Ana tele atnasında matbuğatta telğä urın az buldı

Bu atnada Xalıqara ana tele köne bilgeläp ütelde. Şuşı uñaydan Matbuğat közgeseneñ bügenge çığarılışında bez sezne Tatarstan matbuğatında tel problemalarına bağışlanğan yazmalar belän tanıştırıp kitärbez. Äytergä kiräk, 21 fivral – Ana tele köne respublika gäcit-jurnlallarına älä ni çağılış tapmadı. Uzğan yıllardağı kebek tatar tele problemalarına bağışlanğan zur, sallı mäqällär dä az buldı, respublika citäkçelege isemennän qotlawlar da kürenmäde. Alay da berniçä iğtibarğa layıq yazmanı äytep kitep bula. Berençe çiratta, älbättä, monda Mädäni comğa gäciten idkä alıp kitärgä kiräk. Xäyer, älege basma tatar tele xaqında bäyräm uñayınnan ğına tügel, ä daimi yazıp tora. Gäcitneñ maxsus İ Tuğan tel dip isemlängän quşımtası da dönya kürä. Bu atnada da älege quşımtada şaqtıy qızıqlı yazmalar urın alğan. Fänni qıyblalar rubrikasında gäcit uquçılarnı tatar tele ğilemendäge yañalıqlar belän tanıştıra. Yazmada süz Qazan däwlät universitetınıñ yıllıq eşçänlegenä bağışlanğan fänni konferensiä turında bara. Anda tatar teleneñ ayırım kategoriäläreneñ üzençälekle qullanışın, bügenge törle söylämlärdä qullanu üzençäleklären, tatar töbäkläreneñ toponimiäsen öyränü turında, ana telebezmeñ däwlät tele bularaq qullanu mömkinleklären barlaw, aktivlığın arttıru yünäleşendäge tikşerenülär xaqında yazıla. Muca Cälilneñ yubileyı da iğtibarsız qalmağan quışmtada. Professor Tälğät Ğaliullin üzeneñ Şiğer äsire isemle yazmasında Cälil häm XX ğasır tatar şiğriäte turında süz alıp bara.

Tatar tele häm anıñ problemaları xaqında gäcittä uquçılar fikere dä urın alğan. Mäsälän, Arçadan Radik Fäizov telneñ üzgärüe, üseşe turında yaza. Başqa tellär kebek ük, bezneñ ana telebez dä tuqtalıp tormıy, ul haman xäräkättä, dip sanıy. Qayber süzlär yuğala, betä, qayberäwläre kire qayta, yaña süzlär dä şaqtıy östälep tora, di ul. Şuña da, Radik äfände söyläm telebezdän qayber süzlärneñ töşep qaluına uftanırğa, kemneder ğäyeplärgä, älege süzlärne saqlap qalu yulların ezlämäskä kiräk, bu zakonlı, ictimaği-tarixi ber küreneş, dip sanıy. Telgä yaña süzlär kerü turında ul menä nindi fikerdä tora.

Şuşı uq sanda Quqmara rayonınıñ Zur Särdek awılınnan veteran-uqıtuçı Zakircan Sabitov üzläreneñ awılındağı gimnaziädä tatar telen uqıtu turında yaza. Ul uquçılarnı uqıtuçılar, alarnıñ eş ısulları, uqıtu metodikaları belän tanıştıra. Mädäni comğanıñ uzıp baruçı atnada dönya kürgän sanında gäcitneñ tağı ber uquçınıñ fikere dä basılğan. Spas rayonınnan Wäğiz Cihanşin üzeneñ xatında tatar teleneñ yazmışı xaqında uylana. Bez betä torğan qawem tügel digän yazmada ul uquçılar belän üzeneñ uftanuları belän urtaqlaşa.

Şulay uq Mädäni comğa gäcitendä Mäğrifät gäciteneñ baş möxärrire Xösäyen Wäliäxmätov belän äñgämä dä urın alğan. Ul Milli matbuğat däwlät ximayäsena moxtac dip atala häm gäcitneñ 15 yıllığı uñayınnan bastırıla. Mäğrifät üzendä dä Ana tele könenä bağışlap Tatar tele matematika öçen yaratılğan digän yazma urnaştırılğan. Matematikanı tatar telendä uqıtu täcribäse belän 130dan artıq fänni xezmät, şul isäptän tatar telendä yuğarı matematika buyınça monografiä avtorı Ğamir Möbäräkcanov urtaqlaşa. Matematika – bezneñ millätkä xas fän häm anı üz telebezdä – şuşı fängä turı kilep toruçı kamil teldä üzläştersäk, bez zurraq uñışlarğa ireşä alaçaqbız, dipgän fikerdä tora Ğamir Möbäräkcanov.

Watanım Tatarstan gäcitendä Xalıqara Ana tele uñayınnan ällä ni zur yazmalar urın almasa da, 21 fivral’ könne soraştıru urın alğan. Ana tele könen maxsus bilgeläp ütü zarurmı, digän sorawğa Räzil Wäliev, Kim Miñnullin, Marat Lotfullin, Kämäriä Xämidullina, Al’bert Yaxin, Rimzil Wäliev cawap birälär. Soraşuda qatnaşuçılarnıñ barısı da Ana tele könen bilgeläwne xuplasalar da, telne ber könne genä tügel, ä yıl däwamında saqlarğa, üsterergä kiräk, dip sanıy. Albert Yaxin fikeren tıñlap kitegez.

Gölnaz İlgizär