Amerikanıñ Texas ştatı yegete Steven Schulz öçen Ğiraqqa berençe säfäre uñışlı tämamlanğan ide. İkençesendä anıñ ğailäsenä qayğı kilde. 2005neñ 19 aprilendä, maxsus köçlär xärbie, 20 yäşlek Stevennıñ maşinası yulda quyılğan bombada şartladı. Şartlatqıçnıñ ütken kisäkläre yegetneñ başın häm baş mien cärähätläde. Bügenge köndä Steven ata-anası belän bergä Texas ştatınıñ ber keçkenä şähärendä yäşi. Ul invalid arbasınnan tora almıy, anıñ böten eşe – baş mienä kilgän ziyannan soñ üz üzen qarıy alırlıq däräcägä citergä tırışu.
Steven Schulz kebek AQŞta tağın 25 meñläp keşe bar. Alar – 2001nçe yılda George Bush iğlan itkän terrorğa qarşı global suğış veterannarı. Ğiraq, Äfğanstan, Afrika, Yaqın Könçığış häm Üzäk Aziädä yaralanıp ğäriplänep qaytqan keşelär.
Sälämätlek saqlaw sistemasınıñ suğış veterannarına qarağan öleşe monıñ qadär keşene qararğa äzer tügel. Ğiraq suğışında ike ayağın yuğaltqan John Fernandez, "Yaralanğan Suğışçılar Proyektın" wäkillek itä:
"Yaralanğan keşelärgä kürsätelgän medetsina yardäme – bik yaxşı. Bu iñ möhime. Keşelär azraq ülä, bu bik yaxşı. Ämma qatı cärähätlär arttı, bigräk tä baş mie cärähätläre. Sistema suğışnıñ mondıy näticälärenä kürä üzgärergä tieş."
Qatı cärähätlär aluçılar Quşma Ştatlarnıñ kileşü nigezendä cıyılğan xärbi köçlärennän kitergä mäcbür bula. Häm alar üzläreneñ tormışın – xärbi bulmağan, sivil keşelär bularaq däwam itä, alarnıñ kübese xäräkätsez, suqır yä çuqraq, ayaqları-qulları yuq, yäisä tağın da naçarrağı – baş miläre zararlanğan. Alarğa yardäm ezläw - Steven isemle xärbineñ änise Debra äytmeşli – sazlıqqa kerep batu belän ber:
"Xärbi sistema, veterannar idaräse sistemasında sosial xezmätkärlär bik äybät. Ämma alar nişlärgä belmi, saqlanu ministrlığı häm veterannar eşläre ministrlığınnan närsä sorarğa belmi. Şuña kürä köräşergä turı kilä. "
Veterannar idaräse Amerikadağı veterennarnı qayğırta, oyışmanıñ 157 xastaxanäse, meñgä yaqın klinikası häm däwalaw üzäge bar. Ämma soñğı waqıtlarda oyışmanı bürokratiägä kerep batuda ğäyeplilär. Waşingtondağı ber hospitaldä çıqqan cäncaldan soñ xärbi köçlärneñ ike yuğarı başlığı urınnarınnan alındı, Kongressta maxsus tıñlawlar uzdı. Veterannar idaräsen xärbilär turında mäğlümatlärne yuğaltuda, alarnıñ möräcäğätlären kire qağuda ğäyeplädelär.
Steven yaralanıp qaytqaç anıñ änise Debra mäktäptä uqıtuçı eşen taşlap tulısınça ulın qarawğa küçte. Ämma här ğailädä andıy mömkinlek yuq. Ulın yaqınraq xastaxanägä küçerer öçen ana keşegä aylarça waqıt häm bik zur köç kiräk bulğan. Veterannar idaräsendä äybät belgeçlär bar, ämma anda baş mie zararlanğan keşelärne qaraw täcribäse yuq, dide Debra. Nixäyät ulın Texas ştatına küçergäç, Veterannar idaräsennän atnasına ber tapqır bulsa da keşe kilep aña yardäm itä almas mikän digäç, keşene cibärgännär, ämma ul keşe Stevennı uramğa da alıp çıqmağan, çönki Steven yığıla qalsa, anıñ ğailäse Veterannar idaräsen monıñ öçen mäxkämägä birä ala, Debra mondıy yardämnän baş tartqan:
"Alar Stevenğa – qartlar yortında tormağan olı keşelär öçen bulğan programmanı yöklärgä tırıştılar. Ul programma baş mie zararlanğan keşelär öçen tügel. Min räxmät, yuq, dip äyttem."
