Uzğan ayda Nalçik universitetı studentları aldında yasağan çığışında, Qabarda-Balqarnıñ yaña prezidentı Arsen Kanokov ğäyre-räsmi İslamğa qarşı köräşkändä çama digän närsäne onıtmasqa çaqırdı. "Allağa ışanuçı belän radikal adımğa baruçı arasındağı ayırmanı kürergä kiräk. Dindar belän terrorçını butarğa yaramıy. Min eçke eşlär ministrına da, prokurorğa da gel äytep kildem: mondıy qırıs çaralarnı däwam itsäk, bez namaz uqığan här keşene üzebezgä qarşı boraçaqbız," di Qabarda-Balqar prezidentı.
Dini täğlimätläre räsmi nazärät qısalarına sıyıp betmägän möselmannarnıñ militsiä tarafınnan qıyırsıtıluına bu yuğarı räsmi awızınnan çıqqan berençe şundıy işarä buldı.
13 Üktäber waqiğalarına berniçä kön qala ğına prezident bulğan Kanokovqa respublika şaqtıy awır xäldä eläkte. Belgeçlär Nalçik waqiğalarına etärgeç bulğan törle säbäplär atıy. Rusiä räsmiläre monı iqtisadtağı töşenkelek, eşsezlek belän añlattı. Tik bu añlatma, höcümnärdä qatnaşqan yäşlärneñ kübese xälle ğailälärdän bulğan digän xäbärlärgä qarşı kilä. Nalçikka barıp tikşerülär ütkärgän Memorial törkemeneñ Nazrandäge wäkile Yekaterina Sokiryanskaya fikerençä, töp säbäplär elekke prezident Valeri Kokovnıñ qatı-qullı säyäsätenä bäyle.
"Bezneñ belän söyläşkän keşelärneñ fikere ber ide: Qabarda-Balqarda berniçä yıl däwam itkän möselmannarnı ezärlekläw säyäsäte şundıy näticägä kitergän. Respublikada berniçä ere mäçet yabılğan. Qayber awıllarda militsiä mäçetlärne comğa könne genä aça torğan bulğan. Näticädä yäşlär mäçetlärdän idän astına qısırıqlap çığarılğan," di Memorial wäkile.
Kürşe respublikalarda şul uq xäl. Fiwral ayında Tönyaq Osetiä räsmiläre Vladikavkazdağı İslam mädäniät üzäge başlığı Yermak Tegaevnı qulğa alğan. Räsmi möftineneñ tänqitçese terrorda ğäyeplängän. Şunnan birle anıñ kürengäne yuq.
Dağıstanda soñğı 3 ayda 85 keşe qulğa alınğan. Alar arasında keşe xoquqların yaqlawçı Osman Boliev ta bar. Xalıqara Helsinki törkeme anı irekkä çığarırğa taläp itä.
Räsmilär bu keşelärne Kakazda İslam Şäriğäte urnaştıru niätendä, çeçen suğışçılarına yärdäm itüdä ğäyepli. Xoquq yaqlawçılar häm belgeçlär isä bu yäş möselman- disidentlarnı räsmi İslamnan küñelläre qaytqan, şul säbäple alternativ yul ezlägän reformaçılar dip atıy.
Şul uq waqıtta, Nalçiktağı Keşe xoquqları üzäge räise Valeri Xatajukov süzlärençä, räsmi Diniä nazärätenä qarşı çıqsalar da, bu yäş möselmannar İslamnıñ nindider başqa yünäleşe tügel, alarnıñ taläpläre dä dini tügel, kübräk säyäsi.
"Ägär rejim irekleräk, açığraq bulsa, törle fikerdäge keşelär cıyılıp mäsälälärne tikşerä alsa, wazğiät kisken üzgärer ide. Bez xakimiätkä küp tapqır şundıy ilküläm söyläşü ütkärergä täqdim ittek, alar baş tarta," di Nalçiktağı Keşe xoquqları üzäge räise.
Xatajukov bu süzlären Nalçik waqiğalarına berniça atna qala, Kokov çorında äytkän ide. Respublikada citäkçelek alışındı, tik disident möselmannarnıñ xäle üzgärmäde.
Räsmilär Nalçik waqiğalarına bäyle räweştä 60 keşeneñ qulğa alınuın belderde. Xoquq aktivistları bu san küpkä kübräk, häm ul keşelär cazalana dip belderä. Bu ezärlekläw dulqını respublikadan çitkä taratala digän borçular bar. Üktäberneñ 22sendä Adıgeyda Maykop mäçeteneñ yäş imamı 5 tarafdarı belän qulğa alınğan. Militsiä ğäyepläw belderä almağaç alarnı cibärgän.
