Serbiä belän tarixi, säyäsi, mädäni genä tügel, distälägän meñnärçä ğailä bäyläneşläre belän dä nıq bäylängän Montenegro öçen bügenge referendumda tawış birü ber dä ciñel eş tügel. Bu respublika Yugoslaviä tarqalğannan soñ Serbiä belän berlektä qalğan berdänber il ide. Ämma anda inde 90-nçı yıllardan birle aqça berämlege bularaq yugoslav dinarı tügel, ä başta german markası ide, xäzer inde anı yewro almaştırdı. Bäysezlek tarafdarları ğomumän, ayırım ber däwlät bulğan oçraqta Montenegronıñ Yewropağa quşıluı ciñeläyäçäk, anıñ iqtisadı tağı da nığıyaçaq, dip isäpli. Ul tarafnıñ ruxi da, ğämäli dä yulbaşçısı premyer-ministr Milo Djukanoviç äle maynıñ 18-endä başqala Podgoritsada uzğan zur cıyında bolay digän ide:
"Min Montenegronıñ barça watandaşların, xätta kiläçäk öçen şuşı tarixi cawaplılıq mizgelen añlap betermägännärne dä üz saylawın tınıç qına, namus belän häm demokratik yul aşa yasarğa öndim. Bu Montenegrodağı xäzerge buınnıñ iñ böyek demokratik ciñüe bulaçaq", di premyer-ministr Milo Djukanoviç ilneñ bäysezlegen yaqlap.
Djukanoviç süzlärençä, ayırım bäysez däwlät bulğanda Montenegronıñ Serbiä belän mönäsäbätläre bügengegä qarağanda nığraq bulaçaq. Urta ğasırlarda uq ayırım patşalıq bulıp oyışqan şuşı ilneñ bäysez däwlätçelek täcribäse inde bar - 1878-1918-nçe yıllarda, misal öçen, Montenegro ayırım ber däwlät bulıp yäşäde.
Serbiä belän berlekne yaqlawçılar isä, ilneñ xalqı ayırım däwlät bulıp yäşäw öçen bik az, barı tik 620 meñ genä, dip belderä. Alar şulay uq, ike slav ile arasındağı tarixi, mädäni, tel ölkäsendäge bäyläneşlär şundıy nıq ki, alarnı hiç özärgä yaramıy, digän dälil dä kiterä.
Montenegro xalqınıñ 32 protsentın serblar täşkil itä häm alar bäysezlekkä qarşı tawış birer dip kötelä. Serbiä üze dä Montenegronı berlektä qaldırunı yaqlıy, Belgrad, misal öçen, Serbiädä yäşäwçe montenegrannarğa, referendumğa barıp tawış birü öçen buşlay transport täqdim itä. Xäzerge waqıtta Belgradta yäşägän Saşa Bojoviç şul mömkinlektän faydalanırğa teli:
"Bez dustım belän Beran şähärenä barıp, Serbiä häm Montenegro berlege öçen tawış biräçäkbez, çönki bezneñ bar närsä dä urtaq - mädäniat, ğöref-ğädätlär, tarix. Min başqa keşelärneñ "yuq" dip äytügä aqılı citär, dip ömetlänäm", di Serbiädän kilep Montenegronıñ bäysezlegenä qarşı tawış birergä cıyınğan Bojoviç.
Montenegrodağı tawış birüne barlığı 3 meñ yarım xalıqara küzätüçe qarap bara. Berençel näticälär inde tawış birü urınnarı yabıluğa, yäğni Qazan waqıtı belän tönge 11-lärdän soñ kötelä, tögälräk sannar düşämbe irtän mäğlüm bulaçaq. İlneñ bäysezlegen iğlan itü qararın tawış birüdä qatnaşqan xalıqnıñ kimendä 55 protsentı yaqlarğa tieş.
Kärim Kamal
"Min Montenegronıñ barça watandaşların, xätta kiläçäk öçen şuşı tarixi cawaplılıq mizgelen añlap betermägännärne dä üz saylawın tınıç qına, namus belän häm demokratik yul aşa yasarğa öndim. Bu Montenegrodağı xäzerge buınnıñ iñ böyek demokratik ciñüe bulaçaq", di premyer-ministr Milo Djukanoviç ilneñ bäysezlegen yaqlap.
Djukanoviç süzlärençä, ayırım bäysez däwlät bulğanda Montenegronıñ Serbiä belän mönäsäbätläre bügengegä qarağanda nığraq bulaçaq. Urta ğasırlarda uq ayırım patşalıq bulıp oyışqan şuşı ilneñ bäysez däwlätçelek täcribäse inde bar - 1878-1918-nçe yıllarda, misal öçen, Montenegro ayırım ber däwlät bulıp yäşäde.
Serbiä belän berlekne yaqlawçılar isä, ilneñ xalqı ayırım däwlät bulıp yäşäw öçen bik az, barı tik 620 meñ genä, dip belderä. Alar şulay uq, ike slav ile arasındağı tarixi, mädäni, tel ölkäsendäge bäyläneşlär şundıy nıq ki, alarnı hiç özärgä yaramıy, digän dälil dä kiterä.
Montenegro xalqınıñ 32 protsentın serblar täşkil itä häm alar bäysezlekkä qarşı tawış birer dip kötelä. Serbiä üze dä Montenegronı berlektä qaldırunı yaqlıy, Belgrad, misal öçen, Serbiädä yäşäwçe montenegrannarğa, referendumğa barıp tawış birü öçen buşlay transport täqdim itä. Xäzerge waqıtta Belgradta yäşägän Saşa Bojoviç şul mömkinlektän faydalanırğa teli:
"Bez dustım belän Beran şähärenä barıp, Serbiä häm Montenegro berlege öçen tawış biräçäkbez, çönki bezneñ bar närsä dä urtaq - mädäniat, ğöref-ğädätlär, tarix. Min başqa keşelärneñ "yuq" dip äytügä aqılı citär, dip ömetlänäm", di Serbiädän kilep Montenegronıñ bäysezlegenä qarşı tawış birergä cıyınğan Bojoviç.
Montenegrodağı tawış birüne barlığı 3 meñ yarım xalıqara küzätüçe qarap bara. Berençel näticälär inde tawış birü urınnarı yabıluğa, yäğni Qazan waqıtı belän tönge 11-lärdän soñ kötelä, tögälräk sannar düşämbe irtän mäğlüm bulaçaq. İlneñ bäysezlegen iğlan itü qararın tawış birüdä qatnaşqan xalıqnıñ kimendä 55 protsentı yaqlarğa tieş.
Kärim Kamal