Neft bäyäseneñ tuqtawsız häm aşqınıp üsüeneñ oçı-qırıyı haman da kürenmi - soñğı 6 yıl eçendä ul 5 märtäbä arttı häm bu könnärdä ber miçkä öçen 120 dollarğa citte.
Şuşı qotırıp üsü artında törle säbäplär, şul isäptän, global, bar dönya külämendäge faktorlar yatsa da, bu yulı bäyäneñ yuğarığa sikerüe artında ğadi ber eş taşlaw tora - yäkşämbedä Şotlandiädä urnaşqan Grangemouth neft eşkärtü şirkätendä 1200-läp keşe eş xaqları mäs'äläsendä citäkçelek belän kileşä almıy eş urınnarın taşlap kitte.
Monıñ näticäsendä Britaniäneñ Tönyaq diñgezdäge "Forties" neftütkärgeçe yabılırğa mäcbür buldı, çönki anıñ eşe Grangemouthtağı şirkätkä bäyle - elektr häm par näq menä şunnan kilä ide. Bu isä britan häm dönya bazarlarına kön sayın 700 meñ miçkä neft azraq kilä digänne añlata.
Tönyaq diñgez torbaütkärgeçeneñ yabıluı turındağı xäbär Şotlandiä häm tönyaq Angliädä keşelärne zur poşmanğa salıp, alarnı küpläp benzin ala başlawğa etärde. Qayber benzin stansiäläre tämam buşap qaldı.
Grangemouthtağı eş taşlaw ike kön genä däwam itär dip farazlansa da, belgeçlär, anı yañadan elekke qüätenä qaytaru 10 köngä suzıla ala dip kisätä.
Şulay itep, Britaniädäge şuşı, berençe qaraşqa, waq qına ber waqiğä bar dönya buylap neft bäyäseneñ inde 120 dolar tiräsendä uynıy başlawına kiterde.
Bu misal neft industriäseneñ törle yanawlarğa bik tä birelüçän buluın kürsätä. Näq şundıy uq kierenkelek berär neft eşkärtü qorılmasında yanğın çıqsa, berär torbaütkärgeçtä qaza bulsa, yä ul şartlatılsa, yä inde neft çığara torğan urınnarda bäreleşlär başlansa kilep tua.
Neft bäyäse säyäsi faktorlarğa da nıq bäylängän. Anıñ yuğarı qaluı Quşma Ştatlar belän İran arasındağı atom bäxäsenä, Venezueladağı ütä sulçı xakimiätneñ Washington belän ärepläşüenä, Ğiraqtağı totrıqsızlıqqa, Cäzairdäge islamçılarnıñ aktivlığına da turıdan-turı bäyle.
Bu yanawlar aylar tügel, yıllar däwamında yäşäp kilä, älbättä. Alar yaña tügel. Tik soñğı yıllarda moña iqtisadi säbäplär, yäğni neft qullanunıñ bermä-ber artuı da östälde. Misal öçen, iqtisadları qotırıp üskän Qıtay häm Hindstan tarafınnan. Yuğarı ixtiac neft bäyälären tağın da yuğarığa etärä.
Säyäsi faktorlar - xalıqara kierenkelek, qorallı bäreleşlär, xakimiät totrıqsızlığı ähämiäte artqanda isä bäyälärneñ yuğarığa taba uynawı bigräk tä nıq küzgä taşlana.
Şuña da älegä iqtisadnıñ qanı sanalğan neftkä bäyä tarixta kürelmägän yuğarılıqta qalır dip farazlana.
Şuşı qotırıp üsü artında törle säbäplär, şul isäptän, global, bar dönya külämendäge faktorlar yatsa da, bu yulı bäyäneñ yuğarığa sikerüe artında ğadi ber eş taşlaw tora - yäkşämbedä Şotlandiädä urnaşqan Grangemouth neft eşkärtü şirkätendä 1200-läp keşe eş xaqları mäs'äläsendä citäkçelek belän kileşä almıy eş urınnarın taşlap kitte.
Monıñ näticäsendä Britaniäneñ Tönyaq diñgezdäge "Forties" neftütkärgeçe yabılırğa mäcbür buldı, çönki anıñ eşe Grangemouthtağı şirkätkä bäyle - elektr häm par näq menä şunnan kilä ide. Bu isä britan häm dönya bazarlarına kön sayın 700 meñ miçkä neft azraq kilä digänne añlata.
Tönyaq diñgez torbaütkärgeçeneñ yabıluı turındağı xäbär Şotlandiä häm tönyaq Angliädä keşelärne zur poşmanğa salıp, alarnı küpläp benzin ala başlawğa etärde. Qayber benzin stansiäläre tämam buşap qaldı.
Grangemouthtağı eş taşlaw ike kön genä däwam itär dip farazlansa da, belgeçlär, anı yañadan elekke qüätenä qaytaru 10 köngä suzıla ala dip kisätä.
Şulay itep, Britaniädäge şuşı, berençe qaraşqa, waq qına ber waqiğä bar dönya buylap neft bäyäseneñ inde 120 dolar tiräsendä uynıy başlawına kiterde.
Bu misal neft industriäseneñ törle yanawlarğa bik tä birelüçän buluın kürsätä. Näq şundıy uq kierenkelek berär neft eşkärtü qorılmasında yanğın çıqsa, berär torbaütkärgeçtä qaza bulsa, yä ul şartlatılsa, yä inde neft çığara torğan urınnarda bäreleşlär başlansa kilep tua.
Neft bäyäse säyäsi faktorlarğa da nıq bäylängän. Anıñ yuğarı qaluı Quşma Ştatlar belän İran arasındağı atom bäxäsenä, Venezueladağı ütä sulçı xakimiätneñ Washington belän ärepläşüenä, Ğiraqtağı totrıqsızlıqqa, Cäzairdäge islamçılarnıñ aktivlığına da turıdan-turı bäyle.
Bu yanawlar aylar tügel, yıllar däwamında yäşäp kilä, älbättä. Alar yaña tügel. Tik soñğı yıllarda moña iqtisadi säbäplär, yäğni neft qullanunıñ bermä-ber artuı da östälde. Misal öçen, iqtisadları qotırıp üskän Qıtay häm Hindstan tarafınnan. Yuğarı ixtiac neft bäyälären tağın da yuğarığa etärä.
Säyäsi faktorlar - xalıqara kierenkelek, qorallı bäreleşlär, xakimiät totrıqsızlığı ähämiäte artqanda isä bäyälärneñ yuğarığa taba uynawı bigräk tä nıq küzgä taşlana.
Şuña da älegä iqtisadnıñ qanı sanalğan neftkä bäyä tarixta kürelmägän yuğarılıqta qalır dip farazlana.