Ğömer ğömergä – dönyanıñ här poçmağında, ğailäne qayğırtu, balalarnı tärbiäläw belän kübräk xatın-qızlar şöğellände. Bügenge köndä qurıqmıyça – qaya ğına barma – xatın-qızlar şunıñ östenä eşmäkärlek belän dä şöğellänä dip äytep bula. Bügen sezne Tailand ileneñ qoyaşlı könyağında urnaşqan keçkenä genä Lanta utrawında qunaqxanä totqan ber xanım belän tanıştırırbız.
Lanta utrawında xalıqnıñ 80%tı möselman. Siräk kenä – qaradan törengän xatın-qızlar häm saqallı irlär oçrap quya, ämma urtaça alğanda – xanımnar häm qızlar yawlıq kiyü-kimäw turında üzläre xäl itä, ğailädä häm ir keşelärdän andıy basım yuq, di qızlar. Soñğı modağa iärep alarnıñ barısı da tar dzhinsa çalbar, zifa tännärenä kileşep torğan matur külmäklär kiä häm qaywaqıt başlarına yawlıq bäyli. Üz eşlären başlağanda ğına – ber qaraşqa irekle toyılğan bu cämğiättä – problemalar çığarğa mömkin. Ämma 11 balalı ğailädä üskän Eet isemle 30 yäşlek yäş xanım öçen tügel. Eşquarlıq serläre biredä – nıqlı ğailä nigezendä. 10 yıl elek qırda yäşelçä üsterep kön kürgän bu küp balalı ğailäneñ 8nçe balası – Eet, nigä äle bez – qunaqxanä, aşxanä açıp, säyäxät büroları belän elemtälär urnaştırıp utrawğa yal itergä kilüçelärgä xezmät kürsätü eşen başlamıyq, dip awaz salğan. 8 genä sıynıf beleme bulğan bu qızğa ğailä ışanğan, aqçalar cıyılğan häm eş başlanıp kitkän.
Bügenge köndä bu ğailä – plyajda 20gä yaqın bungalo – keçkenä yortlar tota, qunaqta bulıp kitkän çit il keşeläre biregä 3,4, qayberläre 8nçe tapqır kilä... misal öçen Şvesiädän Janna isemle xanım:
"Bu keşelär şundıy yaxşı, şundıy yağımlı, yardämçel. Monda alar belän uzdırğan här säğätneñ, här könneñ mäğnäse bar."
Yevropanıñ qayber illärendä möselmannardan qurıqqanda, sez ni öçen gel monda yalğa yörisez, digän sorawğa, Janna – "möselmannar törle bula" dip cawap birde:
"Alar mine möselmanlıqqa tartmıy, alar bik yardämçel, yağımlı, alarnıñ – suğışqanın tügel, ber bersenä naçar süz yäisä qıçqırıp närsäder äytüen dä kürgänem yuq," di Şvesiädän Tailandnıñ Lanta utrawına inde 8nçe tapqır yalğa kilgän Janna isemle xanım.
Eşne oyıştıruğa kilgändä, turistlarnı tabu eşe – şul Eet isemle yäş xanım cilkäsendä. Lanta utrawınıñ – äzer yullama, putevkalar planına kermäwe arqasında – aldan kemneñ qayçan kilüe bilgele bula almıy, şuña kürä turistlarnı alar här kön – zur utrawdan kilgän köymä yanına barıp qarşı ala. Anda köndäş şirkätlär dä bik küp. Köymädän töşkän, häm qaya barasın belmägän turistlarnı üzeñä cälep itü – zur ostalıq, moña ber nindi mäktäptä dä öyränep bulmıy, di Eet. Eet üze yağımlı, oyalçan, qayberäwlär kebek agressiv kilep bäylänmi. Şulay da – sezonda – ä turist sezonı Tailandta üktäberlärdä başlanıp aprillärgä qadär däwam itä – Eet kön sayın otelgä citärlek qunaqnı alıp qayta... Utrawda eş tä sezonnap qorılğan. Bezdä qış, alarda cäy bulğan 6 aynı keşelär köne-töne eşli, qalğan yartı yılnı, çiläkläp yañğır qoyğanda – yal itä, başqa töbäklärgä säyäxätkä çığa.
Eetnıñ üzeneñ dä ğailäse bar. 5 yäşlek malayı mäktäpkä yöri, ire polisiädä eşli, ber berebezne bik siräk küräbez, di Eet. Könenä 12şär säğat eşläweñä ireñ açulanmıymı digän sorawğa, Eet, - açulandı başta, di:
"Açulandı, çönki balanı, öyne häm anı qararğa waqıt qalmıy ide. Läkin bezneñ ğailädä bez eşläsäk yaxşı eşlärgä öyrängän, yaxşı bulsın dip teläsäñ – azraq eşlärgä yaramıy."
Küpçelek möselman yäşägän utrawda xatın-qızlar öçen eşläw, bigäräk tä mondıy qunaqxanä totu – ğadäti eş tügel:
"Yuq, ğadäti eş tügel bu, ämma min eşlärgä bik yaratam, aqça öçen dä tügel, eşlisem kilep eşlim, minem başım tulı yaña idealar."
