Ukrainanıñ däwlät monopoliäse, Naftohaz Ukrainy digän şirkätneñ bu xezmättäşlekkä tulı xoquqlı partner, yağni kapitalnıñ 50%tın salırğa aqçası yuq. Şuña kürä küplär, Ukraina üz täcribäse belän urtaqlaşır häm eşçelären cibärer dip farazlıy. Gärçä Yanukoviç, çigeneş bulmayaçaq, xezmättäşlek 50gä 50 bulaçaq dip beldersä dä.
Ukrainanıñ üzendä dä say qına gaz yatmaları bar, ämma alar eşkä yaraqlı tügel. Ukraina gaznı Törkmänstannan, gaz häm neftne Rusiädän ala. Ukrainanıñ gaz yatmaları könbatış şirkätläre iğtibarın cälep itte.
22 dikaber könne Yanukoviç RosUkrEnergo şirkäte xucaları belän dä oçraştı. Şvesiädä urnaşqan bu şirkät Ukrainanı Törkmänstan gazı belän tämin itüdä aradaşçı wazifasın başqara. Ukraina mäğlümat agentlığı xäbär itüençä, Yanukoviç bu şirkätkä dä, Rusiä häm Kaspi töbägendä gaz tabu eşendä yardäm sorap möräcäğät itkän. RosUkrEnergo turında – bälki uzğan yılğı Rusiä belän Ukraina arasındağı yağulıq nizağınnan tıñlawçılarıbız da xäterlider, bu şirkätneñ 50%tı – Gazpromnıqı, qalğan yartısınnan 45%tı – Firtash isemle Ukrain eşquarınıqı, 5%tı – eşmäkär İvan Fursynnıqı.
Yevropağa yañadan cılısız utıru yanıymı?
Kiçä Rusiä belän Belarus arasında gaz bäyäse mäsäläsendä taraflar kileşügä ireşä almadı. Rusiä könbatış Yevropanı xislärne arttırmasqa, problemanı küpertmäskä çaqırdı. Belarus arqılı Rusiä gazı Polşa häm Germaniägä kitä, anda qıtlıq bulmas, dip xäbär itelde. Sişämbe könne Mäskäwdä Gazprom başlığı Alexei Miller häm Belarus premyerınıñ berençe urınbasarı Vladimir Semaşko oçraştı. Gazprom meñ kubometr gaz öçen Belarustan başta 200 dollar, annarı 110 dollar sorağan ide, annarı bäyä 80gä qaldı, kileşügä barıber ireşelmäde. Bügenge köndä Belarus gaz öçen 47 dollar tüli.
Rusiäneñ Gazprom monopoliäse – elekke Sovetlar Berlege illäre öçen gaz bäyälären şulay tübän totıp, ul illärdä şirkätlärdä üz öleşenä iä bulırğa teli, Ukraina belän Rusiä arasında xezmättäşlek turında süz barğanda, birdä Rusiäneñ üz mänfäğätläre bar.
Ukraina Gazprom belän duslaşıp, Rusiä häm Kaspida tabılğan gaznıñ küpmeder öleşen üzenä alıp barırğa ömetlänsä, Rusiä – Ukrainanıñ gaz yatmalarına ömet itä. Ukrainada gaz tabu, andağı yağulıq bazarına kerü – menä Rusiäneñ maqsatı şul.
Rusiä gaz öçen törle illärdän törle bäyä sorıy, moñarçı gaznı 110 dollarğa alğan Gruziä inde kiläse atnadan anıñ öçen 235 dollar tüli başlayaçaq.
Rusiädän iñ küp gaz alğan il – Ukraina, 2007dä Rusiä alarğa gaznı 130 dollardan sata başlıy. Bıyıl bu bäyä – 95 ide. Belarus belän kileşü äle äzerlänä genä. Azärbaycan belän dä kileşü äle tözelmägän, kiläse yılda Rusiä anda kimeräk gaz cibärä başlayaçaq, bäyäse 110 dollardan 235 dollarğa arttı. İñ tübän xaqlarnıñ berse – Moldova öçen, kiläse yılda Rusiä meñ kubometr gaz öçen Moldovadan 170 dolar alaçaq, bıyıl bäyä 160 ide. Yevropada Rusiä gazın Germaniä, İtaliä, Törkiä häm Fransiä ala, Yevropa illärenä kitkän gaznıñ urtaça bäyäse 264 dollar çaması buluı mäğlüm.
