Accessibility links

Кайнар хәбәр

Qazağstan saylawları näticäse başqa Üzäk Aziä illärenä nindi yoğıntı yasar?


Qazağstanda 18 avgust saylawlarında ber genä firqä ciñep, parlamenttağı barlıq urınnarnı alğaç, il prezidentı Nazarbaev bu demokartiä häm pluralizmğa ber nindi zıyan kitermi dip belderde. Säyäsi küzätüçelär isä, bu saylawlar böten Üzäk Aziä däwlätlärenä tiskäre yoğıntı yasarğa mömkin, dip borçıla. Başqa il xakimiätläre dä oppozitsiäne xakimiättän çitläşterü öçen Qazağstan ısulın qullanırğa mömkin, dip sanıy belgeçlär.

Nursoltan Nazarbaev citäkçelgendäge “Nur Otan” firqäse parlamentta bulğan böten urınnarnı da alğaç, Prezident monıñ ber nindi naçarlığı yuq, dip belderde. “Dönya tarixında ber genä firqä bulğan häm bik näticäläre eşlägän parlamentlarnıñ buluı turında bilgele. Bez oppozitsiäneñ konstruktiv täqdimnären isäpkä alaçaqbız.” – dide ul.

Läkin üpkä saqlağan oppozitsiä – parlamentnıñ ber tösle buluın – kire Sovetlar Berlege çorına qaytu, dip atadı. Üzäk Aziädäge küzäütçelär ber tawıştan Qazağstandağı saylaw näticälärenä borçılu belderde. Bu ildä xäl başqa Üzäk Aziä däwlätlärendä qabatlanırğa mömkin, dip sanyı alar.

Qırğızstan - Üzäk Aziädä iñ demokratik däwlätlärneñ berse itep sanala. Läkin Bişkäktä dä Qırğıstan parlamentı da Qazağstannıqına oxşar, dip borçılu belderälär.

Bişkäktäge säyäsi küzätüçe Adil Turdugulov bolay di: “ Waqıttınan alda saylawlar ütkärüne Nazarbaev täqdim itte. Anıñ töp maqsatı – üz köçen saqlap qalır öçen üzenä yaqın keşelären ciyu ide.”

Taciqstan Demokratik firqäse başlığı urınbasarı Rahmatullo Valiev, xakimiät firqäseneñ küpçelek urın aluı kötelgän närsä ide, ämma ber genä oppozitsion firqäneñ ütmäwe şaqqatırdı, dide. “Parlamentında berniçä säyäsi törkem bulğanda ğına ilne genä küpfirqäle dip äytep bula. Alar qanunnar mäsäläsendäge fiker alışularda qatnaşa, fikerlären belderä ala, qanunnarğa tözätmälär täqdim itä alırğa tieş. Qazağstan xäzer, Sovetlar berlege kebek, ber genä firqäle däwlätkä äylände.” – di Rahmatullo Valiev.

Qazağstandağı oppozitsiä Mäclesneñ yaña çaqırılışına saylana almasa da, yaña parlament iskesennän ällä ni ayırılmıy. Elekke Mäclestä oppozitsiäneñ ber genä urını bar ide.

Qırğızstan xakimiätläre öçen bu qızıqtırğıç misal bula ala, anda deputatalr, ilneñ säyäsi tormışında aktiv qatnaşa. Bu Üzäk Aziä däwlärenä xas närsä tügel.

Üzbäkstanda ber genä oppozitision firqä dä saylawlarda qatnaşa almıy. Üzbäkstan parlamentındağı 5 firqä dä, İslam Karimovnıñ säyäsäten yaqlawçı säyäsi köçlär. Taciqstan parlametında, oppozitsiädän barı 2 genä wäkill deputat bulıp saylana alğan. İkese dä İslam yañarışı firqäsennän. Qanun çığaru ciyılışındağı küpçelek urınnar anda - prezident firqäse qulında.

Londonda urnaşqan Chatham House anatlik üzäge belgeçe Shirin Akiner isäpläwençä, bu saylaw näticäläre Qazağstan xalıqınıñ uy-teläklären çağıldıra : “Minem uylawımça keşelär ideal säyäsi sestamanı tözü turında uylamyı. Alar buldırğança üz tormışların üzläre alıp bara. Ägär, Qazağstağı sistem keşelärgä yaxşı tormış birä ikän, äğär kilçäkkä ışanıç birä ikän, bu - iñ möhim äyber

Nazarbaev ta, xalıq totrıqlılıq häm tınıçlıq alıp kilä torğan firqäne sayladı, dip belderde.

Ämma Qazağstandağı bäysez säysi belgeç Dosym Satpaev äytkänçä, ber firqäle sistema kire näticä birergä mömkin. Äğär Nazarbaev, ber firqä bulğanda ilne kontroldä totu ciñelräk bulır, dip uylasa , ul yalğışa, dip sanıy Qazağstandağı säyäsät belgeçe Dosym Satpaev.

Bikä Timerova
XS
SM
MD
LG