Äle genä Rusiädä qayçandır bik zurlap bäyräm itelgän, Sovetlar berlegeneñ töp bäyräme sanalğan Üktäber inqilabı köne bilgelände. Xakimiät monı kürmäde dä diärgä bula - uramnarğa şähärenä qarap barı tik berniçä yöz yä meñ keşe genä çıqtı. Däwlät ähämiäte birelgän bäyräm bulıp xäzer Xalıq berdämlege köne tora, ul noyäbrneñ 4-endä bilgelände.
Bäyräm bularaq şuşı kön barı tik öçençe yıl ğına bilgelänä, häm ul 1612-nçe yılda Mäskäwne poläk ğäskärlärennän azat itügä, yäğni urta ğasırlar tarixına qaytıp qala. Rusiä tarixında ul çor "smuta", yäğni fetnä, tarqawlıq zamanı bularaq bilgele. 17-nçe ğasır başında çınnan da, ayaqqa basıp kilgän urıs däwlätendä Rüriklarnıñ patşa näsele özelep, wağraq asılzatlar häm urıs morzaları arasında xakimiät öçen ayawsız köräş başlana.
Şuşı eçke köräş Rusiä tarixına qorallı bäreleşlär, açlıq, yulbasarlıq, çit köçlär, ayırım alğanda, katolik poläklärneñ basqınlığı, yäğni däwlätneñ tulısınça diärlek tarqala başlawı belän bilgelänä. 1612-nçe yılda şul poläk ğäskärlären Mäskäwdän qua başlaw, häm soñraq xakimiätkä Romanovlar näselen kiterü Rusiä däwläten yañadan torğızuğa tiñlänä.
Ni öçen Putin xakimiäte moña ayıruça zur iğtibar birä soñ? Xäzerge prezident häm anıñ tirälege tarixnı üz xezmätenä quyıp, Putingä qädär bulğan Gorbaçov-Yeltsin çorın näq menä 17-nçe ğasırdağı fetnägä tiñli. Ä inde 2000-nçe yılda yaña prezident kilüe alar öçen 1612-nçı yıldağı kebek ük, Rusiäneñ yänä kütärelä başlawın añlata. Şuña da 4-noyäbrne xäzerge xakimiät köçle üzäk xökümätkä dan cırlaw öçen faydalana.
Mäskäwne yawlap alğan poläklärgä işarä yasap, Kreml'' tiräsendäge saray ğalimnäre xätta "tışqı idarä", "vneshnee upravlenie" digän töşençä dä uylap çığardı - bu çit illärneñ Rusiädä qurçaq xökümäten urnaştıru telägen añlatırğa tieş ide. Ä inde xakimiätkä Putinneñ kilüe moña kirtä quyunı, Rusiäneñ yänä bäysez däwlät bularaq ayaqqa basa başlawın kürsätergä tieş.
Alay ğına da tügel, Mäskäw citäkçeläre xäzer fetnä çorınıñ kiläçäktä dä bulmawı öçen bar köçen quyarğa tırışa. Putinneñ prezident bulıp öçençe märtäbägä dä qala almawın anda näq menä şundıy totrıqsız çornıñ kire qayta alu ixtimalın arttıra dip añlatırğa tırışalar. Yäğni, ildäge totrıqlılıqnı saqlaw öçen Putinneñ xakimiättä qaluı zarur digän qaraş alğa sörelä.
Yedinaya Rossiä partiäse xäzer aşığıç töstä Putin öçen "däwlät yulbaşçısı" digän yaña ber töşençä uylap çığardı. 1613-nçe yılda urıs elitası monı inde ber eşlägän ide - ul çaqta däwlät yulbaşçısı itep Mixail Romanov saylandı. Rusiä kiläçägen belergä teläwçelär, anıñ tarixına küz sala ala.
Kärim Kamal
Bäyräm bularaq şuşı kön barı tik öçençe yıl ğına bilgelänä, häm ul 1612-nçe yılda Mäskäwne poläk ğäskärlärennän azat itügä, yäğni urta ğasırlar tarixına qaytıp qala. Rusiä tarixında ul çor "smuta", yäğni fetnä, tarqawlıq zamanı bularaq bilgele. 17-nçe ğasır başında çınnan da, ayaqqa basıp kilgän urıs däwlätendä Rüriklarnıñ patşa näsele özelep, wağraq asılzatlar häm urıs morzaları arasında xakimiät öçen ayawsız köräş başlana.
Şuşı eçke köräş Rusiä tarixına qorallı bäreleşlär, açlıq, yulbasarlıq, çit köçlär, ayırım alğanda, katolik poläklärneñ basqınlığı, yäğni däwlätneñ tulısınça diärlek tarqala başlawı belän bilgelänä. 1612-nçe yılda şul poläk ğäskärlären Mäskäwdän qua başlaw, häm soñraq xakimiätkä Romanovlar näselen kiterü Rusiä däwläten yañadan torğızuğa tiñlänä.
Ni öçen Putin xakimiäte moña ayıruça zur iğtibar birä soñ? Xäzerge prezident häm anıñ tirälege tarixnı üz xezmätenä quyıp, Putingä qädär bulğan Gorbaçov-Yeltsin çorın näq menä 17-nçe ğasırdağı fetnägä tiñli. Ä inde 2000-nçe yılda yaña prezident kilüe alar öçen 1612-nçı yıldağı kebek ük, Rusiäneñ yänä kütärelä başlawın añlata. Şuña da 4-noyäbrne xäzerge xakimiät köçle üzäk xökümätkä dan cırlaw öçen faydalana.
Mäskäwne yawlap alğan poläklärgä işarä yasap, Kreml'' tiräsendäge saray ğalimnäre xätta "tışqı idarä", "vneshnee upravlenie" digän töşençä dä uylap çığardı - bu çit illärneñ Rusiädä qurçaq xökümäten urnaştıru telägen añlatırğa tieş ide. Ä inde xakimiätkä Putinneñ kilüe moña kirtä quyunı, Rusiäneñ yänä bäysez däwlät bularaq ayaqqa basa başlawın kürsätergä tieş.
Alay ğına da tügel, Mäskäw citäkçeläre xäzer fetnä çorınıñ kiläçäktä dä bulmawı öçen bar köçen quyarğa tırışa. Putinneñ prezident bulıp öçençe märtäbägä dä qala almawın anda näq menä şundıy totrıqsız çornıñ kire qayta alu ixtimalın arttıra dip añlatırğa tırışalar. Yäğni, ildäge totrıqlılıqnı saqlaw öçen Putinneñ xakimiättä qaluı zarur digän qaraş alğa sörelä.
Yedinaya Rossiä partiäse xäzer aşığıç töstä Putin öçen "däwlät yulbaşçısı" digän yaña ber töşençä uylap çığardı. 1613-nçe yılda urıs elitası monı inde ber eşlägän ide - ul çaqta däwlät yulbaşçısı itep Mixail Romanov saylandı. Rusiä kiläçägen belergä teläwçelär, anıñ tarixına küz sala ala.
Kärim Kamal