Äxmädinecad belderüläreneñ täesiren, aña qädär xakimiättä bulğan Mohammäd Khataminıñ populärlığı belän çağıştırıp qararğa bula.
“Min äytergä telim, Sovetlar berlege yuq itelgän häm başqa dönyada bulmağan kebek, zionist rejim da ozaqlamıy yuq iteläçäk häm keşelek cämğiäte irekle bulaçaq”
Anıñ qatı belderüläre häm populärlığı – aña säyäsi köç birä torğan äyberlär. Khatami oçrağında, anıñ populärlıqı häm xalıqnıñ teläktäşlege prezidentlıq mötdäteneñ berençe yıllarında aña konservativ qaraşta toruçılar belän yarışta östenlek birde. Läkin populär häm salmaq säyäsät ütkärägn Khatami häm parlamenttağı reformalar yaqlı küpçelek, İran cämğiäten üzgärtep qora almadı.
Äxmädinecadnıñ belderüläre İrannan çittä dä üz täesiren yasadı. Äxmädinecadqa abruylı din ähele Bağuçılar şurası sekretare Ayatolla Ahmad Jannati häm bilgele konservativ Ayatollaha Mohammad Taqi Mesbah-Yazdi teläktäşlek kürsätep kilde. Alarnıñ yärdäme belän ul qatıraq belderülär yasıy aldı. “ Bez şunı äytäbez, ägär sez (yähüdlär) aldamasağız, sez bäysez häm ğadel tikşerüçelärgä Yevropağa kilergä häm mondağı keşelär belän söyläşergä, dokumentlarnı kürergä häm Holokost turındağı uydırmanı tikşerü näticälären cämäğätçelekkä citkerergä yul quyarğa tieş.”
Äxmädinecad xakimiättä bulğanda, ildä qatı säyäsät ütkärelde, matbuğatqa, xoquq yaqlawçılarğa yañadan basım yasala başladı. Ul xakimiättä bulğanda, 1979 yılğı islam inqıylabınnan soñ bulğan kebek, cämğiättä qurqu urnaştı. Doşmannar, xıyanätçelär, çit illärneñ eçke ağentlar belän xezmättäşlek itep ildä tüntäreş äzerläwe turında söyläşülär yañadan qabındı. İqtisad ölkäsendä Ähmädi necad şirkätlär häm başqarma xakimiät belän bäyläneşlärne kimette. Anıñ däwlät şirkätläreneñ qıymmätle qäğäzlären eşçelärgä bülep birü - xosusyılaştırunıñ ber töre buldı. Läkin küzätüçelär, älege şirkätlär belän, barıber däwlät tarafınnan bilgelängän citäkçelärneñ idärä itelüenä iğtibar birä. Gomum alğanda Äxmädinecadnıñ säyäsäten konservativ cämäğätçelek önämi. Anıñ idärä itü räweşen, ildäge abruylı häm saylawçılarğa täesir yasıy alırlıq din ähelläreneñ yaqlawın tapmadı.
Bikä Timerova
“Min äytergä telim, Sovetlar berlege yuq itelgän häm başqa dönyada bulmağan kebek, zionist rejim da ozaqlamıy yuq iteläçäk häm keşelek cämğiäte irekle bulaçaq”
Anıñ qatı belderüläre häm populärlığı – aña säyäsi köç birä torğan äyberlär. Khatami oçrağında, anıñ populärlıqı häm xalıqnıñ teläktäşlege prezidentlıq mötdäteneñ berençe yıllarında aña konservativ qaraşta toruçılar belän yarışta östenlek birde. Läkin populär häm salmaq säyäsät ütkärägn Khatami häm parlamenttağı reformalar yaqlı küpçelek, İran cämğiäten üzgärtep qora almadı.
Äxmädinecadnıñ belderüläre İrannan çittä dä üz täesiren yasadı. Äxmädinecadqa abruylı din ähele Bağuçılar şurası sekretare Ayatolla Ahmad Jannati häm bilgele konservativ Ayatollaha Mohammad Taqi Mesbah-Yazdi teläktäşlek kürsätep kilde. Alarnıñ yärdäme belän ul qatıraq belderülär yasıy aldı. “ Bez şunı äytäbez, ägär sez (yähüdlär) aldamasağız, sez bäysez häm ğadel tikşerüçelärgä Yevropağa kilergä häm mondağı keşelär belän söyläşergä, dokumentlarnı kürergä häm Holokost turındağı uydırmanı tikşerü näticälären cämäğätçelekkä citkerergä yul quyarğa tieş.”
Äxmädinecad xakimiättä bulğanda, ildä qatı säyäsät ütkärelde, matbuğatqa, xoquq yaqlawçılarğa yañadan basım yasala başladı. Ul xakimiättä bulğanda, 1979 yılğı islam inqıylabınnan soñ bulğan kebek, cämğiättä qurqu urnaştı. Doşmannar, xıyanätçelär, çit illärneñ eçke ağentlar belän xezmättäşlek itep ildä tüntäreş äzerläwe turında söyläşülär yañadan qabındı. İqtisad ölkäsendä Ähmädi necad şirkätlär häm başqarma xakimiät belän bäyläneşlärne kimette. Anıñ däwlät şirkätläreneñ qıymmätle qäğäzlären eşçelärgä bülep birü - xosusyılaştırunıñ ber töre buldı. Läkin küzätüçelär, älege şirkätlär belän, barıber däwlät tarafınnan bilgelängän citäkçelärneñ idärä itelüenä iğtibar birä. Gomum alğanda Äxmädinecadnıñ säyäsäten konservativ cämäğätçelek önämi. Anıñ idärä itü räweşen, ildäge abruylı häm saylawçılarğa täesir yasıy alırlıq din ähelläreneñ yaqlawın tapmadı.
Bikä Timerova