Rusiä belän Gruziä arasında qupqan nizağ Yewropanıñ iñ ere energiä proyektı sanalğan Nabukko gaz ütkärgeçeneñ yazmışı tiräsendä sorawlar tudırğan ide.
Sişämbedä Baqıda ütkän çarada Azärbaycan belän Törkiä bu proyektqa tuğrı qaluın äytep, anıñ kiläçägenä qarata şaqtıy ömetlär uyattı. İke süz belän äytkändä, Yewropa illäre Kaspi gazın alaçaq häm bu gaz anda Rusiäne uratıp barır sıman. Gärçä, Rusiä-Gruziä nizağı arqasında, Nabukko ütkärgeçeneñ kiläçäge soraw astında qalğan ide.
Berdän, bu ütkärgeçkä iltkän eksport yullarnıñ ber öleşe Gruziä aşa ütäçäk. İkençedän, ütkärgeçne gaz belän täemin itäse Kaspi illären – Azärbaycan, Törkmänstan häm Qazaxstannı – Gazprom şirkäte tiräläp yöri. Rusiä monopoliäse bu öç ilneñ bar bulğan gazın tulısınça üze satıp alırğa teli.
Ämmä sişämbedä Azärbaycan başqalasında ütkän konferensiädä Nabukko proyektı zur xuplaw qazandı. Azärbaycannıñ sänäğat häm energetika ministrı Natik Aliev, Nabukko proyektnıñ kiläçäge bar, Azärbaycan bu proyekttan çığarğa cıyınmıy, dip belderde.
Törkiäneñ energetika ministrı Hilmi Güler de Ankaranıñ xuplawın citkerde.
"Nabukko eşliäçäk. Bez anı ğamlgä quyaçaqbız. Ul Törkiäneñ genä tügel, bar Yewropanıñ energetika iminlegen köçäytäçäk. Moña berkemneñ dä şöbhäse bulmasın", - dide Törkiä ministrı.
Nabukko ütkärgeçe 2013 yılğa äzer bulır dip kötelä. Ozınlığı 3300 çaqrım bulaçaq. Anıñ aşa Yewropağa yılına 31 milliard kubometr gaz quılaçaq. Ütkärgeç Rusiäne dä, İrannı da uratıp uzaçaq. Bu proyektnı Yewropa Berlege häm Quşma Ştatlar xuplıy.
Baqı konferensiäsendä Quşma Ştatlarnıñ Yewropa Berlegendä wäkile Boyden Gray qatnaştı. Gray bu töbäktä eksport yulların törländerü ähämiätenä basım yasadı.
"Bu töbäktäge illärneñ xezmättäşlege häm dä eksport öçen törle yullar qullanuı alarnıñ bäysezlegen häm iqtisadi quäten arttıraçaq", - dide amerikan diplomatı.
Gray Quşma Ştatlarnıñ Nabukko proyektınnan turıdan-turı fayda kürmäwen äytte, läkin Kaspi häm Yewropa illäre fayda kürsä, axır çiktä bu säwdä ile bulğan Amerikağa faydağa bulaçaq, dide.
Turıdan-turı fayda kürmäsä dä, Waşington bu töbäktä dimläw eşlären äwzem alıp bara. Uzğan atnada vitse-prezident Dik Çeyni näq şul maqsat belän Baqıda bulıp kitte.
Läkin Baqıda äytelgän süzlär genä Nabukko mäsäläsen älegä tulısınça xäl itmi. Çönki bu ütkärgeçne tutıru öçen Azärbaycan gazı ğına citmi, başqa illärneke, Qazaxstan häm Törkmänstannıqı da kiräk bulaçaq.
Ämmä Baqığa kilgän Törkmän räsmiläre Nabukko proyektında ni däräcädä qatnaşaçağın özderep kenä äytmäde. Alay ğına tügel, berniçä atna elek, Aşğabad Rusiä belän Qıtayğa kübräk gaz cibärergä wäğdä itkän ide.
Şuña kürä, bu ütkärgeç tiräsendä "säyäsi dimläwlär" äle däwam iter dip uylarğa kiräk. Kiläse ayda Budapeştta Nabukko kiläçägenä bağışlanğan oçraşu ütäçäk.
Berdän, bu ütkärgeçkä iltkän eksport yullarnıñ ber öleşe Gruziä aşa ütäçäk. İkençedän, ütkärgeçne gaz belän täemin itäse Kaspi illären – Azärbaycan, Törkmänstan häm Qazaxstannı – Gazprom şirkäte tiräläp yöri. Rusiä monopoliäse bu öç ilneñ bar bulğan gazın tulısınça üze satıp alırğa teli.
Ämmä sişämbedä Azärbaycan başqalasında ütkän konferensiädä Nabukko proyektı zur xuplaw qazandı. Azärbaycannıñ sänäğat häm energetika ministrı Natik Aliev, Nabukko proyektnıñ kiläçäge bar, Azärbaycan bu proyekttan çığarğa cıyınmıy, dip belderde.
Törkiäneñ energetika ministrı Hilmi Güler de Ankaranıñ xuplawın citkerde.
"Nabukko eşliäçäk. Bez anı ğamlgä quyaçaqbız. Ul Törkiäneñ genä tügel, bar Yewropanıñ energetika iminlegen köçäytäçäk. Moña berkemneñ dä şöbhäse bulmasın", - dide Törkiä ministrı.
Nabukko ütkärgeçe 2013 yılğa äzer bulır dip kötelä. Ozınlığı 3300 çaqrım bulaçaq. Anıñ aşa Yewropağa yılına 31 milliard kubometr gaz quılaçaq. Ütkärgeç Rusiäne dä, İrannı da uratıp uzaçaq. Bu proyektnı Yewropa Berlege häm Quşma Ştatlar xuplıy.
Baqı konferensiäsendä Quşma Ştatlarnıñ Yewropa Berlegendä wäkile Boyden Gray qatnaştı. Gray bu töbäktä eksport yulların törländerü ähämiätenä basım yasadı.
"Bu töbäktäge illärneñ xezmättäşlege häm dä eksport öçen törle yullar qullanuı alarnıñ bäysezlegen häm iqtisadi quäten arttıraçaq", - dide amerikan diplomatı.
Gray Quşma Ştatlarnıñ Nabukko proyektınnan turıdan-turı fayda kürmäwen äytte, läkin Kaspi häm Yewropa illäre fayda kürsä, axır çiktä bu säwdä ile bulğan Amerikağa faydağa bulaçaq, dide.
Turıdan-turı fayda kürmäsä dä, Waşington bu töbäktä dimläw eşlären äwzem alıp bara. Uzğan atnada vitse-prezident Dik Çeyni näq şul maqsat belän Baqıda bulıp kitte.
Läkin Baqıda äytelgän süzlär genä Nabukko mäsäläsen älegä tulısınça xäl itmi. Çönki bu ütkärgeçne tutıru öçen Azärbaycan gazı ğına citmi, başqa illärneke, Qazaxstan häm Törkmänstannıqı da kiräk bulaçaq.
Ämmä Baqığa kilgän Törkmän räsmiläre Nabukko proyektında ni däräcädä qatnaşaçağın özderep kenä äytmäde. Alay ğına tügel, berniçä atna elek, Aşğabad Rusiä belän Qıtayğa kübräk gaz cibärergä wäğdä itkän ide.
Şuña kürä, bu ütkärgeç tiräsendä "säyäsi dimläwlär" äle däwam iter dip uylarğa kiräk. Kiläse ayda Budapeştta Nabukko kiläçägenä bağışlanğan oçraşu ütäçäk.