Üzäk Aziädä Ramazan ayı bıyıl ipi, on häm bodaywğa bäyälär artkan şartlarda başlanıp kitte. Bu it häm may kürmägän, ipi genä ala alğan yarlı keşelärneñ xälenä tağı da zurraq awırlık kiterde. Duşämbe şähäre keşese Rahmatullo Saidov, on alırğa kibetkä kilgäç, bäyälärneñ sentäberdän alıp 60% artqanın kürä. Alar ipine oydä peşerä ikän, çönki bolay ipi arzanraqqa çığa torğan bulğan.
“Min, ber on qapçığıneñ bäyäse ber atnada 20$dän 32$ kütärelgänenä ışana almıym. Närsäder eşli alırlıq bezneñ xökümät yäki qanun barmı bezneñ? Bezneñ aqçalar xäzer onğa citmäyäçäk. Bezneñ ğailägä ayına 3 qapçıq on kiräk. Min ayına yaqınça 22$ aqça eşlim. Bezgä xäzer närsä eşlärgä qala, min belmim.” – di Düşämbedäge Raxmatullo Saidov.
Taciqstannı boday belän täemin itüçe Qazağstanda da, başqa Üzäk Aziä respublikalarında da ipigä bäylärneñ üsüe xalıqnı awır xälğä quydı. Bu xäl Üzäk Aziädä genä tügel, dönyanıñ başqa illärenä dä xas. Makaron äyberlärenä bäylär üsügä qarşı çaralar ütkän atnada İtaliädä dä bulğan. Boday, on, häm ipi peşerü öçen qullanıla torğan çimal öçen bäyä böten dönya buylap artqan.
Dönya bazarında bodayğa soraw artu häm ul üsterelä tprğan cirlärğä qorılıq kilü – bäyälärneñ artuına kitergän, dip añlatıla. Başqa säbäplär arasında, börteklärne bio-yağulıq yasawda qullana başlawı äytelä. Şul räweşle qayber illär neftkä bulğan bäylelekne kimetergä teli.
Dönya bazarlarında bäyälär öçen farazlar ometsez yañğırıy. Dönya illären boday belän täemin itüçe illärneñ berse – Kanada, kiläse cäygä bodaynıñ uñışı bik naçar bulır dip farazlıy.
Şul uq waqıtta Üzäk Aziäne boday belän täemin itüçe Qazağstan, kiresençä bıyıl moña qadär bulmağan zur uñış , 20 million tonna ikmäk ciyıp alıun xäbär itte.
Almatıda urnaşqan İqtisad häm awıl xucalığı üseşe institutı belğeçe Galina Alekseyeva : “Bäyälärneñ kisken artuına nigez yuq ide. Elektr utı, yağulıq öçen bäylär artqan ide, ämma alar ipineñ üz bäyäsen ber 10% ğına arttıra ala. Bu bazarğa yaña bodaynıñ, qıybatlı boday kilğänen kötkän mäldä bulğan kütärelü bula ala.”- di.
Bäyälärneñ artuına qänäğätsezlek belderep qayber Üzbäkstan şähärendä keşelär uramğa çıqqan. Bu xäl Taciqstanda häm Qırğızstanda da xalıqnıñ açuyın çığarğan.
Mäsäläne xäl itü öçen xakimiätlär kisken çaralar kürergä tırışa. Üzbäkstanda xakimiätlär eşmäkärlärgä ipi bäyäsen arttırmasqa dip basım yasıy. Näticädä qayberäwlär bölğönlekkä töşmäs öçen kibetlären yabırğa mäcbür bulğan. Törkmänstan üzeneñ bodayın üsterergä telägän ide, ämma sıyffatı äybät tügel dip, xalıq anı yaratmağan. Qırğıstan da bu mäsäläne xäl itergä ciyına. Premyer-ministr Almaz Atambaev ilgä on ketü öçen östämä aqça bülep birergä täqdim itä.
