Könbatış anı bik yarata, ğäräp qızları – soqlanıp qarıy, radikal möselmannar näfrät itä – menä xäzerge Ürdün patşası Abdullanıñ xatını – Raniägä bulğan mönäsäbät. Raniäneñ üze turında berniçä tapqır "min berençe çiratta iremä tayanıç, balalarımnıñ anası, annarı ğına – sälämätlek saqlaw, mäğärif häm xoquq sistemalarında reformalarnı alğa sörüçe" dip äytkäne bar. Dönyada patşabikäne näq anıñ reformaları häm mäğnäle çığışları arqasında belälär.
Raniä 31 avgustta Kuwaitta tuğan, bügen aña 36 yäş. Anıñ ğailäse Tulkarm digän fälestin şähärennän, ätise balalar tabibı. Qahirädä Raniä amerikan universitetında belem alğan. 1993nçe yılda ul çaqtağı Ürdün patşası Hössäinneñ ulı şaxzadä Abdullağa kiyäwgä çıqqan. 1999nçı yılda ğına Raniä Ürdün patşabikäsenä äylängän. Xalıqnıñ yartısı fälestinnär bulğan bu ildä Raniäne yaratalar diärgä bula. Üz irenä dä ul täsir itä ala. Patşa anı yarata, xörmät itä, Raniä dä, mömkinlek bulğan sayın Abdullanıñ – iñ yaxşı ir häm äti keşe bulğanın äytergä onıtmıy. Abdulla – xatınınıñ aña täsir itä aluın añlıy häm monnan ber nindi dä problema yasamıy, citmäsä Raniäneñ buyı da irennän az ğına ozınraq...
Patşabikäneñ eşçänlegenä kilsäk – bu berençe çiratta ğäräp xatın-qızları arasında alıp barılğan eşlär. Patşabikä qızlar mäktäplärenä yaratıp yöri, anda xoquq uqıta, ğäräp xatın-qızlarına – belem alunıñ – böten bälälärdän çığu nigeze bulğanın añlata. Ğailädä köç qullanu, ireñä genä salınıp xäyrçe tormış sörü, balalarnı tieşençä tärbiäli almaw, Raniä fikerençä, barı tik xatın-qızlarnıñ belem alu teläge yäki mömkinlege bulmawdan çıqqan bälälär. Säyäsi säxnädä dä patşabikä irennän ayırım eş itä, anı yış qına Yaqın Könçığış turındağı citdi söyläşülärgä belgeç bularaq çaqıralar. 3 ay elek AQŞta Clinton üzägendä Raniä, Äfğanstan prezidentı Xämid Qarzai häm arxiepiskop Desmond Tutu belän bergä "Global dönyada ayırmalıqlar belän yäşäw" dip isemlängän söyläşüdä qatnaştı häm Yaqın Könçığıştağı nizaqnıñ nigezendä närsä yatqanın, anı çişü yulları turında üz fikeren belderde:
"Ğäräp dönyasında şul qadär tirän yara, açu häm ömetsezlek bar, bu xislär här ğäräp keşeseneñ yöräk türendä. Ğadelsezlek däwam itkän qadär, açu häm ömetsezlek artaçaq qına, häm menä bu – ekstremistlarnı yäşätkän äyber. Fälestin-İzrail nizağın çişkäç Osama bin Laden yuqqa çıqmıy bit, dip äytersez. Yuq, ul qalaçaq. Ämma anıñ üz yağına keşelärne cälep itü säläte kimiäçäk. İzrail-fälestin nizağın çişüdä bezneñ här berebezneñ role bar, ul suğış här berebezneñ tormışına yoğıntı yasıy. Nıq torırğa, küp eşlärgä, eşlärgä kiräk. Bu eştä xärbi yul kiläşmi, säyäsi häm diplomatik yullar belän eş itergä kiräk."
2005nçe yılda noyaber ayında Ammanda oteldä barğan tuy mäclesendä şartlawda cärähätlär alğan keşelär yanına Raniä xastaxanägä barğan ide:
"Bu xäl, Yaqın Könçığışta, İzrail belän fälestinnär arasında tınıçlıq buldırunı, Ğiraq xalqı häm alalarnıñ balaları öçen tınıçlıq buldıru kiräklegen tağın ber tapqır azsızıqladı. Bu ildä bez säyäsi, iqtisadi häm sosial reformalarnı däwam itäbez, bezneñ eşçänlegebez terrorçılarnı qurqıta dip uylıym, şuña kürä bez däwam itergä tieş."
