Как вести себя в конфликтных ситуациях? Как отстаивать свою точку зрения? Сегодня научимся спорить и высказывать свое мнение по-татарски. Сез әзерме? Киттек!
Начнём с простого. Прочитайте и послушайте диалог:
- Регина: Сания туташ, дәвам итегез.
- Сания: Рәхмәт. Зинһар аңлагыз. Бу минем идея түгел. Мин аңлатам гына. Плюсларын, минусларын күрсәтәм. Мин тәкьдимне өйрәндем..
- Регина: Гафу итегез, ә сез монда тәкьдимне кайда күрдегез әле?
- Сания: Почтадагы хатта язылган. Бу шәп тәкъдим!
- Регина: Туктагыз әле! Ә парк? Ярты парк юкка чыгачак түгелме соң?! Юк! Юк!
Your browser doesn’t support HTML5
Шәп тәкъдим
Кажется, намечается серьезная дискуссия… Но наша цель не участвовать в разговоре, а услышать выражения, которые употребляются во время обсуждения какого-либо вопроса. Выделим их и познакомимся еще некоторыми:
Фразы для обсуждения
- Гафу итегез – простите
- Дәвам итегез – продолжайте
- Тәкьдим – предложение
- Туктагыз әле! – подождите! / Остановитесь!
- Килешәм – согласен/согласна
- Килешмим – не согласен/не согласна
- Тынычланыгыз! – Успокойтесь!
- Дөрес аңлагыз – поймите правильно
- Тагын бер әйбер өстәргә мөмкинме? – Можно добавить?
- Дәлил – аргумент, доказательство
- Үзенекен тукый – твердит свое
- Бүлдермәгез, зинһар – Не перебивайте, пожалуйста
- Тыныч кына сөйләшик әле – Поговорим спокойно
- Уйлашыйк әле – давай подумаем
Давайте используем слова в нашей речи. Итак, предлагаем вам прослушать диалог.
Your browser doesn’t support HTML5
Ми штурмы - мозговой штурм
- Рәмис: Исәнмесез! Хәерле көннәр! Хөрмәтле коллегалар, сезнең белән уртага салып сөйләшәсе сүзем бар.
- Хезмәткәрләр (сотрудники): Исәнмесез! Хәерле көннәр!
- Рәмис: Журналның тиражы бик начар хәлдә. Болай булса киләсе айда миңа штатны киметәсе булачак.
- Хезмәткәрләр: Ничек инде?
- Рәмис: Тынычланыгыз! Дөрес аңлагыз, мин сезне эшсез калдырырга теләмим. Шуңа күрә әйдәгез уйлашыйк. Сездән тәкьдимнәр көтәм. Кемдә нинди идеяләр бар?
- Рания: Минем фикеремчә, безгә дизайнны үзгәртергә кирәк. Бу дизайн, формат туйдырды инде. Бу бер. Икенчедән, мәкаләләр кызык түгел. Бер-ике яшь журналист алырга кирәк.
- Мөнирә: Ничек инде кызык түгел? Безнең мәкаләләрне укыйлар да инде.
- Рәмис: Бүлдермәгез зинһар. Сезгә дә сүз бирербез.
- Рания: Тагын бер әйбер өстәргә мөмкинме?
- Рәмис: Әйе.
- Рания: Телеграмм, Инстаграммны кем алып бара? Гафу итегез, кызлар-егетләр, болай эш бармый. Көнгә бер-ике яңалык! Гади блоггерлар да моны эшли! Ә без үз дәрәҗәбезне белергә тиеш. Өр-яңа яңалыклар, кызыклы мәкаләләр, фоторепортажлар, пресс-конференцияләр һ.б.
- Рәмис: Яхшы дәлил. Килештек.
Ну а теперь проверим понимание диалога методом "Әйе / Юк / Әйтелмәде". Сорауларга җавап бир:
- Мөнирә – журналист.
- Рәмис штатны кыскарта.
- Рания үзенең тәкьдимнәрен әйтә.
- Журнал киләсе айдан чыкмаячак.
- Мөнирә киләсе атнада пресс конференция оештырачак.
(Дөрес җаваплар: 1 – әйтелмәде, 2 – юк, 3 – әйе, 4 – юк, 5 – әйтелмәде.)
Богатство языка
В татарском языке много пословиц и поговорок о терпении и уважении к собеседнику, которые активно употребляются в повседневной речи.
- Сабыр төбе – сары алтын – (букв. – на дне терпения найдешь золото)
- Сабыр иткән – морадына җиткән – (букв. – терпеливый достигнет того, что желает)
Продолжим! В жизни часто бывают ситуации, когда мы злимся или кто-то (что-то) злит нас. И это нормально! Надо уметь это сказать по-татарски.
- Абау! Бигрәк каты шалтырый телефоныгыз!
- Шуннан нәрсә? Сезнең эшегез түгел!
Your browser doesn’t support HTML5
Шуннан нәрсә?
***
- Мин әйткәнчә дөрес! Шулай эшлә дидем!
Үзем беләм.
Your browser doesn’t support HTML5
Үзем беләм
***
- Син нәрсә үзеңне акыллы дип белдеңме?
- Әлбәттә! Синнән сорамадым.
Your browser doesn’t support HTML5
Үзеңне акыллы дип белдеңме?
Скажи "конфликт" иначе 10 раз!
Теперь внимание! В татарском языке есть как минимум 10 слов, которые переводятся как "конфликт", но имеют свои нюансы.
Скажи "конфликт" иначе 10 раз!
- Низаг – конфликт
- Бәхәс – спор
- Талаш – ссора
- Орыш-талаш – ссора (с порицанием)
- Ызгыш – ссора (с оскорблениями)
- Кычкырыш – громкая ссора
- Бәрелеш – физическое столкновение/конфликт
- Аңлашылмаучылык – недоразумение/недопонимание
- Каршылык – противоречие/противостояние
- Гауга – раздор
ГЛАГОЛЫ КОНФЛИКТА
- Кычкырышалар / ызгышалар / талашалар – ссорятся
- Бәхәсләшәләр – спорят
- Аңлашылмаучылык килеп чыкты – произошело недопонимание
- Гауга куптарды – устроил скандал
- Каршылыкка дучар булды – столкнулся с противоречием
- Китте орыш-талаш – пошла ссора (в значении "большая")
Конфликтов можно избежать, если постоянно работать над своим характером. Кстати, именно об этом следующие татарские пословицы:
- Яхшы холык дошманыңны дус итә – (букв. – Хороший характер заставит быть другом врага).
- Кеше холкын күзәт, үзеңнекен төзәт – (букв. Наблюдай за чужим характером, а свой исправляй).
*****
А на этом наш урок подошел к концу. Надеемся, он вам понравился. Для самопроверки предлагаем вам небольшой тест на усвоенные вами знания:
Это курс "Разговорный татарский для продолжающих". Если вы только начинаете изучать татарский, то вам поможет наш курс "Татарский для начинающих".
Не забывайте заглядывать на наш сайт, каждый день вы найдете что-то новое и интересное! Так же мы есть в Вконтакте, Telegram-е, Facebook-е и Instagram-е.
Встретимся на следующем занятии. Сау булыгыз!