Taciqstannıñ iqtisadnı oyränü däwlät üzäge Huca- Mohämmäd Umarov, üzäk aziä awıl xucalığı citeşterüçelärenä mamıqnı üsterügä qarağanda bälkem boday üsterägä kübräk iğtibar birergä kiräkter, dip belderä. Ämmä monıñ ciñel bulmağanın belgeç tä tanıy. Tatarststanda isä biyıl 5 million tonna aşlıq ciyıp alırğa isäpläp toralar. Awıl-xucalığı ministrnıñ äytüenä qarağanda, bıyıl ayıruça boday uñğan. Ämma Tatarstanda şulay uq ipi bäyäse artqan. Monı Tatarstan Premyer-ministrı, kürşe töbäklär belän bäyälärne tigezläw teläge belän añlattı.
Bikä Timerova
Taciqstannı boday belän täemin itüçe Qazağstanda da, başqa Üzäk Aziä respublikalarında da ipigä bäylärneñ üsüe xalıqnı awır xälğä quydı. Bu xäl Üzäk Aziädä genä tügel, dönyanıñ başqa illärenä dä xas. Makaron äyberlärenä bäylär üsügä qarşı çaralar ütkän atnada İtaliädä dä bulğan. Boday, on, häm ipi peşerü öçen qullanıla torğan çimal öçen bäyä böten dönya buylap artqan.
Dönya bazarında bodayğa soraw artu häm ul üsterelä tprğan cirlärğä qorılıq kilü – bäyälärneñ artuına kitergän, dip añlatıla. Başqa säbäplär arasında, börteklärne bio-yağulıq yasawda qullana başlawı äytelä. Şul räweşle qayber illär neftkä bulğan bäylelekne kimetergä teli.
Dönya bazarlarında bäyälär öçen farazlar ometsez yañğırıy. Dönya illären boday belän täemin itüçe illärneñ berse – Kanada, kiläse cäygä bodaynıñ uñışı bik naçar bulır dip farazlıy.
Şul uq waqıtta Üzäk Aziäne boday belän täemin itüçe Qazağstan, kiresençä bıyıl moña qadär bulmağan zur uñış , 20 million tonna ikmäk ciyıp alıun xäbär itte.
Almatıda urnaşqan İqtisad häm awıl xucalığı üseşe institutı belğeçe Galina Alekseyeva : “Bäyälärneñ kisken artuına nigez yuq ide. Elektr utı, yağulıq öçen bäylär artqan ide, ämma alar ipineñ üz bäyäsen ber 10% ğına arttıra ala. Bu bazarğa yaña bodaynıñ, qıybatlı boday kilğänen kötkän mäldä bulğan kütärelü bula ala.”- di.
Bäyälärneñ artuına qänäğätsezlek belderep qayber Üzbäkstan şähärendä keşelär uramğa çıqqan. Bu xäl Taciqstanda häm Qırğızstanda da xalıqnıñ açuyın çığarğan.
Mäsäläne xäl itü öçen xakimiätlär kisken çaralar kürergä tırışa. Üzbäkstanda xakimiätlär eşmäkärlärgä ipi bäyäsen arttırmasqa dip basım yasıy. Näticädä qayberäwlär bölğönlekkä töşmäs öçen kibetlären yabırğa mäcbür bulğan. Törkmänstan üzeneñ bodayın üsterergä telägän ide, ämma sıyffatı äybät tügel dip, xalıq anı yaratmağan. Qırğıstan da bu mäsäläne xäl itergä ciyına. Premyer-ministr Almaz Atambaev ilgä on ketü öçen östämä aqça bülep birergä täqdim itä.
Taciqstannıñ iqtisadnı oyränü däwlät üzäge Huca- Mohämmäd Umarov, üzäk aziä awıl xucalığı citeşterüçelärenä mamıqnı üsterügä qarağanda bälkem boday üsterägä kübräk iğtibar birergä kiräkter, dip belderä. Ämmä monıñ ciñel bulmağanın belgeç tä tanıy. Tatarststanda isä biyıl 5 million tonna aşlıq ciyıp alırğa isäpläp toralar. Awıl-xucalığı ministrnıñ äytüenä qarağanda, bıyıl ayıruça boday uñğan. Ämma Tatarstanda şulay uq ipi bäyäse artqan. Monı Tatarstan Premyer-ministrı, kürşe töbäklär belän bäyälärne tigezläw teläge belän añlattı.
Bikä Timerova