Башкорт дәүләт университетының тел белгечләре башкорт теленә яңа 300 фәнни-мәгариф терминнары өстәгән. Бу хакта Русия фән һәм югары белем бирү министрлыгы хәбәр итә. Әлеге эш "Фән һәм университетлар" илкүләм проекты кысаларында Русия фән министрлыгының "Приоритет 2030" програмы нигезендә эшләнгән.
Яңа лексика моңа кадәр Башкортстан хөкүмәте раслаган өч телле онлайн сүзлеккә кертелгән. Һәрбер төшенчә башкорт, урыс һәм инглиз телләрендә куллану ысулларын күрсәтә. Бу башкорт студентларына, укытучыларына һәм галимнәренә фәнни белемне арттырырга ярдәм итәчәк, диелә.
Башкорт теленә кертелгән академик неологизмнарның мисаллары да китерелгән.
- ҡабул итеүҙең контроль һандары (кабул итүнең контроль саннары) — ‘контрольные цифры приема’ (admission quotas);
- модулле-рейтинг (баһалау) системаһы (модулле-рейтин (бәяләү) системы) — ‘модульно-рейтинговая система’ (module-rating system);
- мобиль уҡыу-уҡытыу/мобиль белем биреү (мобиль уку-укыту/мобиль белем бирү) — ‘мобильное обучение’ (ингл.: M-learning);
- aкадемик мобиллек (aкадемик мобиллек) — ‘академическая мобильность’ (academic mobility);
- Һығылмалы күнекмәләр (сыгылмалы күнекмәләр) — ‘гибкие навыки’ (ингл.: soft skills);
- түңкәрелгән класс/ысулы алымы — ‘метод перевернутого класса’ (ингл.: flipped classroom method);
- шәхси йүнәлешле уҡытыу (шәхси юнәлешле укыту) — ‘студентоцентрированное обучение’ (learner-centered education);
- икеләтә диплом программаһы (икеләтә диплом програмы) — ‘программа двойных дипломов’ (ингл.: dual diploma programme).
"Әлеге эш махсус басмаларда яки онлайн-ресурсларда урын тапмаган аерым тармакларның терминология системын билгеләргә ярдәм итә. Шул рәвешле, сүзлек "тел төзелеше"нең бер өлеше булды. Бу безнең төбәктә дәүләт теле буларак башкорт теленең уңышлы кулланылышы өчен мөһим", дип белдергән филология фәннәре кандидаты Рената Локманова.
Галимнәр башкорт теленең онлайн сүзлеге яңа сүзләр белән өстәлеп торачак ди.
2019 елда Уфа федераль тикшеренүләр үзәгенең Этнологи тикшеренүләр институты үткәргән сораштырулардан күренгәнчә, башкортлар арасында башкорт телен яхшы беләм диючеләр 43,6 процентны тәшкил иткән. Урыс телен – 20,1, татар телен – 4,5 проценты яхшырак беләбез дип әйткәннәр.
Соңгы елларда Башкортстан татар теленә карата "башкорт теленең төньяк-көнбатыш диалекты" дигән төшенчәне дә кулланышка кертеп җибәрде.
🛑 Русиядә Азатлык сайты томаланды, нишләргә? Безнең кулланма.
🌐 Безнең Telegram каналына да кушылырга онытмагыз!