Казанда татар галимнәре форумы утте. Бу җыен Татарстан Фәннәр Академиясенең 20 еллыгына багышланды.
2007 yıl dönya säyäsäte tarixına nindi waqiğalar belän kerep qaldı? Yılnıñ töp iqtisadıy waqıyğaları - dollarnıñ qimmäte töşü häm neft bäyäläreneñ kükkä sikerüe buldı.
Qırğızstanda ütkän parlament saylawlarınıñ berençel näticälärenä qarağanda, barlıq urınnarnı da prezident Qurmanbäk Baqiev firqäse ala kebek
Uzğan atnada Gruziädä oppozitsiäneñ qırıs çaralar belän bastırıluınnan häm Mäskäw oyıştırğan tüntäreleşne bastıru öçen köç qullanu kiräk ide digän belderülärdän soñ Tiflis belän Mäskäw arasında kierenkelek arta bara. Xäzer moña Gruziädän ayırılırğa teläwçe, Mäskäw yawlı respublikalar mäsäläse dä quşıla. Başta Rusiäneñ Abxaziägä yäşeren räweştä ğäskärlär kertüe turında süzlär çıqtı. Soñraq Gruziä parlamentınıñ täesirle ber äğzası Mäskäw Abxaziäneñ bäysezlegen tanırğa äzerlänä dip belderde.
Gruziädä oppozitsion koalitsiä kiläse yılnıñ ğinwar ayında ütäçäk prezident saylawlarına urtaq namzät itep deputat häm eşmäkär Levan Geçaçiladzenı çığardı. Şul uq waqıtta tağın 3 oppozitsion säyäsätçe bu saylawlarda prezident Mixail Saakaşviliğa qarşı çığarğa niätlänüen belderde. Şulay itep oppozitsiä äle dä köçle bulıp qaluçı prezident belän alışta zarur bulğan säyäsi berläşügä ireşä almas kebek.
Qabarda-Balqar respublikası başqalası Nalçikta militsiä häm iminlek xezmätlärenä 2 yıl elek bulğan höcümnärdän soñ Tönyaq Kavkaz qarşılıq köçläre dönya cämäğätçelegeneñ iğtibarın cälep itärdäy ber genä zur höcüm dä yasamadı. Bu Tönyaq Kafkazdağı qarşılıq törkemnäre köçsezländeme digän sorawğa säbäp buldı. Şul uq waqıtta Çeçen qarşılıq köçläre citäkçese Doku Umarov Tönyaq Kafkaz ämire häm çihad yulbaşçısı dip iğlan itelde. Bu isä tağın da kübräk sorawlarğa etärä.
Tolyattida çärşämbe irtäsendä xalıq tulı şähär avtobusındağı şartlaw näticäsendä 8 keşe hälak buldı, 50-läp keşe yaralandı dip xäbär itelde. Tikşerüçelärneñ töp farazı - terror ğämäle. Başqa mömkinleklär dä qarala. Avtovaz urnaşqan Tolyatti şähärendä cinayätçel törkemnär arasında da bäreleşlär yış bulıp tora.
50 yıl elek 4 üktäberdä Sovetlar Berlege ğälämgä keşe qulı belän yasalğan berençe iärçen - Sputnik çığardı. Bu texnologik yaqtan berençe bulu ğına tügel ide. Bu ğäläm çorı başlanunı añlata ide. Bu yünäleşendä Quşma Ştatlarnı ciñüe belän Mäskäw Salqın Suğışta üz illäreneñ texnologik yaqtan berençe buluına qänäğätlek belän ışanğan ğadi amerikalılarnı da şaq qatırdı. Näticädä bu ike zur däwlät arasında ğäläm öçen köräş başlandı. Şul köräşneñ iñ zur qazanışları -keşeneñ ayğa ayaq basuı ğına tügel, bügenge köndä elemtä, cirne häm ğälämne öyränü öçen iärçen oçırularnıñ ğädäti xälgä äwerelüe dä.
Ukrainadağı parlament saylawları ilne yañadan säyäsi körçekkä kiterergä oxşap tora. Ber bersennän az ğına ayırma belän iñ küp tawış cıyğan 2 firqä dä ciñü iğlan itte häm ber-bersen saylaw näticälären üzgärtüdä ğäyepläde.
