Accessibility links

Кайнар хәбәр

Dönyanıñ tabiğat baylıqları 50 yıldan betärgä mömkin


Ber kemgä dä ser tügel, dönya sänäğäteneñ üsä baruı cir baylıqların qullanunı da artırunı täläp itä. Bu gasırınıñ illençe yıllarına, keleşelek dönyası tabiğat resurların qullanıp betergä mömkin. Tabiğatne saqlaw bötendönya föndı, şuşı könnärdä “Cir şarınıñ yäşäyeşe” turında xisabın iğlan itte. Anıñ töp fikere – keşelek dönyası kiçekmästän tabiğatkä bulğan mönäsäbäten üzgärtergä tieş.

Tabiğatne saqlaw fondı cir baylıqları ğasır urtasında betärgä mömkin, digän faraz yasıy. Ul waqıtqa, keşelek dönyası cir baylıqların, tabiğat kire torğıza alırday külämnän ike tapqırğa zurraq öleşen qullanıp beteräçäk, dielä xisapta. İsäpläwlärne, Azatlıqqa, şuşı bötendöya fondınıñ çit il eşlär bülege vitse prezidentı Richard Mott añlatıp birde.

Süz nigezdä çista su, ağaç, urman, balıq, häm cirdä üskän üsemeklär turında bara. Xäzerge xällärgä bäyä birgändä, Mott, keşelek döndyası, cirdän, ul birä alağannan kübrägen sorap kilde, di. Mott, cir baylıqları betäçäk 2050 yılnı kötmäskä täqdim itä.

Fondnıñ xisabında äytelgänçä, keşeleklelek cir baylıqları qullanu tizlegen 1961nçe yıldan başlap 2003 yılğa qädär arada öç tapqırğa arttırdı. Häm şunsı borçu tudıra, dönyanıñ näfese üsüdän tuqtamıy. Älege tikşerü, bez tabuğat mömkinleklären qullanunı üzgärtä başlarğa tieş, digän fikerne alğa sörä.

Mott, berençe başqa kilgän yullar, çınlıqqta real bulmasqa mömkin, dip basım yasıy. Misal itep, Mott xäzerge waqıtta kullanışqa kerep bargan ısulnı - bezninnı kukuruzdan çığarılğan etanol belän quşunı kiterä. Etanolnıñ berniçä östenleke yağı bar, di Mott. Ämma nefttän etanolğa küçärgä teläsägez, sez million hegtar urmannı etanol eşläp çığaruçı üsemleklärgä birerçä tieş bulaçaqsız, di ul.

Tabiğatne saqlaw bötendönya fondı wäkile Richard Mott keşelek dönyası qıybat häm zur bulmağan eşlär eşäp, üzgäreşlär yasıy ala, di. Tübändäge şartlarnı ütägändä, Mott fikerençä, cir baylıqları betüenä qarşı torıp bula. :

“Ul äyberlär, çista sunı uylanbraq totu, azraq yaqulıq qullanuçı maşinalar buldıru, keşelär eşlägän cirgä yaqın torsın öçen, şähärneñ aqıllraq planlaştıru, ışanıçlıraq transport buldıru, energiä saqlıy torgan binalar tözü, tabiäğat energiäsen qullanu, çup-çarnı eşkärtü. Şundıy äyberlärne bar illär dä eşlärgä tırışırğa tieş.”

Tabuğatne saqlaw fondınıñ soñğı xisabında dönyadağı tereklekneñ törlelegen bilgeläwçe Planeta yäşäşe indeksı da telgä alında. Byılğı index şunı kürsätä, dönyada üsemleklär häm hayvanannarnıñ sanı 1961 yıldan başlap 2003 yılğa qädär arada 31% , ä dingez suyında yäşäwçe üsemlek törläre 27 % kimegän.

Bikä Timerova.
XS
SM
MD
LG