Camilä xanım, kiäwgä çıqqaç qına, Stehlikova bulıp kitkän. Ä yaña qädär anı tuğan şähäre Almatıda häm uqığan qala Mäskäwdä Cämilä Ordabayıva bularaq belgännär. Balaçaqnı uylağanda, tamırlarım qaya minem dip uylağanda miña här waqıt tuğan şähärem Alamtı tugel, ä Qazaqstan belän Qırğızstan çigendä urnaşqan Qaraqurum awılı iskä töşäräm di, ul. Ordabavlarnıñ näsel cebe şuşı awılğa bäylängän. Anda balalar belän uynap, su koynııp, atlarğa atlanıp yorgändä, qayçandır Yevropa urtasında yäşärmen dä, säyäsi firkä wäkile, deputat, soñınnan xökümät ministrı bulırmın dip uylağan mikän Cämilä Ordabaeva?
Säyäsätkä yulığız nindi buldıб digän sorawğa Cämilä xanım bolaн di:“Minem säyäsätkä yulım ğädäti buldı. Kiäwğä çığıp, min Mäskäwdän, Çexiäneñ ber keçkenä şähärenä küçep kildem. Anda naçar sıyfatlı, qızıl kümer çığaralar. Açıq ısul belän. Bu eş şundıy itep başqarıla ki, bu töbäkneñ qabatlanmas tabiğate, awılları häm şähärlärenä dä zur zıyan kilä. Monı kürgäç min şoq xälendä qaldım. Min moña qarşı köräşergä buldım. Berniçä qarşılıq çarasın oyıştırğaç, monıñ näticäse bulmawın añladım. Keçkenä şähärdä keşe närsä eşli ala? Şähär şurasına bara ala. Min anda saylandım. Yäşellär firkäsenä kerdem. Yıllar uzıp, bezneñ firqä wäkilläre, şuşı kümer tabılğan şähärlärneñ şuralarına saylandı. Bezneñ tawışıbız qüätleräk yañğarıy başladı, bezneñ belän isäpläşä başladılar. Keşelär bezgä teläktäşlek kürsätte, alar kümer çığarğanda tirä yaqı möhitkä zıyan kiterü arqasında yäşäğän urınnardan kitergä telämi ide. Bezneñ iñ zur uñışıbız şul buldı - firqä wäkilläre parlamentqa kergäç, bez xökümät programmasına kümer çığarğanda tabiğatqä zıyan salunı häm awıllarnı beterüne tuqtatu turında mätdäne kertä aldıq. Watandaş bularaq bernärsä dä eşli almawdan min xökümättä qatnaşu däräcäsenä cittem. Minem alda ireşergä telägän maqsatım buldı. Ul karyera yasaw tügel, ä nindider konkret närsägä ireşü ide. Minemçä, xäzer Yäşellär waqıtı citte – şuña şulay kilep çıqtı inde”.
Çexiädäge azçılıqlar xoquqları öçen cawaplı ministr Camilä Stehlikova här törle ezärlekläw belän köräşergä tieş. Milläte öçen, xatın-qız bulğan öçen, başqa din totqan öçen, keşe qıyırsıtılırğa tieş tügel, dip bara ul. Ministr xanım Çexiädä andıy oçraqlarnıñ buluyın tanyı. Cämilä xanım üze dä çittän kilgän häm irlärne dä uzıp, ministr däräcäsenä ireşkän keşe. Sez üzegez qıyırsıtular belän oçraşmadığızmı?
“Ägär sez Çexiä xalqına küz sallsağız, ilneñ ber törle genä bulmawın kürersez. Monda küp törle millät yäşi. İl demokratik bulsa, cirle xalıqtan bulmğannar da yuğarı däräcägä ireşergä tieş ide. Minem bu däräcäğä bilgelängändä, parlamentta, andıy şikäyätlär buldı, niçek inde xökümät äğzäse, çex telendä, tuğan teldä kebek soyläşä almyı. Ul keşelärne añlap bula, ämma firkädä eşlägändä, yäki başqa firkälär belän kileşügä ireşkändä, min ber nindi qyırısıtularğa oçramadım. Min 8 yıl buyı deputat buldım. Cirle keşelär mine şäxsän belä, älarnı minem millätem tügel, ä alarnıñ problemanarın xäl itü mömkinelegerem kübräk qızısındıra. Minem Qazax buluım miña qomaçawlıy, dip sanamyı, kiresençä min monı östenlek dip sanyım. Bezneñ xökümät, azçılqlarğa qağılışıı säyäsätne, şuşı azçılıqlardan çıqqan keşe ütkärergä tiş dip sanadı.”
Cämilä xanım, sezneñ kebek, problemalar belän köräşer öçen säysätkä barırğa telägän xatın-qızlarğa närsä kiñäş itär idegez. Xatın-qızlarğa säyäsättä awırmı?
“Bezneñ firqädä alay uq awır tügel, minem ir-at xezmättäşlärem miña yärdäm itä. Başqa säyäsi köçlär belän eş itkändä qıyınraq bula. İrlärneñ östenlek itü ğädäte bulğan cämğiätlärdä wäğziät awırraq. Minem uylawımça Qazaqstanda häm Qırğıstanda wäzgiät üzgärer. Ägär Qazaqstan Yevropa bergenä kerergä uylasa, xatın-qızlarğa mönäsäbät üzgärergä tieş. Säyäsätkä, tübänräk däräcädä, xatın-qızlar kürenä başladı. Älbättä xökümättä älegä yuq, ämma ber 10-20 yıldan wäzğiät üzägrär, bu üzennän üze bara torğan eş, küpmeder waqıttan soñ, xatın-qızlarnıñ säyäsätkä küreün tuqtaıp bulmayaq.”
