Rusiä Prezidentı Vladimir Putinnıñ Mortaza Räximovnıñ wäkälätlären ozaytu färmanı Başqortstanda ğına tügel, ä Tatarstanda da iğtibar üzägendä. Häm menä Başqortstan deputatları parlament utırışında Mortaza Räximovnı yañadan prezident itep raslandı. Şul räweşle, Rusiä töbäkläreneñ iñ ozaq eşläwçe töbäk başlığı Prezident bulıp yänädän biş yıl toraçaq. Dimäk, sälämätlege yaxşı bulsa, Räximov 2011 yılğa qädär, 77 yäşenä qädär Başqortstan belän citäkçelek itäçäk. Putinnıñ älege färmanı bilgele bulğaç, “Regnum” mäğlümat agentlıysında Başqortstannıñ säyäsät belgeçe Şamil' Väliev belän äñgämä dönya kürde. Älege mäqälädä säyäsät küzätüçese Prezident wäkälätlären ozaytu, Räximovnıñ federal' üzäk belän mönäsäbätläre xaqında fikerlären belderä. Şamil' Väliev süzlärenä qarağanda, moñarçı federal' üzäkneñ töbäk xakimiäte belän xezmättäşlek planı bulıp 2002-2006 yıllardağı sotsial'-iqtisadi üseş programması buldı. Älege plannar federal' üzäkneñ Başqortstan xakimiäte eşçänlege belän bik qänäğät buluın kürsätä.
V.Putinnıñ Mortaza Räximovnıñ wäkälätlären ozaytu färmanı Tatarstan milli cämäğätçelegeneñ dä iğtibar üzägendä buldı. Milli xäräkät wäkilläreneñ fikerläre härkemgä mäğlüm inde, ä menä Qazan yäşläre ni uylıy ikän?
- Minemçä bu bik yaxşı. İnde ser tügel, xäzer xalıq arasında şundıy süzlär yöri. Bügenge Prezident qalsa yaxşıraq bula, çönki monsı böten citäkçelär urınına üz keşelären quydı, urlağanın urladı inde. Ägär dä yañası kilsä, ul tağın urlıy başlıy. Häm şuña kürä ul alarğa qulayraq.
- Min ni öçender bu oçraqta Putinnı añlap betermim. Ul Şäymievnı da şulay itep qaldırğan ide, xäzer menä Başqortstan Prezidentın da ikençe tapqır qaldıra. Ä şul uq waqıtta üze öçençe mönddätkä qalmıym di. Anıñ bu eşen añlap bulmıy.
- Bälki Mortaza Räximovnı Prezident itep qaldıru üzenä faydalı häm ul aña närsäder biräder.
Ä menä Başqortstanda tuıp, xäzer inde Tatarstanda yäşäwçe tatarlar Räximovnıñ qabattan bilgeläwe turında ni uylıylar ikän. Zöfär Näfikov häm bilgele publitsist Mäxmüt Äxmätcan.
- Min üzem Başqortstannıñ Çaqmağış rayonınnan, şunlıqtan andağı xällär minem canıma yaqın. Bu wäzğıyät ozaqqa suzılmas. Tarixi yaqtan ul betäçäk. Ni öçen Räximov anda utıra soñ? Çönki Mäskäwneñ qayber säyäsätçeläre tatarlarğa qarşı köräş alıp baralar. Ä Räximov alarğa yärdäm itä. Şunıñ öçen ul alarğa qimmät.
- Başqortstannıñ Prezidentı itep yañadan Mortaza Räximovnı quyalar dip işetkäç, şaqqattım häm ğäcäpländem. Anı inde respublika xalqına kilgändä, min anda tuıp-üskän yeget bularaq beläm, min beläm anı yaratmıylar. Ni öçen anı Mäskäw quya, belmim. Menä min üzem Salawat rayonında tuğan keşe ul rayonda tabiği baylıqlar iqsez – çiksez. Häm menä şuşı rayon ürnägendä dä anda tormışnıñ naçar ikänen kürep bula. Xalıq anı xuplamayaçaq, Mäskäw adımı ul döres adım tügel. Bälki anıñ berär nindi säbäpläre bardır bez belmi torğan, yäki bez belep tä, äytep betermi torğan.
Başqortstanda tuıp, Tatarstanda yäşäwçe tatarlarnıñ fikerläre şundıy.
Başqa fikerlär dä bulırğa mömkin, alarnı sez Azatlıqnıñ Qazan bülegenä şaltıratıp belderä alasız.
Gölnaz Şäyxetdin