Ispaniäneñ Fransiägä yaqın cirendä urnaşqan Basklar ile Madridtağı xakimiätlär belän 40 yıllap däwam itkän qarşılıqlarnı referendum yulı belän çişergä täqdim itä. İspaniädän bäysezlek taläp itkän bu töbäkneñ cirle parlamentı referendumnı üktäber ayında uzdırırğa digän qarar qabul itte. Bask xalqına kübräk ireklek häm xoquq birelsä, Bask parlamentı ETA törkeme alıp barğan suğışnı tuqtatırğa wağdä itä.
İñ awır çorlarnı basklar töbäge general Fransisco Franco xakimiäte waqıtında 1939-75 yıllarda kiçerde. Säyäsi häm mädäni basım astında basklar tuğan tellärendä dä söyläşä almadı. Elekke Sovetlar Berlegendä yäşägän tatarlar basklarnıñ bu xälen yaxşı añlıy ala.
Basım, telne häm mädäniätne çikläw – ETA digän törkemne tudırdı. Başta üzlären liberal köç dip atağan bu törkem soñınnan suğışçan yulğa bastı. Basklar ile bäysezlege öçen 40 yıllap barğan köräştä ETAnı 823 keşeneñ ülemendä ğäyeplilär.
Basklar ilbaşı Juan Jose İbarretxe, referendum yulı belän ETAnıñ suğışçan eşçänlegen tuqtatıp häm şulay itep Madrid belän qarşılıqnı beterep bulaçağın äytte.
Referendumda ike soraw quyılaçaq:
1. Sez ETAnıñ qorallı nizağın söyläşülär yulı belän beterergä telisezme?
2. Basklarlarnıñ säyäsi kiläçägen cirle säyäsi firqalär xäl itsenme?
Belgeçlär bu plannı nizaqnı çişüdä alğa kiteş dip sanamıy. İspaniä xökümäte Bask parlamentınıñ bu qararın ilneñ konstitusiä mäxkämäsenä biräçägen belderde.
Bask ile xakimiäte başlığı 2003 yılda üzeneñ ber planın täqdim itep qarağan ide inde. Ul çaqta ul Bask ilen irekle räweştä İspaniä belän "assotsiäläşkän" däwlät itüne täqdim itte, İspaniä parlamentı plannı 2005 yılda kire qaqtı.
ETA höcümnärendä 823 keşe hälak buldıBügen basklar ilbaşı "referendum ETAnıñ köç qullanuın beterügä taba berençe adım bulaçaq" dip belderde. ETAnı Yevropa Berlege häm AQŞ terror oyışması dip sanıy. İspaniä bäysezlek turında söyläşülär ixtimalın kire qağa. Alay da basklar referendumnan baş tartsa, Madrid Bask ilenä kiñeräk avtonomiä birüne mömkin dip sanıy.
Moñarçı ETA belän tınıçlıq kileşüläre uñışlı bulmadı. Soñğı höcümdä may ayında polisiä räsmie Juan Manuel Pimental hälak bulğan ide.
Bask citäkçese tuğan telen üskäç kenä öyrängän
Juan Jose İbarretxe Markuartu Bask ile xakimiäten 1999 yıldan birle citäkli. Anı Bask ilen irekle räweştä İspaniä belän "assotsiäläşkän" däwlät itü idäseneñ atası diärgä bula. Monı ul 2003 yılnıñ üktäbrendä dönya kürgän "İbarretxe planı"nda iğlan itkän ide.
İbarretxe 1957 yılda Bask ilendäge Alaba wilayätendä tuğan. Anda ispannar kübräk yäşäw säbäple yäş çağında ul ispan telendä genä söyläşkän. Bu yaqtan qarağanda ul şulay itep qayber urıstelle tatarlarnı xäterlätä.
Ämma anıñ millätçel xisläre şul xätle köçle bula ki, ul soñraq inglizçä genä tügel, üz tuğan tele - baskça da irekle söyläşä başlıy, Bask Millätçel partiäseneñ aldınğı ber citäkçesenä äylänä.
1998 yılnıñ üktäbrendä ul bask ileneñ prezidentın saylawda qatnaşa häm anda ciñep çığa.
İñ awır çorlarnı basklar töbäge general Fransisco Franco xakimiäte waqıtında 1939-75 yıllarda kiçerde. Säyäsi häm mädäni basım astında basklar tuğan tellärendä dä söyläşä almadı. Elekke Sovetlar Berlegendä yäşägän tatarlar basklarnıñ bu xälen yaxşı añlıy ala.
Basım, telne häm mädäniätne çikläw – ETA digän törkemne tudırdı. Başta üzlären liberal köç dip atağan bu törkem soñınnan suğışçan yulğa bastı. Basklar ile bäysezlege öçen 40 yıllap barğan köräştä ETAnı 823 keşeneñ ülemendä ğäyeplilär.
Basklar ilbaşı Juan Jose İbarretxe, referendum yulı belän ETAnıñ suğışçan eşçänlegen tuqtatıp häm şulay itep Madrid belän qarşılıqnı beterep bulaçağın äytte.
Referendumda ike soraw quyılaçaq:
1. Sez ETAnıñ qorallı nizağın söyläşülär yulı belän beterergä telisezme?
2. Basklarlarnıñ säyäsi kiläçägen cirle säyäsi firqalär xäl itsenme?
Belgeçlär bu plannı nizaqnı çişüdä alğa kiteş dip sanamıy. İspaniä xökümäte Bask parlamentınıñ bu qararın ilneñ konstitusiä mäxkämäsenä biräçägen belderde.
Bask ile xakimiäte başlığı 2003 yılda üzeneñ ber planın täqdim itep qarağan ide inde. Ul çaqta ul Bask ilen irekle räweştä İspaniä belän "assotsiäläşkän" däwlät itüne täqdim itte, İspaniä parlamentı plannı 2005 yılda kire qaqtı.
Moñarçı ETA belän tınıçlıq kileşüläre uñışlı bulmadı. Soñğı höcümdä may ayında polisiä räsmie Juan Manuel Pimental hälak bulğan ide.
Bask citäkçese tuğan telen üskäç kenä öyrängän
Juan Jose İbarretxe Markuartu Bask ile xakimiäten 1999 yıldan birle citäkli. Anı Bask ilen irekle räweştä İspaniä belän "assotsiäläşkän" däwlät itü idäseneñ atası diärgä bula. Monı ul 2003 yılnıñ üktäbrendä dönya kürgän "İbarretxe planı"nda iğlan itkän ide.
İbarretxe 1957 yılda Bask ilendäge Alaba wilayätendä tuğan. Anda ispannar kübräk yäşäw säbäple yäş çağında ul ispan telendä genä söyläşkän. Bu yaqtan qarağanda ul şulay itep qayber urıstelle tatarlarnı xäterlätä.
Ämma anıñ millätçel xisläre şul xätle köçle bula ki, ul soñraq inglizçä genä tügel, üz tuğan tele - baskça da irekle söyläşä başlıy, Bask Millätçel partiäseneñ aldınğı ber citäkçesenä äylänä.
1998 yılnıñ üktäbrendä ul bask ileneñ prezidentın saylawda qatnaşa häm anda ciñep çığa.