Xalıqlarnıñ iqtisadi, sosial häm mädäni xoquqların saqlaw turındağı kileşü BMO tarafınnan 1976nçe yılda tözelgän. Yıl sayın maxsus komitet kileşügä kergän däwlätlärneñ anı ni däräcädä ütäwen tikşerä. Jenevada Ukraina räsmiläre çığış yasadı. Kileşüneñ berençe mäddäsendä ük "böten xalıqlarnıñ üzbilgelänü xoquqı bar" dielgän. Kileşüne ütägän däwlät xalıqlarğa sosial häm iqtisadi, şulay uq mädäniät häm mäğärif mäsälälärendä yardäm itergä tieş. Ukrainanıñ bıyılğı xisabın tıñlağan Qırım tatarlarınıñ Milli Mäclese äğzase Ayder Mostafayev, räsmilärneñ süzläre – yalğan häm Qırımdağı wazğiätne belmägän BMO komitetı räsmilärgä ışana, dide:
"Komitet äğzaläre Ukrainadağı wazğiätne, Qırımdağı wazğiätne belmiçä äytelgän yalğannarnı tıñlap alarğa ışanalar. Däwlät keşeläre, däwlät isemennän çığıp säylägän yalğannarnı qabul itüläre min şaqqatırdı."
Ayder äfände qayber misallar da kiterde. Xisapqa kürä Qırımda 78 meñ tatar cir alğan. Bu çınbarlıqqa turı kilmi, dide Milli Mäcles äğzase. Berniçä yıl elek Ukraina wäkilçelege komitet utırışında qırım tatar problemaları çişelep bette, dip xisap totqan bulğan. Utırış aldınnan qırım tatar wäkilläre BMO komitetı äğzalärenä üz mäğlümatlären taratqan. Ayder Mostafayev:
"Bu sannarnı, bu mäğlümatlärne bez inde yıllar däwamında kürsätäbez. Läkin alarnıñ fikerläre – däwlätlär fikerlärenä nigezlänä. Bez birgän informasiägä iğtibar itmilär, qızğanıç."
Kileşü – xalıqlarnıñ iqtisadi, sosial häm mädäni xoquqları torışı turında. Jenevada qırım tatarlarınıñ mädäniäte häm mäğärife dä üseştä digän mäğlümatlär häm sannar yañğradı. Millät mäclese äğzase Ayder Mostafaev yañadan, räsmi sannar çınbarlıqqa turı kilmi, dip televideniädä tapşırular säğateneñ qısqartıluı turında söyläde.
"Televideniädä efir 10 säğat bulğan zamannan soñ bügen könenä säğat yarım qaldı."
Tapşırularınıñ 10 säğattän säğat yarımğa qaldırıluı belän bergä alarnıñ waqıtı da tamaşaçığa caysız waqıtqa küçerelgän, programmalar bik soñ kiç yäki irtän bik irtä kürsätelä. Anıñ qarawı, basma matbuğatqa aqça birelä, di Ayder äfände:
"Gazetlarğa küpmeder aqça birelä. Ämma wazğiätne küz aldına kiterer öçen misal öçen Qırım gazetı redaksiäsenä kilep kerergä kiräk. Jurnalistlarınıñ eşlärgä texnik mömkinlekläre yuq, alar kep keçkenä ber bülmädä utıra."
Bu atnada Qırımdağı wazğiät tağın da kiskennäşep kitte. 6 noyaber könne qırım milisiäse häm "Börket" adlı köçlär qırım tawındağı Ay Petri digän cirdä tatarlar totqan kafe-restorannarnı, qunaqxanälärne cimerde. Alarnıñ kübese – ozaq yıllar Yalta xakimiätlärennän rösxät kötep tä bulmağaç – räsmi röxsätsez tözelgän ide. Qırımdağı bu wazğiät häm internettağı "qırım" isemle mäğlümat säxifäseneñ eşe tuqtatılıp toruı diasporadağı qırım tatarları arasında da kisken qarşı reaksiälär tudırdı. Bu xaqta Azatlıqnıñ şimbä tapşıruında tıñlağız.
