İke kön däwam itäçäk bu cıyınnı bügen İran tışqı eşlär ministrı Manuçer Mottaqi, İran Holokostnı qabul itmi, ämma kire dä qaqmıy, bu cıyında – açıq söyläşü bulaçaq, dip belderde:
"Cıyınnıñ töp maqsatı – irekle dip belderelgän Yevropadağı bu tarixi xäl turında anda üz fikerlären äytä almağan belgeçlärgä çığış yasaw mömkinlege birü."
"Ägär dä yähüdlärne küpläp üterü – ul tarixi fakt bulsa, ni öçen bügenge köndä nazilarnıñ ul ğämälläre öçen fälestinnär tüli?" dip däwam itte Mottaqi.
Mondıy çaranı oyıştıru täqdime İran prezidentı Mähmüd Äxmädinecadtan kilde, näq prezident küptän tügel Holokostnı – uydırma dip atağan ide. Berniçä ay elek isä İranda Holokost sürätlärenä bäyge oyıştırılğan ide, anı da xalıqara cämäğätçelek kisken täñqitläp çıqtı.
İzrail tışqı eşlär ministrı Mark Regev mondıy qaraş – faciğa turında bulğan xalıqara fikergä qarşı kilä, dip belderde:
"Qızğanıçqa qarşı Tährandağı rejim Holokostnı kire qağuçılarğa räsmi xuplaw birde. Uzğan yıl ğına BMO ğömüm mäclese, Holokost qorbannarın iskä alu köne häm anı inqar itüçelärgä täñqit belderü turında rezolüsiä qabul itkän ide."
Cıyınnı Tışqı eşlär ministrlığınıñ säyäsi häm xalıqara öyränülär institutı oyıştırğan. Alar üzläre bu utırışnı – fänni cıyın dip atadı.
İran mäğlümat çaraları xäbär itüençä, cıyında 30 ildän 60qa yaqın belgeç qatnaşa, çığışlar – Holokost, sannar, çınbarlıq, tarixi dokumentlar häm nazizmğa bağışlana.
Könbatış xökümätläre häm yähüd oyışmaları Tähran konferensiäsen täñqitläp çıqtı. Uzğan yıl uq, İran mondıy cıyın ütkärü niäten iğlan itkäç, Britaniä premyer-ministrı Tony Blair, Tährannıñ plannarın – şaqqatırğıç axmaq häm başqa sıymaslıq dip beldergän ide. Uzğan atnada BMO general sekretare Kofi Annannıñ matbuğat wäkile, "qotoçqıç çınbarlıqnı inqar itüçelärgä kisken qarşı çığarğa kiräk" digän ide.
İrannıñ üzendä , Tähran universitetında säyäsi fännär professorı Sadegh Zibakalam, älege cıyın İrannıñ xalıqara imijına häm üz mänfäğätlärenä ziyan kiterä, dip belderde:
"İranlı bularaq, mine bezneñ tışqı eşlär ministrlığınıñ ğämälläre aptıraşta qaldıra. Biregä anti-semitlar, yaña nazilar, Ku Klux Klan äğzalären häm rasistlar törkemnären cıyunıñ nindi mäğnäse bar? Bezneñ xökümät bu ğämäle belän närsä otırğa cıyına? Añlamıym. Häm bolar barısı da BMOda bezneñ atom programması tiräsendäge kierenkelek sürätendä eşlänä, bezneñ eşebez xäzer – xalıqara cämäğätçelegeneñ ışanıçın qazanu."
Parlamenttağı berdän ber yähüd deputatı Moris Motamed, älege cıyınnıñ ütüe qızğanıç, dip belderde. İranda 25 meñläp yähüd yäşi.
Berlindağı anti-semit tikşerenülär üzäge belgeçe Wolfgang Benz, Holokostnı kire qağu - tarixnı kire qağu tügel, ä bügenge köndä monıñ säyäsi säbäpläre bar, dip sanıy:
"Holokostnı inqar itüçelär – tarixta nilär bulğanın bik yaxşı belä. Ämma alar anı üz maqsatlarında qullanırğa teli. Xalıqnıñ bu tarixi xäl turında beleme yuq digän bulıp alar İzrail häm böten dönyadağı yähüdlärgä qarşı çığarğa teli. Monda eş belemdä tügel tügel, monda eş säyäsättä."
İran İzrailne däwlät bularaq tanımıy. Prezident Äxmädinecad, ber tapqır, Holokostnı – Yaqın könçığışta İzrail däwläten tözü öçen uylap çığarğannar, dip, İzrailne xaritadan sörtep taşlarğa täqdim itkän ide.
