Federal statistika xezmäteneñ soñğı xisabına qarağanda 2005 yılnıñ berençe kvartalında Rusiäneñ bayları belän xäyerçeläre arasındağı ayırma tağı da artqan. Bu oçraqta ilneñ 10 protsent iñ bayları belän 10 protsent iñ xäyerçeläre çağıştırıla. 2001 yılda baylar xäyerçelärdän 10 tapqır bayraq bulğan bulsa, 2002 yılda bu san 13, 2003tä 14, xäzer isä 14.9ğa citkän.
Döres, urataça xezmät xaqı da soñğı 3 yılda 50 protsentqa arta barğan. Uzğan yıl ul ayına 6832 rubl, yağni $246 täşkil itkän.
Läkin Rusiäneñ Xalıq fikeren tikşerü üzäge belgeçe Natalia Sedova süzlärençä, bu xalıqnıñ mulraq yäşi başlawın añlatmıy. Rusiälelärneñ 40 protsentı tulısınça yä öleşçä ikençel çığanaqlarğa tayanıp yäşi.
Audio (Natalia Sedova)
"Bügen Rusiädä xezmät xaqı berdän-ber kerem çığanağı tügel. Küplär, bigräk tä xäyerçelär öçen, törle sotsial yärdämnär, töp häm qaywaqıt berdän-ber çığanaq bulıp tora. Monnan tış küplär tuğannarınnan yärdäm ala. Bu keremnär, xezmät xaqınnan ayırmalı bularaq, artmıy."
Ul arada yuğarı neft bäyäläre arqasında Rusiä millionerlar isemlegendä öskä kütärelde. Forbes jurnalı mäğlümätenä qarağanda uzğan yıl Rusiä millionerlar sanı belän Yaponiäne uzıp kitkän, häm Quşma Ştatlar belän Germaniädän genä qalışıp xäzer öçençe urında. Rusiäneñ başqalası isä dönya şähärläre arasında ğömümän berençe urınğa çıqqan. Bügen Mäskäwdä 33 millioner yäşi ikän, New Yorkta 31 genä.
90nçı yıllarda xosusıylaştıru çorında çerep bayığannarnıñ mölkäte arta barğanda, Rusiälelärneñ 25-30 protsentı xäyerçelektä ğömer kiçerä.
Ğinwar ayında taşlamalarnı aqçağa alıştıru ğämäle näticäsendä kübeseñ xäle tağı da naçarayğan. Belgeçlär fikerençä, alda kötelgän toraq reforması alarğa yaña awırlıqlar alıp kiläçäk. Çönki moñarçı däwlät tarafınnan qaplanğan xezmätlär öçen üz kesäñnän tülärägä turı kiläçäk.
Monetizatsiägä qarşılıq belderü yözennän bar il buylap meñlägän pensioner uramnarğa çığıp uram-yullarnı yabıp quyğan ide. Ber atna barğan qarşılıq çaralarınnan soñ xäkümät pensiälärne arttırıp, qayber taşlamalarnı qaytarırğa mäcbür buldı.
Natalia Sedova fikererençä, baylar belän xäyerçelär arasında arta barğan ayırma häm sotsial reformağa qarata tiskäre mönäsäbät säbäple ildä yaña protest çaraları qabınırğa mömkin:
Audio (Natalia Sedova)
"Sotsial reformalar arqasında xäyerçelär sanı, bigräk tä kiläse yılda, artaçaq, näticädä baylar belän xäyerçelär arasında upqın da tiränäyäçäk. Bu isä sotsial kierenkelek häm qarşılıq çaraları tudıra ala."
Dönya Säwdä oyışması belderüençä, baylar belän xäyerçelär arasındağı ayırma 14 tapqırdan artıp kitsä, bu illär sotsial totrıqsızlıq çigendä tora dip sanala. Bu yaqtan qarağanda Rusiä bu çikne inde ütkän.
Mäskäwdäge Panorama üzäge citäkçese Vladimir Pribılovski fikerençä, toraq refromasınıñ ğämälgä quyıluı ildäge näzbrek totrıqlılıqnı qurqınıç asıtına quyaçaq:
Audio (Vladimir Pribılovski)
"Bu toraq reforması tuqtatılmasa, millionlağan keşe toraqsız qalaçaq. Älbättä, bu totrıqlılıqqa qurqınıç tudıraçaq. Küp digändä berniçä yıldan, az diğändä, 2-3 yıldan bu totrıqlılıq yuqqa çığarğa mömkin."
