Сигезенче "Шыгырдан укулары" “Идел буенда ислам: тарих, гореф-гадәт, мәдәният һәм бүгенге көн” темасына багышланды. Бу җыенда Чуашстан хөкүмәте кешеләре, министрлар, район башлыклары, Русия төбәк мөфтиләре, Татарстан вәкилләре, галимнәр катнашты.
“Шыгырдан диалогы” икътисади форумына исә Чуашстан Дәүләт Шурасы рәисе Михаил Михайловский үзе килде. Шулай ук форумга төрле республика һәм данлыклы татар авылларының билгеле эшмәкәрләре җыелды.
“Шыгырдан укулары” фәнни-гамәли конференциясен Чуашстан һәм Мәскәү мөфтие Әлбир хәзрәт Крганов алып барды. Фәнни җыен вакытында Әлбир Крганов мөфти исеме җәмәгать эшлеклесе, сәясәтче, аналитик фикерле галим төшенчәләрен берләштерүен күрсәтте. Ягъни мөфти әле ул дин әһеле генә түгел, аңа яшәешнең бөтен тармаклары да карый.
Шыгырдан формуласы: бабайлык + гореф-гадәт + ихлас мөфти
Тормышны дин нигезендә корырга теләгән җәмгыять башында мөфти торуы да билгеле. Шыгырданда бу формула, төгәлрәк әйткәндә, мәхәллә системасы формалаша башлады.
Мөфти Әлбир Крганов чыгышы үзенә күрә татар-мөселман програмын хәтерләтте. Анда әйтелгәннәрнең кыскачасы болайрак: татар-мөселманнар мәхәллә булып яшәргә, милли тормышны сакларга, җәелдерергә, дәүләт белән хезмәттәшлек итәргә, төрле каршылыклардан сак булырга, күптөрле социаль проектларда катнашырга, халык белән актив эш алып барырга тиеш.
Чуашстан Диния нәзарәтенең тормышның һәр тармагына үтеп керүен тагын бер мисал дәлилли. Ул да булса “Шыгырдан укулары”ннан соң уздырылган “Шыгырдан диалогы” икътисади форумы. Мөфтият икътисади форум уздырып, авылдагы мәхәллә системасын экономик яктан да ныгыта. Гомумән алганда, дәүләт белән яхшы хезмәттәшлектә булып, татар авылы үз көнен үзе күрә булып чыга.
“Чуашстан феномены – Русиягә үрнәк”
РИУ ректоры Рафыйк Мөхәммәтшин Чуашстандагы дини тормышны Русия татарларына бер үрнәк итеп куйды. Татарстан мөфтие Илдус Фәиз исә Чуашстанда татар-мөселман тормышында зур хезмәт куелуын әйтеп узды. Татар-мөселман мөфтиятләренең бер юлдан баруын ассызыклады.
Мөфти Әлбир Кргановны Татарстан Диния нәзарәте “Халкыбызга хезмәте өчен” медале белән бүләкләде. Чуашстан һәм Мәскәү мөфтие татар дөньясының Казанга һәм Татарстан мөфтиятенә зур өметләр баглавын белдерде.
Шыгырданда чукындыру тарихын искә алдылар
“Шыгырдан укулары”нда тарихчы Фәйзелхак Ислаев Русиядә чукындыру тарихы турында доклад укыды. Бу шанлы тарихны татар халкының хәтерләвен искәртте.
Кайбер кешеләр тарихның кара битләре турында ишетергә теләми. Әмма мин сөйләгәнне бик дикъкать белән тыңладылар һәм берникадәр алкышладылар да.
Чыгыштан соң минем яныма килеп, сорау бирүчеләр дә булды. Тарихчыга мондый аудитория белән файдалану – ул уңай хәл. Әлбир Кргановның ярдәмчеләре белән шушындый очрашулар оештыруы – бик изге эш, дип уйлыйм. Шуңа күрә Шыгырдан укуларының киләчәге булып, чакырсалар, мин тагын да килеп, фикеремне әйтер идем”, ди Фәйзелхак Ислаев.
“Шыгырдан Русия мөселманнарының берләшүенә этәргеч бирер”
Галим Наил Гариф исә Русиядә мөфтият тарихы турында чыгыш ясады. Аның фикеренчә, Русиядә мөфтият революциягә кадәр татар хөкүмәте вазифасын башкарган. Хәзер исә Русиядә мөфтиятләр бик таркау. Галим Наил Гарифнең мөселманнарның берләшүе Шыгырдан мисалында башланыр дигән өмете бар.
Исламда нигез буларак тәүфыйк торгач, имамнар эшчәнлекләренә дини идарәне генә түгел, ә дөньяви әйберләрне дә керткән. Вазифалар уртак булган. Мөфтият барлыкка килгәч, бөтен Русия татарларына, мөселманнарга ул бер үзәк итеп санала башлый. Мөфтигә шәехкә булган караш барлыкка килә.
Хәзерге заманда шул тарихи тәҗрибәгә таянып, хәзерге мөфтиятләр дә бердәнбер мөфтият төзеп, халыкны бердәмлеккә чакырырга тиешләр, минемчә. Иң төп вазифа шул.
Таркаулык зур нәтиҗәгә алып бара алмый. Киләчәктә дә бердәм булырга тырышырга кирәк. Ул тәҗрибәне өйрәнеп, аңа таянып, җәмгыятьне дә, өммәтне дә берләштерергә тырышырга кирәк”, ди Наил Гариф.
Шыгырданда икътисади зона ачыла
“Шыгырдан форумы” 26 октябрьдә тәмамланса, икенче көнне үк татар авылларының “Шыгырдан диалогы” төбәкара икътисади форумы уздырылды. Бирегә инде данлыклы дәүләт эшлеклеләре, парламентарийлар һәм эшмәкәрләр җыелды.
Икътисади форумның төп максаты – Шыгырданда ирекле икътисади зона булдыру, авылга инвестицияләр кертү, завод-фабрика яки берәр җитештерү ширкәте ачу.
Чуашстан Диния нәзарәте Шыгырданда ирекле икътисади зона булдыру тәкъдиме белән чыкты. Байлар авылга инвестиция кертсә, Шыгырданда берәр төрле җитештерү үзәге ачып булачак. Бу фикерне Чуашстан хөкүмәте дә хуплады.
Мәхәлләгә финанслар кирәк
Әлбир Крганов әйтүенчә, Давоска ерак – Шыгырданга якын: халыкара икътисади форум уздырыла торган Давос шәһәренә барып торганчы, Русиядә экономик җыелышларны Шыгырданда уздырырга кирәк, ди ул. Ягъни татар-мөселман мәхәлләсен ныгыту финансларсыз гына башкарыла алмый.
Форумда ислам банклары турында да сүз булды. Анда катнашучылар Русиянең банк турындагы канунына туры китереп, бу юнәлешне алга җибәрү турында сүз алып барды.
Фәтхи Борнаш бүләгенең яңа лауреатлары билгеле
Форум тәмамлангач, кунаклар Шыгырдандагы урта бизнес белән танышты. Ит җитештерү һәм калай ясау ширкәтләренә барды.
Шыгырданда узган ике әһәмиятле чара вакытында Чуашстан мөфтияте һәм татар мохтарияте Фәтхи Борнаш исемендәге бүләк тапшырылды. Быел аңа Тукай имамы Наил Җамалетдин, танылган журналист Рәшит Минһаҗ, җырчы Шәкүр лаек булды.
