Accessibility links

Кайнар хәбәр

İzrail-Liban: nizaq artında Quşma Ştatlarnıñ töbäk problemalarına tieşle iğtibar birmäwe yata ala


İzrail häm Liban şığıylarınıñ Xizbulla xäräkäte arasındağı qorallı qarşılıq yaña yuğaltular belän çärşämbedä dä däwam itte, xörmätle tıñlawçılar. Yewropa Berlegeneñ tışqı säyäsät wä iminlek ölkäsendäge yuğarı wäkile Solana İzraildä söyläşülär ütkärgännän soñ yaqlarnı atışlarnı tuqtatuğa öndäde. Berük waqıtta ul Xizbullanı İzrail ğäskärilären urlap kierenkelekne çığaruı öçen tänqitläp tä aldı.

Xizbulla ğämällären tänqitläw belän bergä Javier Solana İzrail yağın da Libanğa höcümnär yasaw belän bik mawıqmasqa öndäde. Anıñ fikerençä, kierenkelekneñ şulay däwam itüe Liban xökümäten köçsezländerep, bar dönya buylap terrorğa qarşı barğan suğışnı tağın da qatlawlandıra ala. Atışlarnı tuqtatuğa häm nizaqqa diplomatik çişeleş tabuğa Berläşkän Millätlär Oyışması da, Rusiä dä, Yewropa illäre dä çaqıra.

Quşma Ştatlar isä haman da İzrailneñ üz-üzen yaqlaw xoquqı buluına işärä itä, xalıqara basım Xizbulla artında toruçı dip farazlanğan Süriä wä İranğa yasalırğa tieş dip belderä. Çärşämbedä dönya mäğlümat çaraları, Washington İzrailgä Xizbullağa qarşı xärbi höcümnären däwam itü fatixasın birde, dip yazıp çıqtı. Qayber belgeçlär fikerençä, Yaqın Könçığışta kilep tuğan xäzerge wäzğiat artında da öleşçä, Quşma Ştatlarnıñ, beryaqtan, töbäk eşläre belän qızıqsınuı kimep, ikençe yaqtan, küp kenä mäs''älälärdä nigezdä İzrail yağın alu belän genä çiklänä başlawı yata.

Carnegie fondında Yaqın Könçığış mäs''älälären öyrängän Nathan Brown fikerenä qarağanda, İzrailne üz doşmannarına qarşı köç qullanudan totıp toru öçen 2001-nçe yılda xakimiatkä kilgännän birle George Bush idaräse berni dä eşlämäde. Näticädä İzrail xökümäte fälästin suğışçıları belän şaqtıy qırıs eş itä başladı, di Brown.

Xäzer dä, başqalar atışlarnı tuqtatıp, nizaq urınına xalıqara köçlär kertüne täqdim itkändä, Washington ğomumi belderülär belän genä çiklänä, dip isäpli Carnegie fondınnan Nathan Brown:

"Quşma Ştatlar totrıqlandıru eşlärennän çitläşäse itte. Monı eşläp ul asılda kierenkelekneñ däwam itüenä genä yul aça. Washington alğa çığıp, bez berär çişeleş tabarğa tieş, dip äytä alır ide. Ämma monıñ urınına ul, kürüebezçä, İzrailgä, bez sezneñ ni aşa ütüegezne añlıybız, kiräk tapqan bar närsäne dä eşlägez, ğadi xalıq arasındağı yuğaltularnıñ ğına zur buluına yul quymağız, dip äytä", di Brown Quşma Ştatlarnıñ xäzerge pozitsiäse turında.

Şuşı belgeç belän ikençese, Yaqın Könçığış eşlären George Washington universitetında öyrängän Murhaf Yuyäti dä kileşä. Ul, İzrail-Liban nizağında Bush xökümäte İzrail Xizbullanı köçsezländerer, xätta yuq itär dip ömetlänä, alay uylamasa Washington inde küptännän qan qoyunı tuqtatu eşenä kereşkän bulır ide, di:

"Amerikanıñ çitläşüe bik möhim ber faktor, häm bu bügenge köngä atışlarnı tuqtatuğa ireşmäwneñ töp säbäbe. Min Quşma Ştatlar, İzrailgä Xizbullanı yuq itü öçen kübräk waqıt birergä tırışa, dip uylıym. Monıñ tiskäre yağı şunda ki - ğadi xalıq arasında yuğaltular bulaçaq", di George Washington universitetı belgeçe.

Tumışı belän Süriädän bulğan häm Yaqın Könçığıştağı, şul isäptän Libandağı wäzğiatne yaxşı belgän Murhaf Yuyäti, İzrail höcümnärenä qaramastan Xizbulla yäşäp qalaçaq, çönki anıñ Libandağı tamırları nıq, dip isäpli. Çärşämbe könne İzrail qorallı köçläre Xizbullağa qarşı höcümnären inde Liban çigen ütep ilneñ könyağında alıp bara başladı.

Kärim Kamal
XS
SM
MD
LG