Bıyılnıñ noyäbrendä Belarustäge "Naşa Niva" basması çığa başlawğa 100 yıl tularğa tieş. Ämma ul üzeneñ şul yözyıllığına qädär yäşärme, küplär moña xäzer şiklänep qarıy. Ğinwarnıñ berendä Belarus xakimiate "Naşa Niva"nı ilküläm yazılu katalogınnan alıp taşladı. Bu alımnı Aleksandr Lukaşenka xökümäte elek tä qullana ide - şunıñ yardämendä uñışlı ğına taralğan basmanı şul uñışınnan mäxrüm itep bula.
Ä xäzer inde xakimiat, ğomumän, başqala Minskidä çıqqan "Naşa Niva"nı tämam yabıp quymaqçı. Şähär türäläre cibärgän xatta, gazetanıñ Belarus başqalasında qaluı "mäxkül tügel" dip belderelä. Ä ni öçen mäxkül tügel? Añlatma şundıy - basma möxärrire Andrey Dınko Lukaşenkanı öçençe märtäbä dä prezident itep saylawğa qarşı ütkän uram cıyınında sügenü süzläre äytkän häm şunıñ öçen xökem itelgän bulğan ikän.
Şähär xakimiate, nigä Dınkonı xökem itü ul citäklägän gazetanıñ Minskidä yabıluına kiterergä tieşlegen añlatudan baş tarta, ä menä möxärrir üze, xakimiatkä inde küptännän "Naşa Niva"nıñ bäysezlege häm anıñ belarus milläten yaqlawı oşamıy ide, dip belderä.
Bu basma äle 1906-nçı yılda, Litvadağı Vilnyus şähärendä çığa başlasa da, baştan uq belarus telendä basılıp kilde. Ul çaqta "Naşa Niva" beryulı latin häm kiril xäreflären qullanğan ide. Eş şunda ki, belaruslär arasında katoliklar da, pravoslavlar da bar, törle xäreflärdä basılu törle dindarlarnıñ ixtiacı belän añlatıldı. 1915-nçe yılda basmanıñ çığuı tuqtaldı, ämma sovetlar tarqalu belän 1991-nçe yılda yänä yañartıldı. Häm bu yulı da, belarus telendä. Yuğarı citäkçelege urısçanı ğına qullanğan Belarustä isä tel mäs''äläse haman da çetrekle ber säyäsi mäs''älä bulıp qala birä.
Şuña kürä dä "Naşa Niva" üz milli üzençälegen saqlap qalırğa omtılğan belaruslär öçen möhim ber simvolik ähämiatkä iä. Baş möxärrir Andrey Dınko, xakimiat şuşı milli basmanı xäzer yänä Vilnyuskä qaytarırğa mäcbür itä ala, dip belderä. Gazetanı saqlap qalu tırışlıqları turında ul bolay di:
"Bez xäzer Litva prezidentı häm premyer-ministrına xat yazıp, alarnıñ UNESCOğa möräcäğät itüen häm "Naşa Niva" gazetasın keşeçelekneñ ruxi mädäni mirası isemlegenä kertüen ütenergä cıyınabız. Litva diplomatları yağınnan bez bu mäs''älädä inde añlaw taptıq, alar bezgä şul üteneçne äzerlärgä bulışaçaq", di möxärrir Andrey Dınko.
"Naşa Niva" älegä iğanäçeläre yardämendä Minskidä çığuın däwam itä.
Kärim Kamal
Ä xäzer inde xakimiat, ğomumän, başqala Minskidä çıqqan "Naşa Niva"nı tämam yabıp quymaqçı. Şähär türäläre cibärgän xatta, gazetanıñ Belarus başqalasında qaluı "mäxkül tügel" dip belderelä. Ä ni öçen mäxkül tügel? Añlatma şundıy - basma möxärrire Andrey Dınko Lukaşenkanı öçençe märtäbä dä prezident itep saylawğa qarşı ütkän uram cıyınında sügenü süzläre äytkän häm şunıñ öçen xökem itelgän bulğan ikän.
Şähär xakimiate, nigä Dınkonı xökem itü ul citäklägän gazetanıñ Minskidä yabıluına kiterergä tieşlegen añlatudan baş tarta, ä menä möxärrir üze, xakimiatkä inde küptännän "Naşa Niva"nıñ bäysezlege häm anıñ belarus milläten yaqlawı oşamıy ide, dip belderä.
Bu basma äle 1906-nçı yılda, Litvadağı Vilnyus şähärendä çığa başlasa da, baştan uq belarus telendä basılıp kilde. Ul çaqta "Naşa Niva" beryulı latin häm kiril xäreflären qullanğan ide. Eş şunda ki, belaruslär arasında katoliklar da, pravoslavlar da bar, törle xäreflärdä basılu törle dindarlarnıñ ixtiacı belän añlatıldı. 1915-nçe yılda basmanıñ çığuı tuqtaldı, ämma sovetlar tarqalu belän 1991-nçe yılda yänä yañartıldı. Häm bu yulı da, belarus telendä. Yuğarı citäkçelege urısçanı ğına qullanğan Belarustä isä tel mäs''äläse haman da çetrekle ber säyäsi mäs''älä bulıp qala birä.
Şuña kürä dä "Naşa Niva" üz milli üzençälegen saqlap qalırğa omtılğan belaruslär öçen möhim ber simvolik ähämiatkä iä. Baş möxärrir Andrey Dınko, xakimiat şuşı milli basmanı xäzer yänä Vilnyuskä qaytarırğa mäcbür itä ala, dip belderä. Gazetanı saqlap qalu tırışlıqları turında ul bolay di:
"Bez xäzer Litva prezidentı häm premyer-ministrına xat yazıp, alarnıñ UNESCOğa möräcäğät itüen häm "Naşa Niva" gazetasın keşeçelekneñ ruxi mädäni mirası isemlegenä kertüen ütenergä cıyınabız. Litva diplomatları yağınnan bez bu mäs''älädä inde añlaw taptıq, alar bezgä şul üteneçne äzerlärgä bulışaçaq", di möxärrir Andrey Dınko.
"Naşa Niva" älegä iğanäçeläre yardämendä Minskidä çığuın däwam itä.
Kärim Kamal