Rusiädä berdäm däwlät imtixannarın kertü buyınça eksperiment inde şaqtıydan 2001 yıldan birle bara. Soñğı berniçä yılda älege eşkä Tatarstan da quşıldı. Xäzer respublika mäktäplären tämamlawçılar da EGEnı birep, üzläreneñ mäktäplärdä alğan belemnären yañaça sınıy ala. Bıyıl Tatarstanda 45 meñgä yaqın mäktäpne tämamlawçınıñ 33 meñe Berdäm imtixannar tapşırdı. İmtixannar may axırı-yün başında rus tele, matematika, ximiä, biologiä häm fizikadan ütte. İmtixannarı tatar telendä böten respublika buyınça nibarı meñ yarım keşe tapşırdı.
Bar diärlek medalistlar da üzläreneñ belemnäreneñ nıqlığın kürsätsä dä, imtixannarnıñ näticäläre bik küñelne kütärerlek tügel. Respublikanıñ Mäğärif häm fän ministrlığı wäkilläre mäğlümätlärenä qarağanda, uquçılar alğan urtaça bilge bar fännän dä 3dän ällä ni artmağan. Rus tele, matematika, biologiä fäne buyınça urtaça bilge 3,3; ximiädän – 3,1; fizikadan – 3,2. EGEnı tapşıruçılar arasında 11 keşe törle fännärdän mömkin bulğan 100 balldan 100ne cıyğan. Anıñ qarawı, matematikadan imtixan birüçelärneñ 24 protsentı, ä ximiä fänennän – 31 protsentı ikele alğan.
800 uquçı isä alarğa quyğan bilge belän rizalaşmıyça, şikäyät beldergän. Häm şul şikäyätlärneñ 224se qänäğätländerep, balalarğa yuğarıraq bilge quyılğan. Şulay itep, EGEnıñ näticälären üzgärtep bulmıy, bu imtixannarnı tapşırğanda bik tögäl häm ğädel bilgelär bulaçaq, çönki eşlärne kompyuterlar tikşerä, monda uqıtuçılarnıñ balalarğa bulışu mömkinlege yuğala digän farazlar aqlanmadı dip bula. Citmäsä, EGEnı balalar üzläreneñ mäktäplärendä tügel, başqa cirdä, küzätüçelär qaramağında tapşırsa da, kiräk oçraqta kiräk keşegä yärdäm itü yulları barıber tabıla ikän. Respublikanıñ törle rayon, awıllarındağı uqıtuçılar häm uquçılar süzlärenä qarağanda, mondıy oçraqlar şaqtıy küzätelgän. Xäyer, şuña da qaramastan, işetkänegezçä, bilgelär ällä ni yuğarı tügel. Monı uqıtuçılar Berdäm imtixan biremnäreneñ bik awır buluı, ä ministrlıq wäkilläre mäktäplärneñ, bigräk tä awıl uqu yortlarınıñ, material’ xäleneñ awırlığı belän bäyli.
EGEnı kertüneñ maqsatların Rusiäneñ mäğärif ölkäsendäge belgeçläre yuğarı uqu yortlarına kergändä rişwätçelekne beterü, sälätle balalarğa däräcäle uqu yortlarında uqu mömkinçelegen tudıru ide. Berdäm imtixannar sisteması kertelep betkäç, kereş häm çığış imtixannarı EGE belän genä alışınırğa tieş ide. Läkin inde xäzer küp kenä yuğarı uqu yortları Berdäm imtixan bilgelär belän genä qänäğätlänmiçä, barıber üzlärenä kerü sınawların beterergä telämi.
Niçek kenä bulmasın, ä älegä Berdäm däwlät imtixannarın kertü buyınça eksperiment däwam itä. EGEnıñ berençe dulqını waqıtında imtixannarnı tapşıra almağan yä telämägän keşelär alarnı xäzer tapşıra ala. Bügenge könnärdä Berdäm imtixannarnıñ ikençe dulqını bara. 20 yündä, mäsälän, balalar rus tele buyınça sınawlar ütte.
Gölnaz İlgizär