Bu atnada Rusiä prezidentı Vladimir Putin 3 ğäräp däwlätenä tarixi säfären yasadı. Söğüd Ğäräbstanında anı patşa Ğabdulla üze qarşı aldı. Yullar tözü, gaz häm neft turında söyläşülärdän tış – bu säfärneñ tağın ber maqsatı bar ide – Rusiäneñ ğäräp häm möselman dönyasında täsiren arttıru.
Putin belän kilüçelär dä – Tatarstan prezidentı Mintimer Şäymiev, Lukoil başlığı Wahit Alekbärov, Gazprom citäkçese Aleksei Miller häm Rusiä timer yulları başlığı Vladimir Yakunin – yuğarı däräcädäge keşelär ide. Zur kileşülärgä ireşü turında xäbärlär yuq, kübräk urtaq eşlär turında söyläşülär bulğan dielä. Yakunin Mäkkädän Mädinägä timer yulı salırğa wäğdä itkän. Prezident Putin Rusiädä Söğüdi bankların açırğa çaqırdı häm Söğüd Ğäräbstanına däwlät atom programmasın tärräqi itergä yardäm wäğdä itte. Är-Riäd üz çiratında Lukoilğa häm Rusiäneñ başqa şirkätlärenä üzeneñ yağulıq proyektlarına qatnaşırğa häm Rusiädän qoral häm tanklar satıp alırğa täqdim itte.
Rusiä häm İrannan soñ iñ küp neft tabuçı keçkenä genä Qatar däwlätendä dä söyläşülär yağulıq turında barğandır dip farazlana. Oçraşularnıñ kübesenä jurnalistlar häm küzätüçelär öçen işeklär yabıq ide.
Uzğan ğasır buyına Söğüd Ğäräbstanı belän Rusiä arasında ber nindi dä mönäsäbätlär bulmadı. Söğüdilärneñ islam dinen ezärleklägän dähri Sovetlar Berlege belän eş itäse kilmäde. Sovet ğaskärläre Äfğanstanğa kergäç är-Riäd äfğan qarşılığın yaqladı. Xäzer anı Çeçnyadağı suğışçılarnı yaqlawda ğäyeplilär. 2003nçe yılda Ğabdulla patşanıñ Mäskäwgä kilüe belän ike il arasında diplomatik mönäsäbätlär, yağulıq häm başqa ölkälärdä xezmättäşlek turında söyläşülär başlandı. Ämma Rusiäneñ Söğüd Ğäräbstanı belän qızıqsınuı – iqtisad belän genä çiklänmi. 20 million sönni möselman yäşägän Rusiä öçen – Söğüd Ğäräbstanı – sönnilärneñ ruxi häm dini märkäze. Şulay uq mönäsäbätlär – mäsxäbara kileşülärgä täsir itä alu öçen dä möhim.
Ğäräp säfärenä Putin Münxenda, salqın suğış çorın iskä töşergän süzlär äytep çıqtı. Ägär dä salqın suğış işaräläre çınnan da päydä bula ikän, elekke suğıştan ber sabaq alırğa kiräk, di Azatlıq radiosınıñ Yaqın Könçığış belgeçe Victor Yasmann. Elekke salqın suğışta Könbatışnı ciñügä kitergän säbäplärneñ berse – köçlärne üz tiräsendä berläşterä aluı ide, häm ğäräp dönyasınıñ zur öleşe Könbatış yağında ide. Xäzer Putin ğäräp dönyasın üz yağına awdarırğa tırışa, di Yasmann.
Alsu Qormaş
Rusiä häm İrannan soñ iñ küp neft tabuçı keçkenä genä Qatar däwlätendä dä söyläşülär yağulıq turında barğandır dip farazlana. Oçraşularnıñ kübesenä jurnalistlar häm küzätüçelär öçen işeklär yabıq ide.
Uzğan ğasır buyına Söğüd Ğäräbstanı belän Rusiä arasında ber nindi dä mönäsäbätlär bulmadı. Söğüdilärneñ islam dinen ezärleklägän dähri Sovetlar Berlege belän eş itäse kilmäde. Sovet ğaskärläre Äfğanstanğa kergäç är-Riäd äfğan qarşılığın yaqladı. Xäzer anı Çeçnyadağı suğışçılarnı yaqlawda ğäyeplilär. 2003nçe yılda Ğabdulla patşanıñ Mäskäwgä kilüe belän ike il arasında diplomatik mönäsäbätlär, yağulıq häm başqa ölkälärdä xezmättäşlek turında söyläşülär başlandı. Ämma Rusiäneñ Söğüd Ğäräbstanı belän qızıqsınuı – iqtisad belän genä çiklänmi. 20 million sönni möselman yäşägän Rusiä öçen – Söğüd Ğäräbstanı – sönnilärneñ ruxi häm dini märkäze. Şulay uq mönäsäbätlär – mäsxäbara kileşülärgä täsir itä alu öçen dä möhim.
Ğäräp säfärenä Putin Münxenda, salqın suğış çorın iskä töşergän süzlär äytep çıqtı. Ägär dä salqın suğış işaräläre çınnan da päydä bula ikän, elekke suğıştan ber sabaq alırğa kiräk, di Azatlıq radiosınıñ Yaqın Könçığış belgeçe Victor Yasmann. Elekke salqın suğışta Könbatışnı ciñügä kitergän säbäplärneñ berse – köçlärne üz tiräsendä berläşterä aluı ide, häm ğäräp dönyasınıñ zur öleşe Könbatış yağında ide. Xäzer Putin ğäräp dönyasın üz yağına awdarırğa tırışa, di Yasmann.
Alsu Qormaş