İrannıñ ber internet säxifäsendä urnaştırılğan video yazmada, ber xanım üzen maşinağa utırtırğa tırışqan polisiägä qıçqıra häm qarşılıq kürsätä:
"Cibäregez mine, sezgä minnän närsä kiräk. Minem barasım kilmi anda".
Mäcbüri töstä başqa yawlıq bäyläw İranda 1979 yılğı İslam inqilabınnan soñ kertelde. Şul waqıttan birle xakimiätlär daimi töstä çäçne qaplap yörü kiräklegen añlatır öçen törle çaralar kürep kilde. Räsmilärneñ bu çaraların küplär, bigräk tä yäşläre qabul itä almadı. Parijda yäşäwçe İran belgeçe Saeed Paivandi, yäşlär köçläp tağılğan İslam mädäniäten qabul itä almadı, dip belderde:
"İranda tuıp üskän 35tän yäşräk bulğan böten yäşlär – İslam belemen alğan, anda isä köçläp barı tik İslam mädäniäte häm İslam qimmätläre uqıtıla. Propaganda xökümät qulında häm yıl sayın bez ber ük xälne küzätäbez."
Soñğı yıllarda kienü qağidäläre yomşarıp, xatın-qızlar çäçlären kürsätä başlağannar ide, irlär könbatışça kienep çäçlären modağa iärep kisterä başlağan ide. Bu xälgä qarşı yaña qırıs çaralar – räsmilär süzlärenä qarağanda, cämğiätneñ äxlağın nığıtırğa tieş. Qadimi köçlär bu çaralarnı xuplap çıqtı. Ämma reformaçıl köçlär bu çaralarnıñ tiskäre näticäsennän saqlanırğa çaqıra. Prezident Mähmüd Äxmädinicad 2005nçe yılda saylawlar aldınnan – ireklek wäğdä itep – çäç häm kienü – cämğiätneñ töp probleması buludan tuqtayaçaq, dip wäğdä itkän ide. Küplär anı bu wäğdäsen ütämäwdä ğäyepli.
Başqalar – xalıqnı islamça kienderü çaraları iğtibarnı maxsus başqa möhimräk mäsälälärdän çitkä yünälderü öçen uylap tabılğan, dip sanıy. Misal öçen xalıq iqtisidi problemalar yäki atom nizağı arqasında İrannıñ torğan sayın dönyadan çitläşüe turında.
Qadimi ruxanilärneñ berse, Ayatollah Safi Golpayegani, qırıs çaralarnı yaqlawın belderde häm çäçne kürsätep yörüne – yoğışlı çir dip atadı. Cämğiätneñ sälämätlege öçen aña qarşı köräşergä kiräk, dide ul.
Sosiolog Paivandi, yaña çaralarnıñ uñışlı bulaçağı şikle, dide:
"Ägär dä bu çaralar uñışqa ireşerlek bulsa – soñğı 25 yılda bu problema, yomşaq yullar yäki köç qullanu yulı belän inde çişelgän bulır ide. Çaralarnıñ berseneñ dä näticäse bulmadı, barı tik mädäniätlär häm fikerlär tağın da kübräk ayırıldı. Şuşı ayırmanı beterüne maqsat itep quyğan çaralar bulmasa – alar uñışqa ireşmiäçäk."
Räsmilär bu tör farazlarğa qolaq ta salmıy, alar cämğiättä "ähläqi iminlek buldırunı" maqsat itep quyğan.
Alsu Qormaş
"Cibäregez mine, sezgä minnän närsä kiräk. Minem barasım kilmi anda".
Mäcbüri töstä başqa yawlıq bäyläw İranda 1979 yılğı İslam inqilabınnan soñ kertelde. Şul waqıttan birle xakimiätlär daimi töstä çäçne qaplap yörü kiräklegen añlatır öçen törle çaralar kürep kilde. Räsmilärneñ bu çaraların küplär, bigräk tä yäşläre qabul itä almadı. Parijda yäşäwçe İran belgeçe Saeed Paivandi, yäşlär köçläp tağılğan İslam mädäniäten qabul itä almadı, dip belderde:
"İranda tuıp üskän 35tän yäşräk bulğan böten yäşlär – İslam belemen alğan, anda isä köçläp barı tik İslam mädäniäte häm İslam qimmätläre uqıtıla. Propaganda xökümät qulında häm yıl sayın bez ber ük xälne küzätäbez."
Soñğı yıllarda kienü qağidäläre yomşarıp, xatın-qızlar çäçlären kürsätä başlağannar ide, irlär könbatışça kienep çäçlären modağa iärep kisterä başlağan ide. Bu xälgä qarşı yaña qırıs çaralar – räsmilär süzlärenä qarağanda, cämğiätneñ äxlağın nığıtırğa tieş. Qadimi köçlär bu çaralarnı xuplap çıqtı. Ämma reformaçıl köçlär bu çaralarnıñ tiskäre näticäsennän saqlanırğa çaqıra. Prezident Mähmüd Äxmädinicad 2005nçe yılda saylawlar aldınnan – ireklek wäğdä itep – çäç häm kienü – cämğiätneñ töp probleması buludan tuqtayaçaq, dip wäğdä itkän ide. Küplär anı bu wäğdäsen ütämäwdä ğäyepli.
Başqalar – xalıqnı islamça kienderü çaraları iğtibarnı maxsus başqa möhimräk mäsälälärdän çitkä yünälderü öçen uylap tabılğan, dip sanıy. Misal öçen xalıq iqtisidi problemalar yäki atom nizağı arqasında İrannıñ torğan sayın dönyadan çitläşüe turında.
Qadimi ruxanilärneñ berse, Ayatollah Safi Golpayegani, qırıs çaralarnı yaqlawın belderde häm çäçne kürsätep yörüne – yoğışlı çir dip atadı. Cämğiätneñ sälämätlege öçen aña qarşı köräşergä kiräk, dide ul.
Sosiolog Paivandi, yaña çaralarnıñ uñışlı bulaçağı şikle, dide:
"Ägär dä bu çaralar uñışqa ireşerlek bulsa – soñğı 25 yılda bu problema, yomşaq yullar yäki köç qullanu yulı belän inde çişelgän bulır ide. Çaralarnıñ berseneñ dä näticäse bulmadı, barı tik mädäniätlär häm fikerlär tağın da kübräk ayırıldı. Şuşı ayırmanı beterüne maqsat itep quyğan çaralar bulmasa – alar uñışqa ireşmiäçäk."
Räsmilär bu tör farazlarğa qolaq ta salmıy, alar cämğiättä "ähläqi iminlek buldırunı" maqsat itep quyğan.
Alsu Qormaş