Ul arada anıñ malayın – bertuğan abıysı motosiklğa utırtıp mäktäptän alıp qayttı, bala şunda uq, änise kibettä qağäzlär aqtatıp utırğan cirdä – uyınçıq maşinaların çığarıp salıp uynıy başladı.
Qunaqlarnı urnaştıru, aşatu, kerlären yuudan başlap bu ğailä – şul keçkenä utrawda – Yevropağa biletnı da alıp yäki bulğanın almaştırıp birä ala, törle utrawlarğa säyäxät oyıştıra, konsertlar quya, internet kafe tota, massajlar yasıy häm balalarnı qararğa bulışa. İnde olı yäştäge ata-ana – küz qırıyları belän genä böten cir tärtipme dip işek aldında dönyanı küzätep utıra. Eşquarlıq serläre biredä – nıqlı ğailä nigezendä.
Alsu Qormaş
Bügenge köndä bu ğailä – plyajda 20gä yaqın bungalo – keçkenä yortlar tota, qunaqta bulıp kitkän çit il keşeläre biregä 3,4, qayberläre 8nçe tapqır kilä... misal öçen Şvesiädän Janna isemle xanım:
"Bu keşelär şundıy yaxşı, şundıy yağımlı, yardämçel. Monda alar belän uzdırğan här säğätneñ, här könneñ mäğnäse bar."
Yevropanıñ qayber illärendä möselmannardan qurıqqanda, sez ni öçen gel monda yalğa yörisez, digän sorawğa, Janna – "möselmannar törle bula" dip cawap birde:
"Alar mine möselmanlıqqa tartmıy, alar bik yardämçel, yağımlı, alarnıñ – suğışqanın tügel, ber bersenä naçar süz yäisä qıçqırıp närsäder äytüen dä kürgänem yuq," di Şvesiädän Tailandnıñ Lanta utrawına inde 8nçe tapqır yalğa kilgän Janna isemle xanım.
Eşne oyıştıruğa kilgändä, turistlarnı tabu eşe – şul Eet isemle yäş xanım cilkäsendä. Lanta utrawınıñ – äzer yullama, putevkalar planına kermäwe arqasında – aldan kemneñ qayçan kilüe bilgele bula almıy, şuña kürä turistlarnı alar här kön – zur utrawdan kilgän köymä yanına barıp qarşı ala. Anda köndäş şirkätlär dä bik küp. Köymädän töşkän, häm qaya barasın belmägän turistlarnı üzeñä cälep itü – zur ostalıq, moña ber nindi mäktäptä dä öyränep bulmıy, di Eet. Eet üze yağımlı, oyalçan, qayberäwlär kebek agressiv kilep bäylänmi. Şulay da – sezonda – ä turist sezonı Tailandta üktäberlärdä başlanıp aprillärgä qadär däwam itä – Eet kön sayın otelgä citärlek qunaqnı alıp qayta... Utrawda eş tä sezonnap qorılğan. Bezdä qış, alarda cäy bulğan 6 aynı keşelär köne-töne eşli, qalğan yartı yılnı, çiläkläp yañğır qoyğanda – yal itä, başqa töbäklärgä säyäxätkä çığa.
Eetnıñ üzeneñ dä ğailäse bar. 5 yäşlek malayı mäktäpkä yöri, ire polisiädä eşli, ber berebezne bik siräk küräbez, di Eet. Könenä 12şär säğat eşläweñä ireñ açulanmıymı digän sorawğa, Eet, - açulandı başta, di:
"Açulandı, çönki balanı, öyne häm anı qararğa waqıt qalmıy ide. Läkin bezneñ ğailädä bez eşläsäk yaxşı eşlärgä öyrängän, yaxşı bulsın dip teläsäñ – azraq eşlärgä yaramıy."
Küpçelek möselman yäşägän utrawda xatın-qızlar öçen eşläw, bigäräk tä mondıy qunaqxanä totu – ğadäti eş tügel:
"Yuq, ğadäti eş tügel bu, ämma min eşlärgä bik yaratam, aqça öçen dä tügel, eşlisem kilep eşlim, minem başım tulı yaña idealar."
Ul arada anıñ malayın – bertuğan abıysı motosiklğa utırtıp mäktäptän alıp qayttı, bala şunda uq, änise kibettä qağäzlär aqtatıp utırğan cirdä – uyınçıq maşinaların çığarıp salıp uynıy başladı.
Qunaqlarnı urnaştıru, aşatu, kerlären yuudan başlap bu ğailä – şul keçkenä utrawda – Yevropağa biletnı da alıp yäki bulğanın almaştırıp birä ala, törle utrawlarğa säyäxät oyıştıra, konsertlar quya, internet kafe tota, massajlar yasıy häm balalarnı qararğa bulışa. İnde olı yäştäge ata-ana – küz qırıyları belän genä böten cir tärtipme dip işek aldında dönyanı küzätep utıra. Eşquarlıq serläre biredä – nıqlı ğailä nigezendä.
Alsu Qormaş