Ürdün patşabikäse matur kienergä, qıybatlı kiem alırğa häm alar öçen küp aqça birergä yarata... 4 bala – 2 qız häm 2 malay anası Raniä, kön dä sport belän şöğellänä, yögerä häm atta yöri... Tağın kimendä 1 bala tabu turında xıyallana.
Alsu Qormaş
Raniä 31 avgustta Kuwaitta tuğan, bügen aña 36 yäş. Anıñ ğailäse Tulkarm digän fälestin şähärennän, ätise balalar tabibı. Qahirädä Raniä amerikan universitetında belem alğan. 1993nçe yılda ul çaqtağı Ürdün patşası Hössäinneñ ulı şaxzadä Abdullağa kiyäwgä çıqqan. 1999nçı yılda ğına Raniä Ürdün patşabikäsenä äylängän. Xalıqnıñ yartısı fälestinnär bulğan bu ildä Raniäne yaratalar diärgä bula. Üz irenä dä ul täsir itä ala. Patşa anı yarata, xörmät itä, Raniä dä, mömkinlek bulğan sayın Abdullanıñ – iñ yaxşı ir häm äti keşe bulğanın äytergä onıtmıy. Abdulla – xatınınıñ aña täsir itä aluın añlıy häm monnan ber nindi dä problema yasamıy, citmäsä Raniäneñ buyı da irennän az ğına ozınraq...
Patşabikäneñ eşçänlegenä kilsäk – bu berençe çiratta ğäräp xatın-qızları arasında alıp barılğan eşlär. Patşabikä qızlar mäktäplärenä yaratıp yöri, anda xoquq uqıta, ğäräp xatın-qızlarına – belem alunıñ – böten bälälärdän çığu nigeze bulğanın añlata. Ğailädä köç qullanu, ireñä genä salınıp xäyrçe tormış sörü, balalarnı tieşençä tärbiäli almaw, Raniä fikerençä, barı tik xatın-qızlarnıñ belem alu teläge yäki mömkinlege bulmawdan çıqqan bälälär. Säyäsi säxnädä dä patşabikä irennän ayırım eş itä, anı yış qına Yaqın Könçığış turındağı citdi söyläşülärgä belgeç bularaq çaqıralar. 3 ay elek AQŞta Clinton üzägendä Raniä, Äfğanstan prezidentı Xämid Qarzai häm arxiepiskop Desmond Tutu belän bergä "Global dönyada ayırmalıqlar belän yäşäw" dip isemlängän söyläşüdä qatnaştı häm Yaqın Könçığıştağı nizaqnıñ nigezendä närsä yatqanın, anı çişü yulları turında üz fikeren belderde:
"Ğäräp dönyasında şul qadär tirän yara, açu häm ömetsezlek bar, bu xislär här ğäräp keşeseneñ yöräk türendä. Ğadelsezlek däwam itkän qadär, açu häm ömetsezlek artaçaq qına, häm menä bu – ekstremistlarnı yäşätkän äyber. Fälestin-İzrail nizağın çişkäç Osama bin Laden yuqqa çıqmıy bit, dip äytersez. Yuq, ul qalaçaq. Ämma anıñ üz yağına keşelärne cälep itü säläte kimiäçäk. İzrail-fälestin nizağın çişüdä bezneñ här berebezneñ role bar, ul suğış här berebezneñ tormışına yoğıntı yasıy. Nıq torırğa, küp eşlärgä, eşlärgä kiräk. Bu eştä xärbi yul kiläşmi, säyäsi häm diplomatik yullar belän eş itergä kiräk."
2005nçe yılda noyaber ayında Ammanda oteldä barğan tuy mäclesendä şartlawda cärähätlär alğan keşelär yanına Raniä xastaxanägä barğan ide:
"Bu xäl, Yaqın Könçığışta, İzrail belän fälestinnär arasında tınıçlıq buldırunı, Ğiraq xalqı häm alalarnıñ balaları öçen tınıçlıq buldıru kiräklegen tağın ber tapqır azsızıqladı. Bu ildä bez säyäsi, iqtisadi häm sosial reformalarnı däwam itäbez, bezneñ eşçänlegebez terrorçılarnı qurqıta dip uylıym, şuña kürä bez däwam itergä tieş."
Ürdün patşabikäse matur kienergä, qıybatlı kiem alırğa häm alar öçen küp aqça birergä yarata... 4 bala – 2 qız häm 2 malay anası Raniä, kön dä sport belän şöğellänä, yögerä häm atta yöri... Tağın kimendä 1 bala tabu turında xıyallana.
Alsu Qormaş