Xalıq fikeren tikşerü üzäge tarafınnan soraştırılğan keşelärneñ kübese, kiläse reformalar alarnıñ yäşäw däräcäsenä täesir itsä, uramğa çığıp qarşılıq belderergä äzer buluların äytkän.
-Ali Gilmi
Döres, urataça xezmät xaqı da soñğı 3 yılda 50 protsentqa arta barğan. Uzğan yıl ul ayına 6832 rubl, yağni $246 täşkil itkän.
Läkin Rusiäneñ Xalıq fikeren tikşerü üzäge belgeçe Natalia Sedova süzlärençä, bu xalıqnıñ mulraq yäşi başlawın añlatmıy. Rusiälelärneñ 40 protsentı tulısınça yä öleşçä ikençel çığanaqlarğa tayanıp yäşi.
Audio (Natalia Sedova)
"Bügen Rusiädä xezmät xaqı berdän-ber kerem çığanağı tügel. Küplär, bigräk tä xäyerçelär öçen, törle sotsial yärdämnär, töp häm qaywaqıt berdän-ber çığanaq bulıp tora. Monnan tış küplär tuğannarınnan yärdäm ala. Bu keremnär, xezmät xaqınnan ayırmalı bularaq, artmıy."
Ul arada yuğarı neft bäyäläre arqasında Rusiä millionerlar isemlegendä öskä kütärelde. Forbes jurnalı mäğlümätenä qarağanda uzğan yıl Rusiä millionerlar sanı belän Yaponiäne uzıp kitkän, häm Quşma Ştatlar belän Germaniädän genä qalışıp xäzer öçençe urında. Rusiäneñ başqalası isä dönya şähärläre arasında ğömümän berençe urınğa çıqqan. Bügen Mäskäwdä 33 millioner yäşi ikän, New Yorkta 31 genä.
90nçı yıllarda xosusıylaştıru çorında çerep bayığannarnıñ mölkäte arta barğanda, Rusiälelärneñ 25-30 protsentı xäyerçelektä ğömer kiçerä.
Ğinwar ayında taşlamalarnı aqçağa alıştıru ğämäle näticäsendä kübeseñ xäle tağı da naçarayğan. Belgeçlär fikerençä, alda kötelgän toraq reforması alarğa yaña awırlıqlar alıp kiläçäk. Çönki moñarçı däwlät tarafınnan qaplanğan xezmätlär öçen üz kesäñnän tülärägä turı kiläçäk.
Monetizatsiägä qarşılıq belderü yözennän bar il buylap meñlägän pensioner uramnarğa çığıp uram-yullarnı yabıp quyğan ide. Ber atna barğan qarşılıq çaralarınnan soñ xäkümät pensiälärne arttırıp, qayber taşlamalarnı qaytarırğa mäcbür buldı.
Natalia Sedova fikererençä, baylar belän xäyerçelär arasında arta barğan ayırma häm sotsial reformağa qarata tiskäre mönäsäbät säbäple ildä yaña protest çaraları qabınırğa mömkin:
Audio (Natalia Sedova)
"Sotsial reformalar arqasında xäyerçelär sanı, bigräk tä kiläse yılda, artaçaq, näticädä baylar belän xäyerçelär arasında upqın da tiränäyäçäk. Bu isä sotsial kierenkelek häm qarşılıq çaraları tudıra ala."
Dönya Säwdä oyışması belderüençä, baylar belän xäyerçelär arasındağı ayırma 14 tapqırdan artıp kitsä, bu illär sotsial totrıqsızlıq çigendä tora dip sanala. Bu yaqtan qarağanda Rusiä bu çikne inde ütkän.
Mäskäwdäge Panorama üzäge citäkçese Vladimir Pribılovski fikerençä, toraq refromasınıñ ğämälgä quyıluı ildäge näzbrek totrıqlılıqnı qurqınıç asıtına quyaçaq:
Audio (Vladimir Pribılovski)
"Bu toraq reforması tuqtatılmasa, millionlağan keşe toraqsız qalaçaq. Älbättä, bu totrıqlılıqqa qurqınıç tudıraçaq. Küp digändä berniçä yıldan, az diğändä, 2-3 yıldan bu totrıqlılıq yuqqa çığarğa mömkin."
Xalıq fikeren tikşerü üzäge tarafınnan soraştırılğan keşelärneñ kübese, kiläse reformalar alarnıñ yäşäw däräcäsenä täesir itsä, uramğa çığıp qarşılıq belderergä äzer buluların äytkän.
-Ali Gilmi