İran Könbatış belän üzeneñ atom programması mäs''äläsen barı tik diplomatiä aşa ğına çişep bulaçağın belderde. Tışqı eşlär ministrlığı süzçese Xämit Riza Asefi İran 2 yıldan artıq tänäfestän soñ atom tikşerenülären yañartu turındağı kiñ tänqitlängän qararınnan çigenergä cıyınmı dide.
İran üzeneñ atom programması mäs''äläsen BMO İminlek Şurası qaramağına tapşırunıñ yaman näticäläre bulaçağı turında kisätte. İminlek Şurasınıñ 6 äğzası, şul isäptän 5 daimi äğzası wäkilläre düşämbe häm sişämbe könnärne oçraşıp bu mäs''äläne qararğı cıyına. Alar İranğa qarşı resolütsiä qabul itü mömkinlege turında da söyläşäçäk.
Asefi İminlek Şurasınıñ İranğa qarşı çaralar kürü mömkinlegen kire qağıp, İran mäs''äläsen İminlek Şurasına tapşıru öçen xoquqıy nigez yuq dide.
İrannıñ Däwlät xäbär agentlığı İRNA parlament räise Ğoläm Ali Xädäd Adelneñ ägär dä İran mäs''äläse İminlek Şurasına tapşırılsa parlament İrannıñ atom qorılmalarında BMO tikşerülären tuqtatunı yaqlıyaçaq digän süzlären kiterä.
AQŞ häm Yewropa Berlegeneñ 3 zur däwläte Germaniä, Fransiä, Britaniä İran belän söyläşülärneñ inde körçektä buluın belderde. AQŞ däwlät departamentı süzçese Sean McCormack iqtisadıy çikläwlärne üz eçenä alğan diplomatiägä küçärgä waqıt citte di
"Bez diplomatiäneñ yaña çorına keräbez. Germaniä, Fransiä häm Britaniä alıp barğan söyläşülär inde üzläre äytüençä körçekkä terälde. Bu körçekkä İrannıñ kileşmäwçänlege, Xalıqara atom energiäse idaräse belän açıq bulmawı, xalıqara cämäğätçelek belän rizalaşmawı säbäpçe. Şuña kürä ul diplomatik çor tämamlandı. Bez xäzer yaña diplomatik çorğa keräbez. Bu çor xäzer añlawıbızça Xalıqara Atom Energiäse İdaräse Şurasın häm annan soñ BMO İmilel Şurasına tapşırılunı üz eçenä ala" dide McCormack.
Bu atnada İran üzeneñ bäxäsle Atom qorılmalarındağı cihazlardan BMO küzätüçeläreneñ saqlıq möherlären alu belän wäzğiätne tağın da qızdırıp cibärde.
Ul cihazlar tınıç maqsatlar öçen atom yağulığı yasaw mömkinlege birä. Şul uq waqıtta alar yardämendä qoral öçen nıq bayıtılğan uran da citerşterep bula.
İrannıñ bu adımı Britaniä, Fransiä Germaniäne İran mäs''äläsen çikläwlär kertü mömkinlegen qaraw öçen BMO İminlek Şurasına tapşırırğa waqıt citte dip belderergä mäcbür itte.
İran prezidentı Mäxmüt Äxmädinicat dönyanı Tährannıñ atom programması mäs''äläsendä tınıçlandıru maqsatında kiçä matbuğat wäkilläre belän oçraşıp añlatmalar birde. Äxmädinicat İrannıñ tınıç maqsatlarda atom texnologiäsen öyränergä xoquqı bar dide. Ul berniçä märtäbä İranğa atom qoralı kiräk yäki ul aña iä bulırğa teli digän fikerlärne kire qaqtı.
Äxmädinicat şulay uq AQŞ yäki Yewropa Berlegeneñ İranğa qarşı BMO çikläwläre kertü tırışlıqlarına cawap bularaq İrannıñ neft'' satunı tuqtatu yäki kimetü mömkinlege belän kisätte.
"Bezneñ üzebezne yaqlaw mömkinleklärebez bar. İranğa qarşı qatı häm qanunıy bulmağan teldä söyläwçelärneñ İran belän mönäsäbätlärgä ixtıyaçı İrannıñ alar belän mönäsäbätlärgä ixtıyacınnan 10 märtäbä zurraq" dide Äxmädinicat.
Könbatış İrannıñ atom qoralı yasaw mömkinlegennän qurqa. Waşingtonda AQŞ prezidentı George Bush häm anıñ belän oçraşuçı Germaniä kanslerı Angela Merkel İzrail''ne xaritadan sörtep taşlarğa çaqıruçı prezidentı bulğan ildä bernindi atom qoralı da bulmasqa tieş dip belderde.
