Quşma Ştatlarda prezident Bush ta, anıñ Kongressta küpçelekne totqan köndäşläre demokratlar da, Ğiraq mäs''äläsendä küp kenä ölkälärdä kileşmäsä dä, ildäge wäzğiätne cayğa salu berençe çiratta Ğiraqnıñ xäzerge xökümäte eşe bulıp tora digän fikerdä ber-berse belän kileşä.
Monı Bagdadtağı xökümät tä yaxşı añlıy - häm üzençä ni dä bulsa eşlärgä tırışa. Ğiraqta qorallı ğäskär qorunıñ 86 yıllığına bağışlanğan tantanada çığış yasap premyer-ministr Nuri äl-Mäliki başqaladağı iminlekne nığıtu maqsatında yaña ber plan äzerläwen xäbär itte. Anıñ üzägendä Bagdadta östämä qorallı köçlär urnaştıru tora. Ämma äl-Mäliki bu oçraqta amerikan ğäskärlären tügel, ä Ğiraqnıñ üz xärbilären, ayırım alğanda tönyaqtan kiterelgän körd xärbi büleklären küz aldında tota. Alar başqala bistälären ber-ber artlı tikşerep çığıp, alarnı törle qorallı ğisyançılardan çistartırğa tieş bulaçaq dip planlaştırıla.
Äl-Mäliki şulay uq, yaña iminlek planı şunı taläp itäçäk, ğisyanda kem genä bulmasın, ul nindi genä mäzhäbkä yäisä säyäsi törkemgä bäyle bulmasın, aña bernindi dä märxämät kürsätelmäyäçäk, imin urınnarğa qaçıp qotıluğa yul quyılmayaçaq, dip kisätte. Belgeçlär fikerençä, bu şığıylarnıñ Bagdadta eş itkän Mähdi ğäskärenä işarä bulıp tora, ul radikal ruxani Moqtada äs-Sadrğa buysına häm ğädättä üz ğämälläre öçen cawapqa tartılmıy.
Ämma äl-Mälikineñ şuşı planı şunda uq tänqitlänä dä başladı. Berençe çiratta sönni ğäräplär yağınnan. Alar premyer-ministr niätlären konstitutsiägä sıyıp betmi torğan dip bäyäläde. Äl-Mäliki bu xaqta aldan kiñäşläşülär ütkärmäde, Wäkillär şurası plan öçen tawış birmäde, di sönni ğäräp wäkilläre. Premyer-ministr üze Ğiraqnıñ şığıy ğäräplärennän. Parlament räise Mäxmüt äl-Mäşhädäni, plannıñ xoquqi nigeze yuq, dip belderä.
Qayber sönnilär ğomumän, şığıy küpçelek şulay itep başqala Bagdadnı sönni ğäräplärdän çistartırğa teli, dip isäpli.
Näq şundıy uq tänqitkä xökümätneñ Bagdadta körd xärbi bülekçälären urnaştıru niäte dä duçar buldı. Moña qädär başqalada körd ğäskäriläre yuq ide äle. Alarnıñ kilüe şığıy-sönni qarşılıqlarına inde kördlärne dä quşu, ğomumän, kördlärne ğäräplärgä qarşı quyu qurqınıçın arttıraçaq, dip kisätä ilneñ tönyağındağı qayber körd wäkilläre.
Kärim Kamal
Monı Bagdadtağı xökümät tä yaxşı añlıy - häm üzençä ni dä bulsa eşlärgä tırışa. Ğiraqta qorallı ğäskär qorunıñ 86 yıllığına bağışlanğan tantanada çığış yasap premyer-ministr Nuri äl-Mäliki başqaladağı iminlekne nığıtu maqsatında yaña ber plan äzerläwen xäbär itte. Anıñ üzägendä Bagdadta östämä qorallı köçlär urnaştıru tora. Ämma äl-Mäliki bu oçraqta amerikan ğäskärlären tügel, ä Ğiraqnıñ üz xärbilären, ayırım alğanda tönyaqtan kiterelgän körd xärbi büleklären küz aldında tota. Alar başqala bistälären ber-ber artlı tikşerep çığıp, alarnı törle qorallı ğisyançılardan çistartırğa tieş bulaçaq dip planlaştırıla.
Äl-Mäliki şulay uq, yaña iminlek planı şunı taläp itäçäk, ğisyanda kem genä bulmasın, ul nindi genä mäzhäbkä yäisä säyäsi törkemgä bäyle bulmasın, aña bernindi dä märxämät kürsätelmäyäçäk, imin urınnarğa qaçıp qotıluğa yul quyılmayaçaq, dip kisätte. Belgeçlär fikerençä, bu şığıylarnıñ Bagdadta eş itkän Mähdi ğäskärenä işarä bulıp tora, ul radikal ruxani Moqtada äs-Sadrğa buysına häm ğädättä üz ğämälläre öçen cawapqa tartılmıy.
Ämma äl-Mälikineñ şuşı planı şunda uq tänqitlänä dä başladı. Berençe çiratta sönni ğäräplär yağınnan. Alar premyer-ministr niätlären konstitutsiägä sıyıp betmi torğan dip bäyäläde. Äl-Mäliki bu xaqta aldan kiñäşläşülär ütkärmäde, Wäkillär şurası plan öçen tawış birmäde, di sönni ğäräp wäkilläre. Premyer-ministr üze Ğiraqnıñ şığıy ğäräplärennän. Parlament räise Mäxmüt äl-Mäşhädäni, plannıñ xoquqi nigeze yuq, dip belderä.
Qayber sönnilär ğomumän, şığıy küpçelek şulay itep başqala Bagdadnı sönni ğäräplärdän çistartırğa teli, dip isäpli.
Näq şundıy uq tänqitkä xökümätneñ Bagdadta körd xärbi bülekçälären urnaştıru niäte dä duçar buldı. Moña qädär başqalada körd ğäskäriläre yuq ide äle. Alarnıñ kilüe şığıy-sönni qarşılıqlarına inde kördlärne dä quşu, ğomumän, kördlärne ğäräplärgä qarşı quyu qurqınıçın arttıraçaq, dip kisätä ilneñ tönyağındağı qayber körd wäkilläre.
Kärim Kamal