Sistema qayçan kamilläşer? Äytüe qıyın, ul arada amerikan prezidentı George Bush Ğiraqqa östämä 30 meñ xärbi cibärärgä quştı. Belgeçlär fikerençä, anda amerikan ğaskärläre tağın berniçä yılğa qalaçaq, dimäk ğäriplänep qaytuçılar sanı da arta baraçaq.
Alsu Qormaş
Steven Schulz kebek AQŞta tağın 25 meñläp keşe bar. Alar – 2001nçe yılda George Bush iğlan itkän terrorğa qarşı global suğış veterannarı. Ğiraq, Äfğanstan, Afrika, Yaqın Könçığış häm Üzäk Aziädä yaralanıp ğäriplänep qaytqan keşelär.
Sälämätlek saqlaw sistemasınıñ suğış veterannarına qarağan öleşe monıñ qadär keşene qararğa äzer tügel. Ğiraq suğışında ike ayağın yuğaltqan John Fernandez, "Yaralanğan Suğışçılar Proyektın" wäkillek itä:
"Yaralanğan keşelärgä kürsätelgän medetsina yardäme – bik yaxşı. Bu iñ möhime. Keşelär azraq ülä, bu bik yaxşı. Ämma qatı cärähätlär arttı, bigräk tä baş mie cärähätläre. Sistema suğışnıñ mondıy näticälärenä kürä üzgärergä tieş."
Qatı cärähätlär aluçılar Quşma Ştatlarnıñ kileşü nigezendä cıyılğan xärbi köçlärennän kitergä mäcbür bula. Häm alar üzläreneñ tormışın – xärbi bulmağan, sivil keşelär bularaq däwam itä, alarnıñ kübese xäräkätsez, suqır yä çuqraq, ayaqları-qulları yuq, yäisä tağın da naçarrağı – baş miläre zararlanğan. Alarğa yardäm ezläw - Steven isemle xärbineñ änise Debra äytmeşli – sazlıqqa kerep batu belän ber:
"Xärbi sistema, veterannar idaräse sistemasında sosial xezmätkärlär bik äybät. Ämma alar nişlärgä belmi, saqlanu ministrlığı häm veterannar eşläre ministrlığınnan närsä sorarğa belmi. Şuña kürä köräşergä turı kilä. "
Veterannar idaräse Amerikadağı veterennarnı qayğırta, oyışmanıñ 157 xastaxanäse, meñgä yaqın klinikası häm däwalaw üzäge bar. Ämma soñğı waqıtlarda oyışmanı bürokratiägä kerep batuda ğäyeplilär. Waşingtondağı ber hospitaldä çıqqan cäncaldan soñ xärbi köçlärneñ ike yuğarı başlığı urınnarınnan alındı, Kongressta maxsus tıñlawlar uzdı. Veterannar idaräsen xärbilär turında mäğlümatlärne yuğaltuda, alarnıñ möräcäğätlären kire qağuda ğäyeplädelär.
Steven yaralanıp qaytqaç anıñ änise Debra mäktäptä uqıtuçı eşen taşlap tulısınça ulın qarawğa küçte. Ämma här ğailädä andıy mömkinlek yuq. Ulın yaqınraq xastaxanägä küçerer öçen ana keşegä aylarça waqıt häm bik zur köç kiräk bulğan. Veterannar idaräsendä äybät belgeçlär bar, ämma anda baş mie zararlanğan keşelärne qaraw täcribäse yuq, dide Debra. Nixäyät ulın Texas ştatına küçergäç, Veterannar idaräsennän atnasına ber tapqır bulsa da keşe kilep aña yardäm itä almas mikän digäç, keşene cibärgännär, ämma ul keşe Stevennı uramğa da alıp çıqmağan, çönki Steven yığıla qalsa, anıñ ğailäse Veterannar idaräsen monıñ öçen mäxkämägä birä ala, Debra mondıy yardämnän baş tartqan:
"Alar Stevenğa – qartlar yortında tormağan olı keşelär öçen bulğan programmanı yöklärgä tırıştılar. Ul programma baş mie zararlanğan keşelär öçen tügel. Min räxmät, yuq, dip äyttem."
Sistema qayçan kamilläşer? Äytüe qıyın, ul arada amerikan prezidentı George Bush Ğiraqqa östämä 30 meñ xärbi cibärärgä quştı. Belgeçlär fikerençä, anda amerikan ğaskärläre tağın berniçä yılğa qalaçaq, dimäk ğäriplänep qaytuçılar sanı da arta baraçaq.
Alsu Qormaş