Noyaber ayında isä alarnıñ wäkilçelege Fransiä başqalası Parijda açılğan ide. Bu – AQŞta eşli başlağan Rusiäneñ berençe şundıy oyışması bulaçaq.
Demokratiä häm Xezmättäşlek İnstitutın tanılğan advokat, Rusiäneñ cämäğät pulatı äğzase Anatoly Kuçerena citäkli. Alay da anıñ ostalığı uzğan yılnıñ avgust ayında şikländerä başladı. Cämäğätçelekne ul general prokuratura 2006nçı yılnıñ üktäberendä Anna Politkovskayanı üterüne tikşerüdä zur uñışqa ireşte digän belderüe belän şaqqatırğan ide.
Demokratiä häm Xezmättäşlek İnstitutına 15läp keçeräk oyışma kerä. Kuçerena süzlärenä qarağanda alarnıñ barısın da eşquarlar üz aqçalarınnan finanslıy, institutnıñ Rusiä xökümäte belän bäyläneşe yuq.
Ägär dä Rusiädä soñğı yıllarda watandaşlar cämğiäte eşe säyäsiläşterelmägän bulsa, yaña oyışmanıñ üz bülekçäsen açuı turındağı bu xäbär – ällä ni iğtibarğa da alınmağan bulır ide.
Rusiäneñ däwlät televideniäse könbatışnıñ küzläw xezmätläre Rusiädä xökümättän bäysez oyışmalar häm säyäsi partiälärgä aqça birep ilne eçtän köçsezländerergä tırışa, dip beldergän ide. Xäzerge waqıtta Mäskäw belän London Britan Şuralarınıñ Rusiädäge eşçänlege turında cäncal urtasında....Serbiä häm Çernogoriä, Gruziä, Ukraina häm Qırğızstanda bulğan inqilaplardan soñ Kreml Rusiädäge wazğiätne kürşe illärgä yaqın da kitermäs öçen küp tırışlıq kürä. Tışqı säyäsättä isä Rusiä – saylawlarnı küzätüçe xalıqara oyışmalarnıñ obyektivlığına şik belderep, alarnıñ qayberlären ike yözlelektä ğäyepläde.
Saylawlarnı küzätüçe häm keşe xoquqları oyışmaları Rusiäne genä tügel, başqa illärdä barğan qayber tärräqiätlärne dä täñqitläp kilä. Mäskäw isä bu täñqitne – üz maqsatına ireşüdä qullana. Xökümättän bäysez oyışmalarnıñ çit illärdän finanslanuın tuqtatıp, Rusiä alarğa aqçanı Kremlgä yaqın eşquarlardan alıp birä başladı. Soñğı ike yılda grantlarnı şulay uq Cämäğät Pulatı öläşä. "Versiä" oyışması mäğlümatlärenä qarağanda, 2006 yılda Rusiädä oyışmalar könbatıştan 80 million dollar alğan bulsa, uzğan yıl bu san 4 märtäbä kimegän. Mäskäw Helsinki törkeme räise Lyudmila Alekseyeva süzlärenä qarağanda, tayaqnıñ iñ awır başı – Rusiä töbäklärenä töşkän. 2007 yılda Rusiä regionnarında 100dän artıq oyışma yabılğan.
Uzğan yıl Mäskäwdä çit illärneñ Rusiädäge ilçeläre belän bulğan oçraşuda, prezident Vladimir Putin, Yevropa, Quşma Ştatlar häm başqa illärdä eşläwçe Rusiäneñ xökümättän bäysez oyışmalarına – ul illärdä alarğa Rusiädä bulğan kebek yaxşı möğamälä kürsäteler, digän ömet beldergän ide. Şunnan birle ul illärneñ oyışmaları Rusiädä basımğa duçar bula başladı häm axırğı çiktä ildän quıldı, Britan Şurası xezmätkärläre federal iminlek xezmäte, FSBğa çaqırtıldı.
Kreml üz öyendä wazğiätne şulay üz qulında tota aluı belän qanäğät kebek kürenä. Belgeçlär fikerençä Yeltsin çorında kürenä başlağan watandaşlar cämğiäte Rusiädä tamır cäyä almadı, anıñ yuqa ğına tamırı öşede, bozlarnıñ erüe – älegä kötelmi.... di belgeçlär