Iran xökümäteneñ mäğlümat çaraların törle yullar belän çikläwe – yañalıq tügel. Ber genä xosusi televideniä kanalı da bulmağan bu ildä däwlät kanalları xäbärçelärenä dä basım yasala. Bigräk tä – İrandağı azçılıq millätlär tormışın yaqtırtuçılarğa.
İran xalqınıñ törle yaqlı mäğlümat alu xoquqın çikläw eşe xäzerge prezident Mäxmüd Äxmädinecadqa qadär çorda da bar ide. Hocatolislam Mohammäd Xataminıñ 8 yıllıq xakimiäte waqıtında 100dän artıq basma, radiolar yabıldı. 2003nçe yılda İslam İnqilabı Saqçıları digän maxsus köçlär tarafınnan baqşalada qısqa dulqınnarda tapşırılğan radio signalnı tomalaw cihazları urnaştırıldı. Ul waqıttağı çikläwlärne – ilneñ üzendäge säyäsi bäxäslär turında xäbär taratmaw öçen eşlängän dip añlatsalar, bügenge kisätülär İrannıñ atom programması tiräsendäge soñğı xällärgä bäyle dip farazlana. Monnan tış 15nçe dikaberdä İranda saylawlar ütäçäk.
İranda yäşäwçe azçılıq millätlärneñ mäğlümat çaralarına çığuı – xakimiätlärne ayıruça nıq borçıy. Soñğı waqıtlarda ilneñ törle vilayätlärendä yäşäwçe ğäräplär, azärilär, kördlär häm başqa millätlärneñ baş kütärüe häm alarnıñ mäğlümat çaraları iğtibarına menüendä İran xakimiätläre, çit illär yardäme bar dip sanıy. Berençe çiratta AQŞ ğäyeplänä. Pensiädäge amerikan polkovnigı, qayçandır xärbi strategiä uqıtqan Sam Gardiner, AQŞ İrandağı milli azçılıqlar belän elemtä qorırğa tırışa, milli azçılıqlar oyıştırğan baş kütärü – AQŞnıñ xärbi planına kerä, dip yazıp çıqtı.
Döres bulsa – bulmasa, bu tör mäğlümatlär – İran xakimiätlärenä, azçılıqlar xoquqların çiklärgä yul aça. İslam mädäniäte häm idarä ministrı Hössäin Säfär-Harandi, "İran doşmannarı – millätara kierenkelek tudırunı maqsat itep quya, bu mäsälädä uyaw bulırğa kiräk" dip beldergän ide. Anıñ bu süzlären 4 sintäber könne "Kayhan" gazetası yazıp çıqtı.
İrannıñ vilyatlärendä 27 televideniä çeltäre eşläp kilä. Azçılıq millätlär wäkilläre, üz tellärenä iğtibar birelmäwenä zarlana. Bu zarlanularğa cawap itep Xuzestan vilayäte televideniäse yül ayında üzeneñ ğäräp telendäge tapşırularnıñ waqıtın arttıruı turında xäbär itkän ide. Televidenie citäkçeläreneñ berse, Elmolhoda äfände, tapşırularnıñ sıyfatın yaxşırtırğa süz birde.
Televidenie - İranda xalıqqa iñ yaqın bulğan mäğlümat çarası. Fiker beleşü näticälärenä qarağanda, soraştıruda qatnaşqan keşelärneñ 90%tı – kiçä genä TV qaradıq dip cawap birgän. Radionı 30%tı ğına tıñlağan bulsa, gazetlarnı 31% xalıq uqığan.
