Ni öçen?
"Quşma Ştatlar bu nizağ çığuda Süriä häm Hizbullanı ğäyepli. Häm alar İzrailneñ, Hizbullanı bötenläy yuq itüen bulmasa da, hiç yuğı köçsezländerüen teli. Soñınnan Hizbulla köçsezlängäç, kileşü nigezendä Liban xökümäteneñ üz xakimiäten kiñäytüe öçen öçen. Älegä mondıy kileşüneñ waqıtı citmäde. Hizbulla İzrailgä höcümnären däwam itä, İzrail häm Amerika bu çor – kileşügä ireşü çorı tügel, dip sanıy."
Ğäräp däwlätläre, misal öçen Söğüd Ğäräpstan, Mısır häm Ürdün dä eşkä qatnaşırğa cıyınmıy kebek. Alar xattä şığılarnıñ Hizbulla xäräkäten bu nizağnı başlawda ğäyepläp çıqtı. Sezneñçä, sönni möselmannarı wäkilläre bu nizağta İzrail ciñä dip ışanamı?
"Hizbulla İzrail öçen barmaqqa kergän şırpı kebek bulsa, Hizbulla, Hämas, İslam Cihadı häm Ğiraqtağı suğışçılar – böten töbäk öçen qurqınıç tudıra. Däşmäsälär dä, bu xökümätlär Hizbullanıñ ciñelüenä qarşı ber süz dä äytmiäçäk. Bu mömkin dip äytä almıym. Ämma Hizbullanıñ ciñelüe şulay uq İrannıñ ciñelüe bulaçaq. Moña inde Söğüdlär, Mısır häm töbäktäge başqa rejimnar – berse dä qarşı bulmayaçaq."
Ä Yevropa ni öçen ber süz dä äytmi?
"Xalıqara iminlek mäsälälärdä Yevropa ber qayçan da berdäm fikerdä bula almadı. Alar köç qullanunıñ tuqtawın başqalardan kübräk telider bälki. Ämma Yevropada da qayber citäkçelär häm ayırım alğanda Britaniä premyerı Tony Blair, nizağnı Hizbulla çığarğanın tanıy. Häm şulay uq alar, İzrailneñ bu xäräkät aldında üz üzen yaqlıy ala torğan itep kürsätergä teläwen dä añlıy. Köç qullanu küpme däwam iter – ber atnamı, ikeme, äytergä qıyın."
Häläk bulğannarnıñ kübese – tınıç xalıq bulğanda, dönya cämäğätçelege mondıy nizağnıñ däwam itüenä riza bulır dip uylıysızmı?
"Libanda qorbannar sanı arta barğanda, xalıqara cämäğätçelekkä, İzrailgä irek berergä bik awır bulaçaq. "
Köç qullanunı tuqtatu öçen İzrailgä genä basım yasaw citmi, Hizbullağa da basım yasarğa kiräk bulaçaq. Monı niçek eşläp bula?
"Liban xökümäte häm Liban ğaskärläre andıy köçkä iä tügel. Bu basım – xalıqara köçlär, İran häm Dämäşk qatnaşuında häm İzrail belän Liban çigenä xalıqara ğäskär kertep eşlänergä tieş. Hizbulla suğışçıları çik buyınnan 40 çaqrımdağı Litani yılğası buylap quılırğa tieş. Wazğiät qatlawlı, önki qarşı toruda – üzäk xökümätne sannamağan däwlättän tış xäräkät qatnaşa. "
"Quşma Ştatlar bu nizağ çığuda Süriä häm Hizbullanı ğäyepli. Häm alar İzrailneñ, Hizbullanı bötenläy yuq itüen bulmasa da, hiç yuğı köçsezländerüen teli. Soñınnan Hizbulla köçsezlängäç, kileşü nigezendä Liban xökümäteneñ üz xakimiäten kiñäytüe öçen öçen. Älegä mondıy kileşüneñ waqıtı citmäde. Hizbulla İzrailgä höcümnären däwam itä, İzrail häm Amerika bu çor – kileşügä ireşü çorı tügel, dip sanıy."
Ğäräp däwlätläre, misal öçen Söğüd Ğäräpstan, Mısır häm Ürdün dä eşkä qatnaşırğa cıyınmıy kebek. Alar xattä şığılarnıñ Hizbulla xäräkäten bu nizağnı başlawda ğäyepläp çıqtı. Sezneñçä, sönni möselmannarı wäkilläre bu nizağta İzrail ciñä dip ışanamı?
"Hizbulla İzrail öçen barmaqqa kergän şırpı kebek bulsa, Hizbulla, Hämas, İslam Cihadı häm Ğiraqtağı suğışçılar – böten töbäk öçen qurqınıç tudıra. Däşmäsälär dä, bu xökümätlär Hizbullanıñ ciñelüenä qarşı ber süz dä äytmiäçäk. Bu mömkin dip äytä almıym. Ämma Hizbullanıñ ciñelüe şulay uq İrannıñ ciñelüe bulaçaq. Moña inde Söğüdlär, Mısır häm töbäktäge başqa rejimnar – berse dä qarşı bulmayaçaq."
Ä Yevropa ni öçen ber süz dä äytmi?
"Xalıqara iminlek mäsälälärdä Yevropa ber qayçan da berdäm fikerdä bula almadı. Alar köç qullanunıñ tuqtawın başqalardan kübräk telider bälki. Ämma Yevropada da qayber citäkçelär häm ayırım alğanda Britaniä premyerı Tony Blair, nizağnı Hizbulla çığarğanın tanıy. Häm şulay uq alar, İzrailneñ bu xäräkät aldında üz üzen yaqlıy ala torğan itep kürsätergä teläwen dä añlıy. Köç qullanu küpme däwam iter – ber atnamı, ikeme, äytergä qıyın."
Häläk bulğannarnıñ kübese – tınıç xalıq bulğanda, dönya cämäğätçelege mondıy nizağnıñ däwam itüenä riza bulır dip uylıysızmı?
"Libanda qorbannar sanı arta barğanda, xalıqara cämäğätçelekkä, İzrailgä irek berergä bik awır bulaçaq. "
Köç qullanunı tuqtatu öçen İzrailgä genä basım yasaw citmi, Hizbullağa da basım yasarğa kiräk bulaçaq. Monı niçek eşläp bula?
"Liban xökümäte häm Liban ğaskärläre andıy köçkä iä tügel. Bu basım – xalıqara köçlär, İran häm Dämäşk qatnaşuında häm İzrail belän Liban çigenä xalıqara ğäskär kertep eşlänergä tieş. Hizbulla suğışçıları çik buyınnan 40 çaqrımdağı Litani yılğası buylap quılırğa tieş. Wazğiät qatlawlı, önki qarşı toruda – üzäk xökümätne sannamağan däwlättän tış xäräkät qatnaşa. "