Rusiädäge här 25nçe keşe yıl sayın qıynala, cäfalawlar häm ezärleklänügä duçar bula. Bu Rusiä fännär Akademiäse häm Cäfälawlarğa qarşı komitet tarafınnan äzerlängän yaña xisapnıñ näticäse.
Xisap, soñğı 3 yılda , Rusiäneñ 5 töbägendä ütkärelgän soraştırularğa nigezlänep yazılğan. Añda Çeçnädäge xällär tikşerelmägän.
Oyränülärne küzätep barğan sotsiologiä belgeçe, Rusiä Fännär Akademiäse professorı, Yakov Gilinskiy eşlängän eş turında bolay dide.
“Ber yıl eçendä olı keşelär cäfaläwlarğa duçar bulğanmı yuqmı Nätäclär şundıy : Piterbur 3,4%, Pskov 4.7 %, Tübän Novgorod 3,4%, Komi 4.6%, Chita 4,5% . Bu 5 töbäk öçen gomumi sanğa qarağanda , 4.1% keşe üzläre cäfalawlar, ruxi häm fizik yaqtan basımğa duçar bulğan.”
Cäfalawlarğa qarşı köräşüçe komitet öçen dä bu sannar kötelmägän buldı. Komitet wäkile Maksim Prıtkov bu xaqta bolay di.
“Bezneñ oyışma bu problema belän 7nçe yıl şögellänä, min üzem mäsäläne 10 yıllap oyränäm. Miñe dä bu sannar şok xälendä qaldırdı. Alarğa qarağanda härkem üze yäki yaqınnarı aşa militisiädä keşelärne cäfalıylar dip belä, ägär watandaşlar militsiä şulay eşli, dip ulıy ikän, aña tieşle ışanu ber qayçan da bulmayaçaq.”
“Azatlıq” radiosı, Rusiä eçke eşlär ministrlığınnan älege xisapqa mönäsäbäten sorağaç, ministrlıq matbuğat xezmäte añlatma birüdän baş tartqan. Tikşerenüdä kiterelgän faktlar, Human Rights Watch oyışmasınıñ cäfalawlar turındağı yaña xisabı belän awazdaş. Anda , elekke Guantanomı totqınnarın ezärlekläwläre öçen Rusiä xakimiätläre ğäyeplänä. Human Rights Watch oyışmasınıñ Mäskäwdäge bülege başlığı Allison Gill matbuğat oçraşıunda bolay di
“Quşma Ştatlar elekke Guantanomı totqınnarınıñ 7sen Rusiägä, alarğa monda keşelekle mönäsäbät bulır, digän Rusiä wäğdäsenä ışanıp qaytardı. Bez şunı küräbez, bu bulmadı. Bez bar dönya buylap, teläsä nindi ilneñ, Ğazaplawlarğa qarşı konvensiäne ütäw yözennän diplomatik wäğdälär birüne tuqtatırğa çaqıbarız”
Rusiägä qaytarılu belän älege totqınnar 3 ayğa totqarlanğan ide. Alar ul waqıtta qıynalmadı. Ezärlekläw soñraq buldı, dide Humant Right Watch oyışması wäkile. Rasul Kudaev, Kobar-Balqar respublikası keşese, 2005 yılda Nalçikta bulğan qorallı çualışlardan soñ qulğa alınğan. Anıñ anda ni däräcädä qatnaşuın bilgelägän mäxkämä äle bulmasa da, ul haman da yabılıp totıla. Human Rights Watch oyışması xäbär itkänçä, foto räsemnärdän, meditsina tikşerenülärennän, mäxkämä dokumentlarınnan, yaqlawçı häm tuğannarı söyläwlärennän kürengänçä, mäğlümat alu öçen Kudaev daimi qıynalğan bulğan. Guantanomı totqınnarı Rawil Ğomärov häm Timur İşmuratov, 2005 yılnıñ aprelendä qulğa alınğan bulğan. Alar gaz torbasın şartlatuğa bäyle räweştä totqarlanğan ide. Human Rights Watch oyışması xisabında äytelgänçä, alar qatı qıynalulardan soñ ğına, gäypne tanu turındağı käğäzlärne imzalağan. Ğomärovqa, ber atnalap yoqlarğa birmägännär, ul qulları öskä berketelgän kileş tar çitlektä totılğan. Mäxkämä waqıtında Ğomärov häm İşmuratov ğäyepne tanu kägäzlärennän baş tarttı. Häm 2005 yılnıñ sentäberendä mäxkämä utırışçıları tarafınnan ğaepsez, dip tanıldı. Azaplawlarğa terrorçılıqta şiklänelgännär ğenä tügel, başqa keşelär dä duçar bula. Human Rights Watch oyışması, Rusiädä soñğı 10 yılda wäzğiät üzgärmäde diärlek di, şuña bu ölkädä kiçektergesez reformlar kiräk, dip belderä.