Xosusi televideniä biredä yuq. Däwlät televideniäseneñ 7 kanalı bar häm Yäşlär Kanalı. Anı İranda küplär qarıy, çönki ul kanalda az ğına bulsa da sport häm ciñelçä küñel açu tapşıruları birelä. Ğäyre räsmi mäğlümat häm başqa törle tapşırular barı tik iärçen tälinkäläre bulğan yortlarda bar. Ul tälinkälär isä 90nçı yıllar urtasınnan birle tıyılğan. Tälinkälärne häm çit il televideniä kanalların qaraw cihazların satu häm yasaw da tıyılğan. Ämma polisiä, andıy cihazlar xalıqta tabılıp tora dip xäbär itä. Dimäk çikläwlärgä qaramastan İran xalqı mäğlümat alu yulların taba. İslam mädäniäte häm idarä ministrlığı, çit illärdäge farsı telle kanallar belän xezmättäşlek itüne tıyu turındağı qararın avgust ayında iğlan itkän ide. Qanun bozuçılarnı cäza kötä, dip kisätelde.
Alsu Qormaş
İranda yäşäwçe azçılıq millätlärneñ mäğlümat çaralarına çığuı – xakimiätlärne ayıruça nıq borçıy. Soñğı waqıtlarda ilneñ törle vilayätlärendä yäşäwçe ğäräplär, azärilär, kördlär häm başqa millätlärneñ baş kütärüe häm alarnıñ mäğlümat çaraları iğtibarına menüendä İran xakimiätläre, çit illär yardäme bar dip sanıy. Berençe çiratta AQŞ ğäyeplänä. Pensiädäge amerikan polkovnigı, qayçandır xärbi strategiä uqıtqan Sam Gardiner, AQŞ İrandağı milli azçılıqlar belän elemtä qorırğa tırışa, milli azçılıqlar oyıştırğan baş kütärü – AQŞnıñ xärbi planına kerä, dip yazıp çıqtı.
Döres bulsa – bulmasa, bu tör mäğlümatlär – İran xakimiätlärenä, azçılıqlar xoquqların çiklärgä yul aça. İslam mädäniäte häm idarä ministrı Hössäin Säfär-Harandi, "İran doşmannarı – millätara kierenkelek tudırunı maqsat itep quya, bu mäsälädä uyaw bulırğa kiräk" dip beldergän ide. Anıñ bu süzlären 4 sintäber könne "Kayhan" gazetası yazıp çıqtı.
İrannıñ vilyatlärendä 27 televideniä çeltäre eşläp kilä. Azçılıq millätlär wäkilläre, üz tellärenä iğtibar birelmäwenä zarlana. Bu zarlanularğa cawap itep Xuzestan vilayäte televideniäse yül ayında üzeneñ ğäräp telendäge tapşırularnıñ waqıtın arttıruı turında xäbär itkän ide. Televidenie citäkçeläreneñ berse, Elmolhoda äfände, tapşırularnıñ sıyfatın yaxşırtırğa süz birde.
Televidenie - İranda xalıqqa iñ yaqın bulğan mäğlümat çarası. Fiker beleşü näticälärenä qarağanda, soraştıruda qatnaşqan keşelärneñ 90%tı – kiçä genä TV qaradıq dip cawap birgän. Radionı 30%tı ğına tıñlağan bulsa, gazetlarnı 31% xalıq uqığan.
Xosusi televideniä biredä yuq. Däwlät televideniäseneñ 7 kanalı bar häm Yäşlär Kanalı. Anı İranda küplär qarıy, çönki ul kanalda az ğına bulsa da sport häm ciñelçä küñel açu tapşıruları birelä. Ğäyre räsmi mäğlümat häm başqa törle tapşırular barı tik iärçen tälinkäläre bulğan yortlarda bar. Ul tälinkälär isä 90nçı yıllar urtasınnan birle tıyılğan. Tälinkälärne häm çit il televideniä kanalların qaraw cihazların satu häm yasaw da tıyılğan. Ämma polisiä, andıy cihazlar xalıqta tabılıp tora dip xäbär itä. Dimäk çikläwlärgä qaramastan İran xalqı mäğlümat alu yulların taba. İslam mädäniäte häm idarä ministrlığı, çit illärdäge farsı telle kanallar belän xezmättäşlek itüne tıyu turındağı qararın avgust ayında iğlan itkän ide. Qanun bozuçılarnı cäza kötä, dip kisätelde.
Alsu Qormaş