İslam belgeçe Äxmät Yarlıqapov süzlärençä, bu respublikalarda radikal qaraşta torğan möselmannar 5%tan artmıy. Tik ägär xökümät köçläw säyäsäten däwam itsä, bu san artaçaq häm yaña köç qullanularğa kiteräçäk.
-Ali Gilmi
Dini täğlimätläre räsmi nazärät qısalarına sıyıp betmägän möselmannarnıñ militsiä tarafınnan qıyırsıtıluına bu yuğarı räsmi awızınnan çıqqan berençe şundıy işarä buldı.
13 Üktäber waqiğalarına berniçä kön qala ğına prezident bulğan Kanokovqa respublika şaqtıy awır xäldä eläkte. Belgeçlär Nalçik waqiğalarına etärgeç bulğan törle säbäplär atıy. Rusiä räsmiläre monı iqtisadtağı töşenkelek, eşsezlek belän añlattı. Tik bu añlatma, höcümnärdä qatnaşqan yäşlärneñ kübese xälle ğailälärdän bulğan digän xäbärlärgä qarşı kilä. Nalçikka barıp tikşerülär ütkärgän Memorial törkemeneñ Nazrandäge wäkile Yekaterina Sokiryanskaya fikerençä, töp säbäplär elekke prezident Valeri Kokovnıñ qatı-qullı säyäsätenä bäyle.
"Bezneñ belän söyläşkän keşelärneñ fikere ber ide: Qabarda-Balqarda berniçä yıl däwam itkän möselmannarnı ezärlekläw säyäsäte şundıy näticägä kitergän. Respublikada berniçä ere mäçet yabılğan. Qayber awıllarda militsiä mäçetlärne comğa könne genä aça torğan bulğan. Näticädä yäşlär mäçetlärdän idän astına qısırıqlap çığarılğan," di Memorial wäkile.
Kürşe respublikalarda şul uq xäl. Fiwral ayında Tönyaq Osetiä räsmiläre Vladikavkazdağı İslam mädäniät üzäge başlığı Yermak Tegaevnı qulğa alğan. Räsmi möftineneñ tänqitçese terrorda ğäyeplängän. Şunnan birle anıñ kürengäne yuq.
Dağıstanda soñğı 3 ayda 85 keşe qulğa alınğan. Alar arasında keşe xoquqların yaqlawçı Osman Boliev ta bar. Xalıqara Helsinki törkeme anı irekkä çığarırğa taläp itä.
Räsmilär bu keşelärne Kakazda İslam Şäriğäte urnaştıru niätendä, çeçen suğışçılarına yärdäm itüdä ğäyepli. Xoquq yaqlawçılar häm belgeçlär isä bu yäş möselman- disidentlarnı räsmi İslamnan küñelläre qaytqan, şul säbäple alternativ yul ezlägän reformaçılar dip atıy.
Şul uq waqıtta, Nalçiktağı Keşe xoquqları üzäge räise Valeri Xatajukov süzlärençä, räsmi Diniä nazärätenä qarşı çıqsalar da, bu yäş möselmannar İslamnıñ nindider başqa yünäleşe tügel, alarnıñ taläpläre dä dini tügel, kübräk säyäsi.
"Ägär rejim irekleräk, açığraq bulsa, törle fikerdäge keşelär cıyılıp mäsälälärne tikşerä alsa, wazğiät kisken üzgärer ide. Bez xakimiätkä küp tapqır şundıy ilküläm söyläşü ütkärergä täqdim ittek, alar baş tarta," di Nalçiktağı Keşe xoquqları üzäge räise.
Xatajukov bu süzlären Nalçik waqiğalarına berniça atna qala, Kokov çorında äytkän ide. Respublikada citäkçelek alışındı, tik disident möselmannarnıñ xäle üzgärmäde.
Räsmilär Nalçik waqiğalarına bäyle räweştä 60 keşeneñ qulğa alınuın belderde. Xoquq aktivistları bu san küpkä kübräk, häm ul keşelär cazalana dip belderä. Bu ezärlekläw dulqını respublikadan çitkä taratala digän borçular bar. Üktäberneñ 22sendä Adıgeyda Maykop mäçeteneñ yäş imamı 5 tarafdarı belän qulğa alınğan. Militsiä ğäyepläw belderä almağaç alarnı cibärgän.
İslam belgeçe Äxmät Yarlıqapov süzlärençä, bu respublikalarda radikal qaraşta torğan möselmannar 5%tan artmıy. Tik ägär xökümät köçläw säyäsäten däwam itsä, bu san artaçaq häm yaña köç qullanularğa kiteräçäk.
-Ali Gilmi