12 oktäber könne Tatarstannıñ Däwlät Şurası deputatları üzläreneñ çirattağı sessiäsenä cıyılaçaq. Anda qaralaçaq töp mäs’älä – respublikanıñ kiläse yılğa byudjetın berençe uqılışta tikşerü. Ul nindi bulaçaq, anıñ kerem häm çığımnarı nindi? Respublikanıñ kiläse yılğa täqdim itelgän byudjetınıñ kerem öleşe 54 milliard sumğa yaqın. Keremnär respublikağa qala torğan salımnar häm aksizlardan tuplana. Çığımnar isä 56 milliard sumnı täşkil itä. Byudjetta 2007 yılda dollarnıñ bäyäse 27 sum 50 tien, ber barrel’ neft’neñ bäyäse 57 dollar itep sanalğan. Şunısın äytergä kiräk, soñğı yıllarda Rusiä xökümäte tarafınnan qabul itelgän Tatarstannıñ sotsial-iqtisadi üseş programması eşläp kilde. 5 yıl däwamında anıñ qısalarında respublikağa yıl sayın 9-10 milliard sum aqça kerep tordı. 2007 yıldan başlap bu aqçalar kilmäyäçäk. Xäzer respublika barı tik üz köçenä, üz keremenä genä ömet itä ala. Şuña da, bu yulı byudjet östendä eş, anı qabul itü, aqçalarnı bülü şaqtıy kierenke räweştä bara.
Şuşı wazğiättä milli mäs’älälär, mäğärif häm mädäniätneñ kiläçäktä nindi finanslaw kötä, respublika byudjetında alarğa nindi çığımnar qaralğan? Şuşı soraw belän bez Däwlät Şurasınıñ mädäniät, fän, mäğärif häm milli mäs’älälär komissiäse räise Räzil Wälievkä möräcäğät ittek.
Mäğärif häm mädäniätkä bıyılğı yıl belän çağıştırğanda 17 protsent indeksatsiä qaralğan. Mäğärif tarmağına, mäsälän, kiläse yılda 19 milliard sum bülenep birelgän. Läkin şuña da qaramastan, çişeläse, tikşeräse problemalar da bik küp. Mäsälän, Yaña ğasır kanalına aqça bıyılğı külämdä qaralğan. Uquçılarnıñ sanı az bulğan mäktäplärne yabu mäs’äläse haman da kisken tora. Milli mäktäplärne yaptırırğa bez yul quymasqa tieşByudjetnı tikşergändä icat berlekläre wäkilläreneñ rizasızlığın tudırğan berleklärne finanslaw mäs’äläse turında da soraştıq bez Räzil Wälievtan.
2006 yılnıñ iyül ayında respublika xökümäte 2007 yılnıñ 1 ğinwarınnan icat berleklären respublika byudjetınnan finanslawnı tuqtatqan ide. Läkin bez xökümätebezgä möräcäğät ittek häm alar mäs’äläne uñay çiştelär. Alarnıñ barısın da byudjet finanslaw däwam itäçäkBu 2007 yılğa respublika byudjetı turında sez Däwlät Şurasınıñ mädäniät, fän, mäğärif häm milli mäs’älälär komissiäse räise Räzil Wäliev fikerläre ide. 12 oktäberdä byudjet proyektı tatarstan parlamentı sessiäsendä berençe uqılışta qaralaçaq.
Gölnaz İlgizär