Accessibility links

Кайнар хәбәр

Guantanamo totqınnarınıñ üzlärenä qul saluın yaqlar törleçä añlata


Guantanamodağı totqın üzägendä terror qıluda şiklänelep totılğan öç keşeneñ üzenä qul saluı turındağı xäbär qarşılıqlı fikerlär çığuğa kiterde, xörmätle tıñlawçılar. Quşma Ştatlarnıñ ber xärbi başlığı monı terrorçılarnıñ Amerikağa qarşı köräşen däwam itüe dip atasa, keşe xoquqların yaqlawçı oyışmalar bu waqiğäne yänä totqın üzäge eşen tänqitläwne yañartu öçen faydalanırğa buldı.

Guantanamodağı öç totqınnıñ asılınıp ülüe uzğan şimbä mäğlüm bulğan ide. Şularnıñ ikese söğüdi watandaşı, berse yämänle, dip xäbär itelä. Amerikan xärbiläre süzlärenä qarağanda, şul öç ädäm moña qädär dä inde üzläreneñ totqında utıruına qarşı açlıq iğlan itkän bulğan häm törmäçelär alarnı köçläp aşatqan. Xärbi çığanaqlar şulay uq, 2002-nçe yılda Guantanamoda totqın üzäge açılğannan birle anda barlığı 21 totqın üzenä qul salırğa tırıştı, ämma uñmadı, dip xäbär itä.

Quşma Ştatlar prezidentı George Bush şuşı ülemnär uñayınnan üzeneñ borçıluın belderep, märxümnärneñ cäsadına keşelekle mönäsäbät kürsätügä öndäde. Ä amerikan qorallı köçläreneñ Könyaq citäkçelege başlığı general John Craddock isä, Guantanamodağı terrorda şiklänelgännär üzlären şähitkä äyländerü öçen barın da eşlärgä äzer, dip belderde. Totqın üzägen citäklägän amerikan admiralı Harry Harris tä, bu öç ädäm üzenä Quşma Ştatlarğa zian kiterü maqsatında ğına qul salğan, digän faraz äytte:

"Alar cülär tügel, alarnıñ başı eşli, alar üz eşenä birelgän häm üz ğömerlären dä, başqalarnıqın da bik qayğırtmıy. İmanım kamil, bu alarnıñ çarasızlığın tügel, ä bezgä qarşı suğışta üzlärençä höcüm itärgä teläwen kürsätä", di Guantanamo üzäge citäkçese admiral Harris.

Ämma keşe xoquqların yaqlawçı oyışmalar bötenläy başqa fikerdä tora. "Amnesty İnternational", misal öçen, üz belderüendä, bu qul salular keşelärne yıllar däwamında bilgesezlektä totunıñ faciğäle ber näticäse, digän fiker bäyän itä. Washingtonnı Guantanamodağı totqın üzägen yabuğa xalıqara oyışmalar inde küptännän öndäp kilä. Eş şunda ki, anda totılğannarnıñ, Quşma Ştatlarnıñ üzendäge totqınnarğa yä suğış äsirlärenä birelgän xoquqları bötenläy yuq.

Tänqit yünältelgän ikençe ber ölkä bar - anda totılğan 759 keşeneñ bügenge köngä barı tik 10-sına ğına formal'' ğäyepläwlär belderelde. Yaqınça 300-e azat itelde, yä küçerelde, dimäk qalğannarı haman da üzläreneñ anda ni öçen totıluın belmi dä bulıp çığa.

Berläşkän Millätlärneñ maxsus ber xäyäte äle 19-nçı mayda Guantanamoda totqınnarnı bilgesezlektä totu xalıqara däräcädä cäfalawnı tıyunı boza, dip belderde. Ber ay elek şuşı totqın üzägen xätta Britaniäneñ baş prokurorı lord Peter Goldsmith tä tänqitläp çıqqan ide:

"Guantanamo üzägeneñ haman da eşläwe qabul itelmäslek närsä, anı inde yabarğa waqıt citte", di Britaniäneñ baş prokurorı.

Soñğı ülemnär Guantanamo totqın üzägen yabuğa öndäwlärne tağın da arttıraçaq dip kötelä.

Kärim Kamal
XS
SM
MD
LG