Şulay itep Ukraina BMO komitetı aldında qırım tatarları xoquqları yaqlana häm problemalar çişelgän digän xisap tottı, qırım tatarları BMOnıñ şul uq komitetına – Ukraina xalıqara kileşülärne ütämi häm qırım tatarlarına qarşı daimi ezärlekläw bara, dip misallar belän dälillängän üz möräcäğäten tapşırdı. Häm BMO wäkillären wazğiätne üz küzläre belän barıp kürergä çaqırdı.
Alsu Qormaş
"Komitet äğzaläre Ukrainadağı wazğiätne, Qırımdağı wazğiätne belmiçä äytelgän yalğannarnı tıñlap alarğa ışanalar. Däwlät keşeläre, däwlät isemennän çığıp säylägän yalğannarnı qabul itüläre min şaqqatırdı."
Ayder äfände qayber misallar da kiterde. Xisapqa kürä Qırımda 78 meñ tatar cir alğan. Bu çınbarlıqqa turı kilmi, dide Milli Mäcles äğzase. Berniçä yıl elek Ukraina wäkilçelege komitet utırışında qırım tatar problemaları çişelep bette, dip xisap totqan bulğan. Utırış aldınnan qırım tatar wäkilläre BMO komitetı äğzalärenä üz mäğlümatlären taratqan. Ayder Mostafayev:
"Bu sannarnı, bu mäğlümatlärne bez inde yıllar däwamında kürsätäbez. Läkin alarnıñ fikerläre – däwlätlär fikerlärenä nigezlänä. Bez birgän informasiägä iğtibar itmilär, qızğanıç."
Kileşü – xalıqlarnıñ iqtisadi, sosial häm mädäni xoquqları torışı turında. Jenevada qırım tatarlarınıñ mädäniäte häm mäğärife dä üseştä digän mäğlümatlär häm sannar yañğradı. Millät mäclese äğzase Ayder Mostafaev yañadan, räsmi sannar çınbarlıqqa turı kilmi, dip televideniädä tapşırular säğateneñ qısqartıluı turında söyläde.
"Televideniädä efir 10 säğat bulğan zamannan soñ bügen könenä säğat yarım qaldı."
Tapşırularınıñ 10 säğattän säğat yarımğa qaldırıluı belän bergä alarnıñ waqıtı da tamaşaçığa caysız waqıtqa küçerelgän, programmalar bik soñ kiç yäki irtän bik irtä kürsätelä. Anıñ qarawı, basma matbuğatqa aqça birelä, di Ayder äfände:
"Gazetlarğa küpmeder aqça birelä. Ämma wazğiätne küz aldına kiterer öçen misal öçen Qırım gazetı redaksiäsenä kilep kerergä kiräk. Jurnalistlarınıñ eşlärgä texnik mömkinlekläre yuq, alar kep keçkenä ber bülmädä utıra."
Bu atnada Qırımdağı wazğiät tağın da kiskennäşep kitte. 6 noyaber könne qırım milisiäse häm "Börket" adlı köçlär qırım tawındağı Ay Petri digän cirdä tatarlar totqan kafe-restorannarnı, qunaqxanälärne cimerde. Alarnıñ kübese – ozaq yıllar Yalta xakimiätlärennän rösxät kötep tä bulmağaç – räsmi röxsätsez tözelgän ide. Qırımdağı bu wazğiät häm internettağı "qırım" isemle mäğlümat säxifäseneñ eşe tuqtatılıp toruı diasporadağı qırım tatarları arasında da kisken qarşı reaksiälär tudırdı. Bu xaqta Azatlıqnıñ şimbä tapşıruında tıñlağız.
Şulay itep Ukraina BMO komitetı aldında qırım tatarları xoquqları yaqlana häm problemalar çişelgän digän xisap tottı, qırım tatarları BMOnıñ şul uq komitetına – Ukraina xalıqara kileşülärne ütämi häm qırım tatarlarına qarşı daimi ezärlekläw bara, dip misallar belän dälillängän üz möräcäğäten tapşırdı. Häm BMO wäkillären wazğiätne üz küzläre belän barıp kürergä çaqırdı.
Alsu Qormaş