Holokostnı kire qağu häm näfrät çığışlarğa qarşı iñ qırıs çaralar kürüne älbättä Germaniä täqdim itkän ide. Germaniäneñ üzendä häm Yevropa Berlegeneñ qayber başqa illärendä mondıy qanunnar bar inde. Britaniä häm Skandinaviä illäre – rasaçılıq nigezendä köç qullanu bulsa – andıylarnı xökem itäçägen, ämma näfrät çığışlarına qarşı ber nindi dä çaralar kürmiäçäklären belderde. Qayber illär – holokostnıñ närsä ikänen yazırğa täqdim itte. Baltıyq buyı illäre yaña qağidälärgä Stalin çorı cinäyätlären kertergä teläde.
Yevropa Berlegeneñ Yustisiä komissionerı Franco Frattini, böten yaqlarnı da qanäğätländerer öçen – beraz çigenergä turı kilde, dide:
"Bu täqdim belän, minemçä, bez fiker belderü ireklegen xörmät itü belän cinäyätlärne xökem itü arasında urta ber kileşügä ireştek."
Berlekkä kergän här ildä bu yaña qağidälär qanun itep qabul itelgännän soñ, tän töse, rasa yäki nindi dä bulsa millätkä qarşı näfrät taratu häm köç qullanu öçen cäza bireläçäk.
Şulay uq genosid häm keşeçelekkä qarşı cinäyätlärne yaqlaw – cinäyät sanala. Bolar öçen 3 yılğa qadär törmä cäzası birelergä mömkin. Süzneñ tögäl nindi genosidlar turında barğanı äytelmi, ämma ğamäldä bu – Nazilarnıñ yähüdlärgä qılğan holokostı häm 1994 yılda Rwandadağı genosidnı añlata.
Keşe xoquqların yaqlawçılar bu yaña qanunnıñ ğamäldäge faydasın kürmi. Yevropanıñ Rasaçılıqqa Qarşı Çeltäre – qanunnıñ eçtälege bik köçsez, dip sanıy. Anıñ wäkile Georgina Siklossy Azatlıq radiosına üz fikeren äyte:
"Söyläşülärneñ kileşü belän tämamlanuına bez bik şat. Ämma qanunnıñ qırıslığı kimüenä bez borçılu belderäbez. Ber ni dä bulmağançı – xet närsägäder ireşü yaxşı xäbär, ämma bez tulısınça qanäğät tügel."
Misal öçen, illär arasında xezmättäşlek maddäse alınğan. Äğza illär – çik buyında qılınğan cinäyätlär oçraqlarında ğına xezmättäşlek itäçäk.
Süz irege belän näfrät çığışları arasında çik qayda?Yevropada bu mäsälä tiräsendä Yevropada bäxäslär tınmıy. Daniä basmasınıñ Möhammäd päyğämbäre räsemnären bastırğanı häm anıñ dönyada nindi çağılış tapqanı äle dä xäterdä. Yaña qanunnar bu tör ğamälne tıya almıy, çönki Berlekneñ Yustisiä komissionerı añlatqança - anda cäza – süzlär öçen tügel, ä ğamällär öçen birelä.
Alsu Qormaş
Yevropa Berlegeneñ Yustisiä komissionerı Franco Frattini, böten yaqlarnı da qanäğätländerer öçen – beraz çigenergä turı kilde, dide:
"Bu täqdim belän, minemçä, bez fiker belderü ireklegen xörmät itü belän cinäyätlärne xökem itü arasında urta ber kileşügä ireştek."
Berlekkä kergän här ildä bu yaña qağidälär qanun itep qabul itelgännän soñ, tän töse, rasa yäki nindi dä bulsa millätkä qarşı näfrät taratu häm köç qullanu öçen cäza bireläçäk.
Şulay uq genosid häm keşeçelekkä qarşı cinäyätlärne yaqlaw – cinäyät sanala. Bolar öçen 3 yılğa qadär törmä cäzası birelergä mömkin. Süzneñ tögäl nindi genosidlar turında barğanı äytelmi, ämma ğamäldä bu – Nazilarnıñ yähüdlärgä qılğan holokostı häm 1994 yılda Rwandadağı genosidnı añlata.
Keşe xoquqların yaqlawçılar bu yaña qanunnıñ ğamäldäge faydasın kürmi. Yevropanıñ Rasaçılıqqa Qarşı Çeltäre – qanunnıñ eçtälege bik köçsez, dip sanıy. Anıñ wäkile Georgina Siklossy Azatlıq radiosına üz fikeren äyte:
"Söyläşülärneñ kileşü belän tämamlanuına bez bik şat. Ämma qanunnıñ qırıslığı kimüenä bez borçılu belderäbez. Ber ni dä bulmağançı – xet närsägäder ireşü yaxşı xäbär, ämma bez tulısınça qanäğät tügel."
Misal öçen, illär arasında xezmättäşlek maddäse alınğan. Äğza illär – çik buyında qılınğan cinäyätlär oçraqlarında ğına xezmättäşlek itäçäk.
Süz irege belän näfrät çığışları arasında çik qayda?Yevropada bu mäsälä tiräsendä Yevropada bäxäslär tınmıy. Daniä basmasınıñ Möhammäd päyğämbäre räsemnären bastırğanı häm anıñ dönyada nindi çağılış tapqanı äle dä xäterdä. Yaña qanunnar bu tör ğamälne tıya almıy, çönki Berlekneñ Yustisiä komissionerı añlatqança - anda cäza – süzlär öçen tügel, ä ğamällär öçen birelä.
Alsu Qormaş