Xoquq yaqlaw oyışmaları Quşma Ştatlarğa kilgän Törkmänstan prezidentına basım yasarğa çaqıra. Törkmän prezidentı Gurbanguli Birdemöxämmädov Amerikağa yäkşämbe könne kilde. 1998 yıldan birle AQŞqa Törkmän başlığınıñ kilgäne yuq ide. Säfärneñ maqsatı BMO Ğömümi Cıyınında çığış yasaw häm neftkä bay bu ilneñ säwdä mänfäğätlären alğa sörü. Xoquq yaqlaw oyışmaları isä bu Azatlıq Radiosı xäbärçese Ogulsapar Muradovanıñ bıltır törmädä ülüe turında sorawlar birü häm reformalar wäğdälären ütärgä basım yasaw öçen uña mömkinlek di.
Rusiä prezidentı Vladimir Putinnıñ cämäğätçelekkä bilgesez Viktor Zubkovnı premyer-ministr itep bilgeläwe küplärne aptıraşqa qaldırdı. Qayber analitiklar Putin üzeneñ prezidentlıq möddäte axırına sizgerlegen yuğalta, döres bulmağan adımnar yasıy disä, ikençeläre Putin äle dä Rusiädäge säyäsi uyınnarnıñ xucası bulıp qala di.
Çärşämbe könne Rusiä prezidentı Vladimir Putin premyer ministr Mixail Fradkovnıñ wazıyfasınnan kitü turındağı möräcäğäten qabul itte. Şunnan soñ uq prezident Däwlät Dumasına Rusiä Finans Küzätüe xezmäte başlığı Viktor Zubkovnı premyer-ministr itep raslaw täqdimen yulladı.
Ğiraq suğışı turında söylägändä ğädättä süz qayda niçä bomba şartlawı, niçä keşeneñ ülüe, niçä ğisyançınıñ qulğa alınuı turında bara. Köndälek tormışları yäşäw öçen awır köräşkä äwerelgän, suğışta tuğannarın yuğaltqan ğailälärneñ könküreşe isä iğtibardan gel çittä qala.
August axırında Rusiäneñ Vladimir Jirinovskiy citäkçelegendäge Liberal Demokratik Partiä LDPRnıñ räis urınbasarı Aleksey Mitrofanov prezident Putin yaqlı Ğädel Rusiä firqäsenä küçte. Kötelmägän bu adım Mäskäw Kremle LDPRnı Dumağa kertmäw öçen tırışa digän imeş-mimeşlärgä säbäp buldı. Mäğlüm bulğança yaña saylaw qanunnarı nigezendä 7 protsenttan kimräk tawış cıyğan firqälär parlamennıñ tübän pulatına kerä almıyaçaq. Soñğı fiker beleşülär näticälärenä qarağanda Dikäberdä ütkäçäk saylawlarda Dumağa 4 firqä kerä alır dip kötelä.
Rusiä Beslan faciğäseneñ 3 yıllığın iskä ala. Beslan mäktäbendä 330dan artıq keşe ülde. Küpçelege balalar. Küp kenä qorbannarnıñ tuğannarı xakimiätlärne qotqaru operatsiäsen naçar oyıştıruda häm qorbannarnıñ ni öçen şulay küp buluı säbäplären açıqlaw öçen citärlek tikşerü ütkärmäwdä ğäyepli.
Quşma Ştatlar küzläw xezmätläreneñ Däwlät Küzläw Bäyälämäse dip atalğan soñğı xisabında Ğiraqtağı wäzğiät törle töslär belän sürätlänä. Ğiraq säyäsätçeläreneñ ildäge mäzhäbara qarşılıqlarnı beterü mömkinlege turında farazlar ällä ni kürenmi. Şul uq waqıtta xisapta demokratlar, şul isäptän qayber prezident namzätläre yaqlağan, kiläse yılda Amerikan ğäskärlären Ğiraqtan çığarırğa digän täqdimnär dä tänqitlänä.
Yaponiä premyer ministrı Şinzo Abey Hidstanğa säfäre barışında Dähline töbäktäge demokratik illärne kertep Aziä-Tın Okean Ireklek Duğası buldırırğa çaqırdı. Hidnstan parlamentınıñ urtaq utırışında çığış yasap Abey mondıy xezmättäşlektä Japoniä, Hindstan, Awstraliä häm Quşma Ştatlar qatnaşa alır ide dide. Bu Hindstan belän mönäsäbätlärne yaña däräcägä kütärergä teläwçe Abey säfärendäge iñ köçle belderü buldı diärgä mömkin.
дәвам