Bikä Timerova
“Ber yıl eçendä olı keşelär cäfaläwlarğa duçar bulğanmı yuqmı Nätäclär şundıy : Piterbur 3,4%, Pskov 4.7 %, Tübän Novgorod 3,4%, Komi 4.6%, Chita 4,5% . Bu 5 töbäk öçen gomumi sanğa qarağanda , 4.1% keşe üzläre cäfalawlar, ruxi häm fizik yaqtan basımğa duçar bulğan.”
Cäfalawlarğa qarşı köräşüçe komitet öçen dä bu sannar kötelmägän buldı. Komitet wäkile Maksim Prıtkov bu xaqta bolay di.
“Bezneñ oyışma bu problema belän 7nçe yıl şögellänä, min üzem mäsäläne 10 yıllap oyränäm. Miñe dä bu sannar şok xälendä qaldırdı. Alarğa qarağanda härkem üze yäki yaqınnarı aşa militisiädä keşelärne cäfalıylar dip belä, ägär watandaşlar militsiä şulay eşli, dip ulıy ikän, aña tieşle ışanu ber qayçan da bulmayaçaq.”
“Azatlıq” radiosı, Rusiä eçke eşlär ministrlığınnan älege xisapqa mönäsäbäten sorağaç, ministrlıq matbuğat xezmäte añlatma birüdän baş tartqan. Tikşerenüdä kiterelgän faktlar, Human Rights Watch oyışmasınıñ cäfalawlar turındağı yaña xisabı belän awazdaş. Anda , elekke Guantanomı totqınnarın ezärlekläwläre öçen Rusiä xakimiätläre ğäyeplänä. Human Rights Watch oyışmasınıñ Mäskäwdäge bülege başlığı Allison Gill matbuğat oçraşıunda bolay di
“Quşma Ştatlar elekke Guantanomı totqınnarınıñ 7sen Rusiägä, alarğa monda keşelekle mönäsäbät bulır, digän Rusiä wäğdäsenä ışanıp qaytardı. Bez şunı küräbez, bu bulmadı. Bez bar dönya buylap, teläsä nindi ilneñ, Ğazaplawlarğa qarşı konvensiäne ütäw yözennän diplomatik wäğdälär birüne tuqtatırğa çaqıbarız”
Rusiägä qaytarılu belän älege totqınnar 3 ayğa totqarlanğan ide. Alar ul waqıtta qıynalmadı. Ezärlekläw soñraq buldı, dide Humant Right Watch oyışması wäkile. Rasul Kudaev, Kobar-Balqar respublikası keşese, 2005 yılda Nalçikta bulğan qorallı çualışlardan soñ qulğa alınğan. Anıñ anda ni däräcädä qatnaşuın bilgelägän mäxkämä äle bulmasa da, ul haman da yabılıp totıla. Human Rights Watch oyışması xäbär itkänçä, foto räsemnärdän, meditsina tikşerenülärennän, mäxkämä dokumentlarınnan, yaqlawçı häm tuğannarı söyläwlärennän kürengänçä, mäğlümat alu öçen Kudaev daimi qıynalğan bulğan. Guantanomı totqınnarı Rawil Ğomärov häm Timur İşmuratov, 2005 yılnıñ aprelendä qulğa alınğan bulğan. Alar gaz torbasın şartlatuğa bäyle räweştä totqarlanğan ide. Human Rights Watch oyışması xisabında äytelgänçä, alar qatı qıynalulardan soñ ğına, gäypne tanu turındağı käğäzlärne imzalağan. Ğomärovqa, ber atnalap yoqlarğa birmägännär, ul qulları öskä berketelgän kileş tar çitlektä totılğan. Mäxkämä waqıtında Ğomärov häm İşmuratov ğäyepne tanu kägäzlärennän baş tarttı. Häm 2005 yılnıñ sentäberendä mäxkämä utırışçıları tarafınnan ğaepsez, dip tanıldı. Azaplawlarğa terrorçılıqta şiklänelgännär ğenä tügel, başqa keşelär dä duçar bula. Human Rights Watch oyışması, Rusiädä soñğı 10 yılda wäzğiät üzgärmäde diärlek di, şuña bu ölkädä kiçektergesez reformlar kiräk, dip belderä.
Bikä Timerova