Accessibility links

Mäskäw Yewropa belän kileşä almıy, ämma kötärgä riza buluın belderä


Litvinenkonıñ üleme comğa könne uzğan başqa ber möhim waqiğägä - Rusiä häm Yewropa Berlege citäkçeläreneñ çirattağı oçraşuına da zur külägä töşerde. Finländiä başqalası Helsinkidä ütkärelgän şuşı söyläşülär inde bolay da iğtibar üzägendä tora ide, anda Yewropa Berlege belän Rusiä arasında yaña kileşü tözi başlaw xaqında iğlan itelergä tieş ide, ämma moña Pol''şa qarşı çıqtı. Warşawnı Rusiäneñ üzenä Pol''şadan it kertüne tıyuı borçıy. Pol''şanıñ qarşı çığuı säbäple Helsinki oçraşuın aldan uq uñmadı dip bäyäläp quyuçılar da buldı. Çınlıqta niçek ütte soñ bu söyläşülär?

Yewropa Berlege häm Rusiä citäkçeläre arasında daimi bulıp torğan söyläşülärdän soñ ğädättä matbuğat oçraşuı ütkärelä, häm bu yulı da çığarma bulmadı - Berlekneñ ağımdağı räise Finländiä premyer-ministrı Vanhanen, Yewropa komissiäse räise Barosso, tışqı säyäsät wä iminlek ölkäsendäge ölkän wäkil Solana häm, älbättä, Rusiä prezidentı Putin bergäläşep xäbärçelär qarşına çıqtı. Ber üzençälek tä buldı - alar belän Norvegiä häm İslandiä premyer-ministrları da bar ide.

Helsinki söyläşülärendä Rusiäneñ Yewropa Berlege genä tügel, ä aña kermägän Norvegiä häm İslandiä belän dä xezmättäşlek itü yulları tikşerelde. Ä inde Mäskäwneñ Yewropa Berlege belän şaqtıy çetrekle ber çor kiçerüenä kilgändä, matbuğat oçraşuında qatnaşqan härkem, xällärneñ alay uq naçar bulmawı, söyläşülärneñ uñışlı häm näticäle ütüe xaqında söyläde. Putin da, Barosso da, Solana da, oçraşuda kütärelgän häm fiker alışınğan küpsanlı problemalarnı sanap kitte, alarnıñ kübese ölkäsendä qaraşlarnıñ urtaq buluına basım yasadı. Şul diplomatik belderülärneñ ber ürnäge itep Finländiä premyer-ministrı Matti Vanhanen süzlären kiterep bula, ul:

"Bez şaqtıy küp kenä mäs''älälär ölkäsendä näticäle häm açıq fiker alışular ütkärdek", dip belderde.

Ayırım ölkälärdä, äytik, küp söylängän energiä iminlege turında söyläşülär bulgandır bit, bu xäzer Rusiäneñ Yewropa belän mönäsäbätlärendä iñ ähämiätle ölkä bulıp tora.

Äye, Matti Vanhanen süzlärenä qarağanda, yaqlar monı tikşergän häm...

"...energiä ölkäsendäge xezmättäşlek ike yaqnıñ da ber-bersenä nıq bäyle buluın añlawğa nigezlängän" digän fikergä kilgän. Häm xäzer inde Yewropa da, Rusiä dä şuşı mönäsäbätlärne ike yaq öçen dä faydalı itü yulınnan baraçaq ikän. Finländiä premyerı şulay uq keşe xoquqları, demokratiä, qanun xakimiäte mäs''älälären dä kütärüen äytte, Yewropa Berlege Putingä jurnalist Anna Politkovskayanı üterüne tikşerü uñayınnan borçıluın citkerde, dip belderde.

Anna Politkovskaya iseme soñraq xäbärçelärneñ ayırım sorawlarında da yañğıradı, alarğa cawap birgändä Rusiä prezidentı, başqa ülemnärne dä onıtmasqa kiräk, alar Yewropa illärendä dä yış bula, mafia änä yıllar buyı törle cämäğät eşleklelären, xoquq saqlawçılarnı, säyäsätçelärne üterep tora, dip belderde.

İnde äytelgänçä, Helsinki söyläşülärendä Rusiä belän Yewropa Berlege arasında yaña xezmättäşlek kileşüen äzerli başlaw xaqında kileşenergä tieş ide. Bu ölkädä berär alğakiteş bulmadımı?

Yewropa Berlege citäkçelege dä, Rusiä dä monı çınnan da bik telägän ide, ämma Pol''şa çigenmäde. Rusiäneñ üzenä qarşı kertelgän çikläwlärenä protest yözennän ul moña rizalığın birmäde, ä ansız eşne başlap bulmıy - Yewropa Berlegendä andıy qararlarnı bar äğza illär dä xuplarğa tieş. Finländiä premyerı Vanhanen bu uñaydan:

"Yaña kileşü xaqında söyläşülär başlaw şartı mäs''äläsendä kileşep bulmadı, ämma bez bu äle soñğı mömkinlek tügel digän qararğa kildek", dip belderde.

Kärim Kamal
XS
SM
MD
LG