Alsu Qormaş
Ukrainanıñ üzendä dä say qına gaz yatmaları bar, ämma alar eşkä yaraqlı tügel. Ukraina gaznı Törkmänstannan, gaz häm neftne Rusiädän ala. Ukrainanıñ gaz yatmaları könbatış şirkätläre iğtibarın cälep itte.
22 dikaber könne Yanukoviç RosUkrEnergo şirkäte xucaları belän dä oçraştı. Şvesiädä urnaşqan bu şirkät Ukrainanı Törkmänstan gazı belän tämin itüdä aradaşçı wazifasın başqara. Ukraina mäğlümat agentlığı xäbär itüençä, Yanukoviç bu şirkätkä dä, Rusiä häm Kaspi töbägendä gaz tabu eşendä yardäm sorap möräcäğät itkän. RosUkrEnergo turında – bälki uzğan yılğı Rusiä belän Ukraina arasındağı yağulıq nizağınnan tıñlawçılarıbız da xäterlider, bu şirkätneñ 50%tı – Gazpromnıqı, qalğan yartısınnan 45%tı – Firtash isemle Ukrain eşquarınıqı, 5%tı – eşmäkär İvan Fursynnıqı.
Yevropağa yañadan cılısız utıru yanıymı?
Kiçä Rusiä belän Belarus arasında gaz bäyäse mäsäläsendä taraflar kileşügä ireşä almadı. Rusiä könbatış Yevropanı xislärne arttırmasqa, problemanı küpertmäskä çaqırdı. Belarus arqılı Rusiä gazı Polşa häm Germaniägä kitä, anda qıtlıq bulmas, dip xäbär itelde. Sişämbe könne Mäskäwdä Gazprom başlığı Alexei Miller häm Belarus premyerınıñ berençe urınbasarı Vladimir Semaşko oçraştı. Gazprom meñ kubometr gaz öçen Belarustan başta 200 dollar, annarı 110 dollar sorağan ide, annarı bäyä 80gä qaldı, kileşügä barıber ireşelmäde. Bügenge köndä Belarus gaz öçen 47 dollar tüli.
Rusiäneñ Gazprom monopoliäse – elekke Sovetlar Berlege illäre öçen gaz bäyälären şulay tübän totıp, ul illärdä şirkätlärdä üz öleşenä iä bulırğa teli, Ukraina belän Rusiä arasında xezmättäşlek turında süz barğanda, birdä Rusiäneñ üz mänfäğätläre bar.
Ukraina Gazprom belän duslaşıp, Rusiä häm Kaspida tabılğan gaznıñ küpmeder öleşen üzenä alıp barırğa ömetlänsä, Rusiä – Ukrainanıñ gaz yatmalarına ömet itä. Ukrainada gaz tabu, andağı yağulıq bazarına kerü – menä Rusiäneñ maqsatı şul.
Rusiä gaz öçen törle illärdän törle bäyä sorıy, moñarçı gaznı 110 dollarğa alğan Gruziä inde kiläse atnadan anıñ öçen 235 dollar tüli başlayaçaq.
Rusiädän iñ küp gaz alğan il – Ukraina, 2007dä Rusiä alarğa gaznı 130 dollardan sata başlıy. Bıyıl bu bäyä – 95 ide. Belarus belän kileşü äle äzerlänä genä. Azärbaycan belän dä kileşü äle tözelmägän, kiläse yılda Rusiä anda kimeräk gaz cibärä başlayaçaq, bäyäse 110 dollardan 235 dollarğa arttı. İñ tübän xaqlarnıñ berse – Moldova öçen, kiläse yılda Rusiä meñ kubometr gaz öçen Moldovadan 170 dolar alaçaq, bıyıl bäyä 160 ide. Yevropada Rusiä gazın Germaniä, İtaliä, Törkiä häm Fransiä ala, Yevropa illärenä kitkän gaznıñ urtaça bäyäse 264 dollar çaması buluı mäğlüm.
Alsu Qormaş