Bikä Timerova
Säyäsätkä yulığız nindi buldıб digän sorawğa Cämilä xanım bolaн di:“Minem säyäsätkä yulım ğädäti buldı. Kiäwğä çığıp, min Mäskäwdän, Çexiäneñ ber keçkenä şähärenä küçep kildem. Anda naçar sıyfatlı, qızıl kümer çığaralar. Açıq ısul belän. Bu eş şundıy itep başqarıla ki, bu töbäkneñ qabatlanmas tabiğate, awılları häm şähärlärenä dä zur zıyan kilä. Monı kürgäç min şoq xälendä qaldım. Min moña qarşı köräşergä buldım. Berniçä qarşılıq çarasın oyıştırğaç, monıñ näticäse bulmawın añladım. Keçkenä şähärdä keşe närsä eşli ala? Şähär şurasına bara ala. Min anda saylandım. Yäşellär firkäsenä kerdem. Yıllar uzıp, bezneñ firqä wäkilläre, şuşı kümer tabılğan şähärlärneñ şuralarına saylandı. Bezneñ tawışıbız qüätleräk yañğarıy başladı, bezneñ belän isäpläşä başladılar. Keşelär bezgä teläktäşlek kürsätte, alar kümer çığarğanda tirä yaqı möhitkä zıyan kiterü arqasında yäşäğän urınnardan kitergä telämi ide. Bezneñ iñ zur uñışıbız şul buldı - firqä wäkilläre parlamentqa kergäç, bez xökümät programmasına kümer çığarğanda tabiğatqä zıyan salunı häm awıllarnı beterüne tuqtatu turında mätdäne kertä aldıq. Watandaş bularaq bernärsä dä eşli almawdan min xökümättä qatnaşu däräcäsenä cittem. Minem alda ireşergä telägän maqsatım buldı. Ul karyera yasaw tügel, ä nindider konkret närsägä ireşü ide. Minemçä, xäzer Yäşellär waqıtı citte – şuña şulay kilep çıqtı inde”.
Çexiädäge azçılıqlar xoquqları öçen cawaplı ministr Camilä Stehlikova här törle ezärlekläw belän köräşergä tieş. Milläte öçen, xatın-qız bulğan öçen, başqa din totqan öçen, keşe qıyırsıtılırğa tieş tügel, dip bara ul. Ministr xanım Çexiädä andıy oçraqlarnıñ buluyın tanyı. Cämilä xanım üze dä çittän kilgän häm irlärne dä uzıp, ministr däräcäsenä ireşkän keşe. Sez üzegez qıyırsıtular belän oçraşmadığızmı?
“Ägär sez Çexiä xalqına küz sallsağız, ilneñ ber törle genä bulmawın kürersez. Monda küp törle millät yäşi. İl demokratik bulsa, cirle xalıqtan bulmğannar da yuğarı däräcägä ireşergä tieş ide. Minem bu däräcäğä bilgelängändä, parlamentta, andıy şikäyätlär buldı, niçek inde xökümät äğzäse, çex telendä, tuğan teldä kebek soyläşä almyı. Ul keşelärne añlap bula, ämma firkädä eşlägändä, yäki başqa firkälär belän kileşügä ireşkändä, min ber nindi qyırısıtularğa oçramadım. Min 8 yıl buyı deputat buldım. Cirle keşelär mine şäxsän belä, älarnı minem millätem tügel, ä alarnıñ problemanarın xäl itü mömkinelegerem kübräk qızısındıra. Minem Qazax buluım miña qomaçawlıy, dip sanamyı, kiresençä min monı östenlek dip sanyım. Bezneñ xökümät, azçılqlarğa qağılışıı säyäsätne, şuşı azçılıqlardan çıqqan keşe ütkärergä tiş dip sanadı.”
Cämilä xanım, sezneñ kebek, problemalar belän köräşer öçen säysätkä barırğa telägän xatın-qızlarğa närsä kiñäş itär idegez. Xatın-qızlarğa säyäsättä awırmı?
“Bezneñ firqädä alay uq awır tügel, minem ir-at xezmättäşlärem miña yärdäm itä. Başqa säyäsi köçlär belän eş itkändä qıyınraq bula. İrlärneñ östenlek itü ğädäte bulğan cämğiätlärdä wäğziät awırraq. Minem uylawımça Qazaqstanda häm Qırğıstanda wäzgiät üzgärer. Ägär Qazaqstan Yevropa bergenä kerergä uylasa, xatın-qızlarğa mönäsäbät üzgärergä tieş. Säyäsätkä, tübänräk däräcädä, xatın-qızlar kürenä başladı. Älbättä xökümättä älegä yuq, ämma ber 10-20 yıldan wäzğiät üzägrär, bu üzennän üze bara torğan eş, küpmeder waqıttan soñ, xatın-qızlarnıñ säyäsätkä küreün tuqtaıp bulmayaq.”
Bikä Timerova