Accessibility links

Кайнар хәбәр

Törkiä jurnalistları senzurağa zarlana


Törkiäneñ köntärtibendä bu atnada berençel urınnı alğan baytaq temalar bar: Totrıqlı valyutanıñ kütärelüwe, birjada aksiälärneñ bäyäseneñ töşüwe, inflatsiäneñ üsä baruwı arqılı xasıl bulğan ekonomik krizisqa Üzäk Bankanıñ zinslarnı kütärep cawap birüwe; Prezident Sezerneñ İzrailgä vizit yasawı; ber jurnalist östennän xökem protsesınıñ başlawı; qayber ofitserlarnıñ Premiergä attentat oyıştıruğa omtılu ğäyebe belän qulğa alınuları; ber niçä soldatnıñ PKK xöcemnäre yaki minaları arqılı şähit buluları, cäräxätlänüläre bolarğa ürnäk täşkil itä. Läkin bez kön tärtibenä mengän başqa ber tema, asılda üzebezne dä qızıqsındırğan ber temağa tuqtalmaqçıbız.

7 yündä tarixta bälki dä berençe märtäbä bularaq räsmi Törek Televiziä Radio -TRT xezmätkärläreneñ ber öleşe oyışmalarında jurnalistlarğa yasalğan basım häm senzurağa protest belderdelär. İnde ut qaya töşsä şuşı urınnı yandıra digändäy bez dä kolleglarıbıznıñ şuşı zar-moñları turında xäbär itmäkçe buldıq. İstanbulda Harbiädäge TRT radio binası aldında Däwlättäge Xezmätkärlär Hönär Oyışmaları Konfederatsiäe ağzası Mätbuğat Xezmätkärläre Hönär Berlege “Xäbär-Sen” tarafınnan oyıştırılğan protest cıylışına ber törkem TRT xezmätkäre, qayber sivil cämağät oyışmaları, ber niçä sängätkär häm oppozitsiädäge CHP-neñ ber deputatı qatnaştılar. Demonstrantlar qullarında “Senzura cinayät”, “TRT-ğa tıqşınma”, “Senzura, basım tuqtasın”, “Dini tariqat televiziäse telämibez” kebek şiğarlar yazılğan plakatlar kütärdelär. “Xäbär-Sen” mätbuğat sekretarı häm TRT korrespondentı Mehmet Demir “TRT citäkçelege qanunnarğa häm tapşırular turında bilgelängän kürsätmälärgä kürä tügel, ä şäxsi häm säyasi taläplärgä kürä eş alıp bara. Şunıñ arqılı xasıyl bulğan basımnan xätta sänğätkärlär dä zian kürä,” dip belderde. Ul ayruça ”Programalarda dini eçtälekle tapşırular sanı arta, bolarda şäriğat propogandası yasala. TRT-neñ butjetınıñ 70 % xalqtan qarşılana. Şul säbäpledä bu mikrafonnarda iñ oppozitsioner fikerlär dä äytelä alırğa tiyeş” digän sözemtä yasadı. Ul radio binasınnan tartılğan elektr çıbığı aşa mikrofonda çığış yasağanda, radionıñ mödire elekterne yaptı. Inde bu xäräkättän soñ Demir çığışın hoparlör aşa däwam itte häm “menä küräsez TRT senzurasın” dide. Döres şuşı protest xäräkätenä quşuluçılar küp tügel ide. Küpçelek binadan çıqmıyça täräzälärdän dä qarap tordılar.

Hürriyet “Dini tariqat televiziäse telämibez”, Milliyet “ Senzura protestına senzura”; Vatan “ TRTdäge basım häm senzurağa protest”,Zaman “TRTçelärdän protest”; Radikal “TRT-dän senzura protestına senzura”; Ortadoğu “TRT-dä ğısyan” kebek rubrikalarğa bu protest xäräkäten uquçılarına işeterdelär.

Senzura häm jurnalizm asılda alar berberenä tumıştan yäbeşkänyäbeşkän igzäklär kebek. Xä tta “Bezdä jurnalizm irekle” dip däğvä kütärgän illärdä dä üzenä kürä senzura bula, bälki totalitar illärdä kebek köçle bulmasa da. Tabiği jurnalist ta qayber qağidälär belän isäpläşergä tiyeş. Jurnalist yäşägän ile, eşlägän oyışmasınıñ mänfäğätlärenä qapma-qarşı töşsä, yä ul äzerlgän xäbär yaki kommentar senzurağa oçrıy, xätta ul eşen dä yuğalta ala. Şul säbäple dä jurnalistlar, kiñ küläm mäğlumät äsbapları oto kontrol, yaki oto senzura da yasıylar. Üz xökümäteneñ, mäğaşın tülägän oyışmanıñ mänfäğätlärenä qapma-qarşı töşä alaçaq kommentarlarğa iñ irekle dip belengän ber ildä dä tüzemlek kürsätelmi. Waqıtınnan elek qıçqırğan ätäçneñ başın kisälär digän äytem bar. Inde protest beldergän TRT xezmätkärlärenä qarata ällä nindi çaralar kürerlär dip uylamıybız. Şulay da alar protest oyıştırıp sivil batırçılıq kürsätkän buldılar.

Äxtäm İbrahim, İstanbul
XS
SM
MD
LG