Naif Aqmal, Praga.
İran üzeneñ atom programması mäs''äläsen BMO İminlek Şurası qaramağına tapşırunıñ yaman näticäläre bulaçağı turında kisätte. İminlek Şurasınıñ 6 äğzası, şul isäptän 5 daimi äğzası wäkilläre düşämbe häm sişämbe könnärne oçraşıp bu mäs''äläne qararğı cıyına. Alar İranğa qarşı resolütsiä qabul itü mömkinlege turında da söyläşäçäk.
Asefi İminlek Şurasınıñ İranğa qarşı çaralar kürü mömkinlegen kire qağıp, İran mäs''äläsen İminlek Şurasına tapşıru öçen xoquqıy nigez yuq dide.
İrannıñ Däwlät xäbär agentlığı İRNA parlament räise Ğoläm Ali Xädäd Adelneñ ägär dä İran mäs''äläse İminlek Şurasına tapşırılsa parlament İrannıñ atom qorılmalarında BMO tikşerülären tuqtatunı yaqlıyaçaq digän süzlären kiterä.
AQŞ häm Yewropa Berlegeneñ 3 zur däwläte Germaniä, Fransiä, Britaniä İran belän söyläşülärneñ inde körçektä buluın belderde. AQŞ däwlät departamentı süzçese Sean McCormack iqtisadıy çikläwlärne üz eçenä alğan diplomatiägä küçärgä waqıt citte di
"Bez diplomatiäneñ yaña çorına keräbez. Germaniä, Fransiä häm Britaniä alıp barğan söyläşülär inde üzläre äytüençä körçekkä terälde. Bu körçekkä İrannıñ kileşmäwçänlege, Xalıqara atom energiäse idaräse belän açıq bulmawı, xalıqara cämäğätçelek belän rizalaşmawı säbäpçe. Şuña kürä ul diplomatik çor tämamlandı. Bez xäzer yaña diplomatik çorğa keräbez. Bu çor xäzer añlawıbızça Xalıqara Atom Energiäse İdaräse Şurasın häm annan soñ BMO İmilel Şurasına tapşırılunı üz eçenä ala" dide McCormack.
Bu atnada İran üzeneñ bäxäsle Atom qorılmalarındağı cihazlardan BMO küzätüçeläreneñ saqlıq möherlären alu belän wäzğiätne tağın da qızdırıp cibärde.
Ul cihazlar tınıç maqsatlar öçen atom yağulığı yasaw mömkinlege birä. Şul uq waqıtta alar yardämendä qoral öçen nıq bayıtılğan uran da citerşterep bula.
İrannıñ bu adımı Britaniä, Fransiä Germaniäne İran mäs''äläsen çikläwlär kertü mömkinlegen qaraw öçen BMO İminlek Şurasına tapşırırğa waqıt citte dip belderergä mäcbür itte.
İran prezidentı Mäxmüt Äxmädinicat dönyanı Tährannıñ atom programması mäs''äläsendä tınıçlandıru maqsatında kiçä matbuğat wäkilläre belän oçraşıp añlatmalar birde. Äxmädinicat İrannıñ tınıç maqsatlarda atom texnologiäsen öyränergä xoquqı bar dide. Ul berniçä märtäbä İranğa atom qoralı kiräk yäki ul aña iä bulırğa teli digän fikerlärne kire qaqtı.
Äxmädinicat şulay uq AQŞ yäki Yewropa Berlegeneñ İranğa qarşı BMO çikläwläre kertü tırışlıqlarına cawap bularaq İrannıñ neft'' satunı tuqtatu yäki kimetü mömkinlege belän kisätte.
"Bezneñ üzebezne yaqlaw mömkinleklärebez bar. İranğa qarşı qatı häm qanunıy bulmağan teldä söyläwçelärneñ İran belän mönäsäbätlärgä ixtıyaçı İrannıñ alar belän mönäsäbätlärgä ixtıyacınnan 10 märtäbä zurraq" dide Äxmädinicat.
Könbatış İrannıñ atom qoralı yasaw mömkinlegennän qurqa. Waşingtonda AQŞ prezidentı George Bush häm anıñ belän oçraşuçı Germaniä kanslerı Angela Merkel İzrail''ne xaritadan sörtep taşlarğa çaqıruçı prezidentı bulğan ildä bernindi atom qoralı da bulmasqa tieş dip belderde.
Naif Aqmal, Praga.