Alsu Qormaş, Praga
"Cıyınnıñ töp maqsatı – irekle dip belderelgän Yevropadağı bu tarixi xäl turında anda üz fikerlären äytä almağan belgeçlärgä çığış yasaw mömkinlege birü."
"Ägär dä yähüdlärne küpläp üterü – ul tarixi fakt bulsa, ni öçen bügenge köndä nazilarnıñ ul ğämälläre öçen fälestinnär tüli?" dip däwam itte Mottaqi.
Mondıy çaranı oyıştıru täqdime İran prezidentı Mähmüd Äxmädinecadtan kilde, näq prezident küptän tügel Holokostnı – uydırma dip atağan ide. Berniçä ay elek isä İranda Holokost sürätlärenä bäyge oyıştırılğan ide, anı da xalıqara cämäğätçelek kisken täñqitläp çıqtı.
İzrail tışqı eşlär ministrı Mark Regev mondıy qaraş – faciğa turında bulğan xalıqara fikergä qarşı kilä, dip belderde:
"Qızğanıçqa qarşı Tährandağı rejim Holokostnı kire qağuçılarğa räsmi xuplaw birde. Uzğan yıl ğına BMO ğömüm mäclese, Holokost qorbannarın iskä alu köne häm anı inqar itüçelärgä täñqit belderü turında rezolüsiä qabul itkän ide."
Cıyınnı Tışqı eşlär ministrlığınıñ säyäsi häm xalıqara öyränülär institutı oyıştırğan. Alar üzläre bu utırışnı – fänni cıyın dip atadı.
İran mäğlümat çaraları xäbär itüençä, cıyında 30 ildän 60qa yaqın belgeç qatnaşa, çığışlar – Holokost, sannar, çınbarlıq, tarixi dokumentlar häm nazizmğa bağışlana.
Könbatış xökümätläre häm yähüd oyışmaları Tähran konferensiäsen täñqitläp çıqtı. Uzğan yıl uq, İran mondıy cıyın ütkärü niäten iğlan itkäç, Britaniä premyer-ministrı Tony Blair, Tährannıñ plannarın – şaqqatırğıç axmaq häm başqa sıymaslıq dip beldergän ide. Uzğan atnada BMO general sekretare Kofi Annannıñ matbuğat wäkile, "qotoçqıç çınbarlıqnı inqar itüçelärgä kisken qarşı çığarğa kiräk" digän ide.
İrannıñ üzendä , Tähran universitetında säyäsi fännär professorı Sadegh Zibakalam, älege cıyın İrannıñ xalıqara imijına häm üz mänfäğätlärenä ziyan kiterä, dip belderde:
"İranlı bularaq, mine bezneñ tışqı eşlär ministrlığınıñ ğämälläre aptıraşta qaldıra. Biregä anti-semitlar, yaña nazilar, Ku Klux Klan äğzalären häm rasistlar törkemnären cıyunıñ nindi mäğnäse bar? Bezneñ xökümät bu ğämäle belän närsä otırğa cıyına? Añlamıym. Häm bolar barısı da BMOda bezneñ atom programması tiräsendäge kierenkelek sürätendä eşlänä, bezneñ eşebez xäzer – xalıqara cämäğätçelegeneñ ışanıçın qazanu."
Parlamenttağı berdän ber yähüd deputatı Moris Motamed, älege cıyınnıñ ütüe qızğanıç, dip belderde. İranda 25 meñläp yähüd yäşi.
Berlindağı anti-semit tikşerenülär üzäge belgeçe Wolfgang Benz, Holokostnı kire qağu - tarixnı kire qağu tügel, ä bügenge köndä monıñ säyäsi säbäpläre bar, dip sanıy:
"Holokostnı inqar itüçelär – tarixta nilär bulğanın bik yaxşı belä. Ämma alar anı üz maqsatlarında qullanırğa teli. Xalıqnıñ bu tarixi xäl turında beleme yuq digän bulıp alar İzrail häm böten dönyadağı yähüdlärgä qarşı çığarğa teli. Monda eş belemdä tügel tügel, monda eş säyäsättä."
İran İzrailne däwlät bularaq tanımıy. Prezident Äxmädinecad, ber tapqır, Holokostnı – Yaqın könçığışta İzrail däwläten tözü öçen uylap çığarğannar, dip, İzrailne xaritadan sörtep taşlarğa täqdim itkän ide.
Alsu Qormaş, Praga