Rusiädä keşe ışanmaslıq xäl – yaña yıldan başlap ildä araqı citeşterü tuqtatıldı. İldäge araqı häm şärab eşläp çığaruçı zavodlar eşlämi. Tatarstanda da alkogol’le eçemleklärne yasaw tuqtatıldı. Respublikada älege produktsiäne citeşterüçe Tatspirtprom berläşmäsenä kergän 14 şirkät älegä eşçänlegen tuqtattı. Bu xälneñ säbäpçese bulıp Rusiä parlamentı qabul itkän ber qanun tora. Alkogol’le häm spirtlı produktsiäne citeşterüneñ häm anıñ äyläneşen däwlät köyläwe turındağı qanun 2005 yılnıñ 23 dekaberendä qabul itelde. Anı Däwlät Dumasınıñ 387 deputatı yaqlap çıqtı. Ä 5 ğinwarda anı Rusiä prezidentı Vladimir Putin imzaladı.
Qanun küptän tügel genä qabul itelü säbäple, zakonda qaralğan yaña aksiz markaları äle basılıp ölgermägän. Bu markalarnı salım inspeksiäse bastırıp, araqı häm spirt citeşterüçelärgä taratırğa tieş. Alarnı alır öçen kiräkle qäğäzlärneñ sanı da üzgärgän. Yaña qanun nigezendä Salım inspeksiäsenä tağı da kübräk dokumentlar tapşırırğa kiräk. Citmäsä, äle qanunnıñ niçek eşläyäçäge dä bilgelänep betmägän ikän. Dimäk, alkogol’le eçemleklärne citeşterü älegä qanunsız bulıp çığa. Şuşındıy wazğiät kilep tuaçağın aldan sizgän araqı citeşterüçelär, qanunnıñ ğämälgä kertelüen kiçekterüne sorap, federal’ xökümätkä möräcäğät itep tä qaradılar. Läkin alarnıñ moñ-zarları işetelmäde. Şuña da, alar xäzer eşsez utırırğa mäcbür.
Xäyer, qanun alkogol’ produktsiäsen citeşterüçelärneñ tormışın qıyınlatu öçen qabul itelmägän ide anısı. Qanunnı qabul itärgä täqdim itüçelär, anı başqa maqsatlarda yazğan. Alar fikerençä, yaña zakon legal’ bulmağan, sıyfatsız, xätta yış qına keşe sälämätlegenä zıyan kiterä, keşeneñ ülemenä kiterä torğan alkogol’le eçemleklärne satuğa çığarmas öçen eşlänelgän. Statistik mäğlümätlärgä qarağanda, Rusiädä palenıy, yalğan araqıdan yıl sayın meñnärçä keşe ülä. Qanun şuşı izge maqsatqa ireşergä mömkinçelek birerme, yuqmı – älegä bilgesez.
Şulay itep, respublikada inde menä yartı ay diärlek araqı çığarılmasa da, kibettä anıñ qotlığı sizelmi. Bar telägän keşe törle däräcädäge alkogol’ eçemlegen satıp ala ala.
Gölnaz İlgizär