Ütkän atna azağında Törkiädä xakimiättäge Ğädellek häm Täräqqiät, yaki qısqaça äytkändä AK partiäne yabu taläbe quyıldı. Konstitusiä Mäxkämäseneñ başprokurorı Yalçıntaş Konstitusiä Mäxkämäsenä AK partiäneñ laisizmğa, yäğni däwlät eşlären din eşlärennän ayıru prinsipına qarşı fiğelläre buluda ğäyepläp häm bu partiäne yabunı häm anıñ 71 ağzasına säyäsät belän şöğellänergä tıyunı taläp itkän möräçäğäten tapşırdı. Mäxkämä bu taläpne qabul itep itmäw mäs`äläsen tikşerä häm un kön eçendä bu qarar bilgele bulaçaq. Başprokurornıñ ğäyepläw aktı qabul itelsä mäxkämä protsesı başlanaçaq. Konstitutsiä Mäxkämäseneñ 11 tulı ağzasınnan 7-se mäxkämä protsesı tämamlanğannan soñ ğäyepläwlär döres digän näticägä kilsälär, AK partiä yabılaçaq. Şulay itep ideologik säbäplärdän Törkiädä yabılğan säyäsi partiälärneñ sanı 20 tiräsenä kütäreläçäk. Alarnıñ dürte etnik millätçelek, yäğni körtçelek, bişe isä dinçelek ğäyepläwläre belän yabılğan ide.
Bälki dä berençe märtäbä 550 urınlı parlamentta 360 deputatqa häm xakimiätkä iä ber säyäsi partiäne yabu taläbe quyıla. Monı ber süz belän genä justitsiäneñ-xoquqnıñ köçe, yaki ber ildä bäysez mäxkämälärneñ buluwı belän añlatırğa bula. Citlekkän demokratiälärdä asılda kem dä tulı köçkä iä tügel, xakimiättäge xökümät parlamentqa qarşı cawaplı, parlament isä tiyeşle qanunnarnı çığara häm xökümät ağzalarına här mäs`älädä soraw birä ala, ä mäxkämälär isä bäysez bulırğa tiyeş. Döres parlamentta zur küpçelekkä iä bulğan ber säyäsi partiä oppozitsiä telämägän qanunnarnı da parlamenttan uzdıru köçenä iä. Monarğa ber kirtä bularaq prezident tora. Läkin inde xäzer Törkiädä xökümät başında da, prezidentlıq sarayında da AK partiädän keşelär utıra. Premier Erdoğan, anıñ ministerläre, deputatları, cirle xakimiättäge citäkçeläre häm prezident äkrenläp ildä islamça yäşäw ısulın urnaştıra başladılar. Räsmi urınnarda törban, yäğni başyawlığı belän eşläw tıyılğan bulsa da, bu prinsipnı sanğa suqmıylar, din eşläre dairäse açqan Qorän kurslarınnan bäysez meñlägän kurs açıldı, räsmi yolalarda alkogolle eçemleklärne tıydılar, demonstratif räweştä dini yolalar ütkärelä. İke süzdän bere “Törkiäneñ 99 protsentı möselman” dilär. İñ soñgı tartış isä universitetlarda xatın-qız uquçılarnıñ başyawlığı belän kerüwenä irek birü öçen konstitusiäneñ ike maddäsenä tözätmä yasawları arqılı quptı. Ä Avropa Keşe Xoquqları Mäxkämäse Törkiädä monı tıyğan qanunnı rastlağan ide.
AK partiäne yabu buyınça konstitusiä mäxkämäseneñ başprokurorı taläbe bilgele bulğaç, Premier Erdoğan, ministerlär häm deputatlar ğomumän justsitsiä sistemasına, ayrım alğanda başprokurorğa tupas eçtälekle höcümnär yasıy başladılar. İñ köçle argumentları isä “bez 16,5 millonnıñ, yäğni saylawçılarnıñ 47 protsentınıñ tawışın aldıq” buldı. Yäğni küpçelek bulğaç, qanunnar da bezgä tiyä alalmas digän qaraşnı taratalar. Xätta “bu ğäyepsez höcüm säbäple bezneñ xalıq arasındağı yaqlawçılarıbız sanı arttı”, AQŞ-tan kilep deputat bulğan Egemen Bağış “bezne yapsalar, başqa isemdä töziyäçäk säyäsi partiäbez belän saylawçılarnıñ 62 protsentınıñ tawışın alaçaqbız” dip tä artırıp cibärde. Tege yaqtan AK partiä säyäsi partiälärne yabunı qıyınlaştırğan formulalar tabıp monı konstitutsiä maddäse räweşendä qanunlaştıru yulların ezli. Kiräk bulsa referendumğa kitärbez di. Asılda bere dä “bez dä qayber xatalar yasadıqmı” dip soramıy. AK partiälelärneñ şundıy agressiv buluların, alarnıñ yabılu ixtimalennän citdi räweştä qurquları belän añlatırğa bula.
Qısqası Törkiäneñ köntärtibe bötene belän diärlek bu mäs`älä tiräsendä äylänä. Bu arada сitdiräk problemalar, dönyadağı ekonomik krizisnıñ yoğıntıları işetelmi dä qala. Eşsezlär sanı räsmi sannarğa kürä 10 %, yäğni 2 million 350 meñne aştı, räsmi bulmağan sannarğa kürä isä 4 million 500 meñ. Çönki Törkiädä eş urınnarınıñ 50 % tiräse terkälmägän. Düşänbe kön birjalarda aksiä bäyälere töşte, çit il valyuta bäyäläre kütärelde. İkmäk bäyäse üste. AK partiägä şuşı yuridik-säyäsi orımnan zurıraq orımnı ekonomik bölgenlek yasayaçaq buluğa oxşıy.