İstanbulda İsxaqi iskä alındı

Ütkän atna azağında 23-nçe Ғevralde Ğayaz İsxaqi İdelleneñ tuuına 130 yıl tulu uñayı belän Tatarstan respublikasınıñ İstanbuldağı wäqalätle wäkilçelege inısıativası belän iskä alu mäclese oyıştırıldı. Sovet çorında tıyılğan İsxaqi 1990-nçı yıldan soñ aqlanıp qabat Tatar dönyasına kire qaytqan ide. Ul yazuçı, jurnalist, säyäsätçe bularaq tanılğan şäxes. Läkin Tatarstanda ğomumän anıñ tik ädäbi yağına, yäğni yazğan xikayä, roman häm piyesalarına ğına tuqtalalar. Ä säyäsi yağı bik ük yaqtırtılmıy. Çönki revolutsiä waqıtında Ufada tözelgän “Eçke Rusiä häm Seber Möselman Törek-Tatarlarınıñ Millät Mäclese”ndä ul häm bu aktiflıqqa qatnaşqan başqa şäxeslär iskä bik alınmıy. Säbäbe dä alarnıñ uñışlı bula almawları. Millät Mäclese ağzalarınıñ ber öleşe çit illärgä qaçıp qotıla aldı, şulardan Gayaz İsxaqi Polşa, Germaniä häm Yıraq Könçığışta Yaponiä belän Qıtayda säyäsi eşçänlegen däwam itte. Alarnıñ Tatarstanda zur isem qazanmawları, ä şulay uq çit ilgä qaçıp qotılğan Zäki Välidineñ Başqortstanda zur abroy qazanıp, bugen anıñ isemenä büläklär quyuılınıñ säbäben, Välideneñ keçkenä Başqortstan proyektınıñ bugenge Başqortstannıñ nigezen täşkil itüwendä ezlärgä kiräk.

Şulay da İsxaqineñ 130-nçı yılınıñ İstanbuldağı wäkalätle wekilçelek tarafınnan iskä alınuın Qazannıñ räsmi inısiativası dip atıy alabız. Äyyä 23-nçe Ғevraldä başta İstanbulnıñ Edirnekapı ziratında İsxaqineñ qäbere yanında yola ütkärelde. Şunnan soñ Wäkalätle Wäkilçelek binasındağı bülmädä İsxaqi turında keçkene ber konferentsiä oyıştırıldı. Cıyılışnı Prof. Nadir Däwlät alıp bardı. Sadri Mäqsudineñ onığı Dr. Gönül Pultar anıñ tormışın añlattı. Şunnan soñ ciratı belän Dr. Çulpan Zaripova Çetin, Qazannan kilgän Profesorlar Rezeda Ganieve belän Zöfär Ramiyev Tatarstandağı ğädät buyınca İsxaqineñ edebi äsärläre häm bolarnıñ Qazanda bastırılu eşläre turında mäğlümät birdelär. Nibarı 20 tiräsendä keşe qatnaşqan cıyılış Törekçä häm Tatarça alıp barıldı. Dimäk Ğayaz İsxaqine belüçelär, anıñ belän qızıqsınuçılar sanı şul xätle ikän. Wäkilçelek çitäkçese Radik Gimatdinov qızıqsınunıñ az buluına zarlandı. Döresen äytergä kiräk ul häm yardämçese İlşad Nazipov Törkiädäge Tatarlarnı oyıştıru öçen armıy talmıy eşlilär. Läkin Qazan da bu wäkilçelekkä citärdi kadrlar häm budcet birmi. Yılına ber märtäbä sabantuy oyıştıru belän eş betä väsälläm. Tabiği Törkiädäge Tatarlarda da ildäge yoğışlı xästälek bar, ike Tatar ber arağa kilsä öç partiägä bülenälär. Xätta Ğayaz İsxaqine iskä alu cıylışında da bu sizelde.

Bu atnada Tatarlarnı qızıqsındırğan başqa ber täräqqiät isä Ankarada Avropa Ligası Basketbol Çimpionatı öçen Törek Telekom belän Tatar yaki resmi äytemdegeçä Rus komandası Uniks Kazan basketbol komandalarınıñ 26-nçı Ғevralde matçları buldı. Uniks Kazan 93-kä 96 ottırdı, läkin monnan elekke Qazandağı matçta 91-gä 65 otqan bulu säbäple İtaliäneñ Turindağı çimpionlıq matçına qatnaşu şansın däwam ittere.

27-nçe Ғevraldä isä İstanbuldağı Rusiä Başkonsullığında öç törekkä Puşkin büläge birelü häm “Rossiyskie sooteçestvenniki v Turtsii” isemle kitapnıñ täqdim yolası ütkärelde. Yolanı Rusiä tışqı eşlär ministreneñ urınbasarı Karasin, Rusiäneñ Ankaradağı Böyek ilçese İvanovskiy häm İstanbul başkonsulı Krivenko alıp bardılar. Puşkin bülägenä Topkapı sarayı muzeye direktorı Qırım Tatarı Prof. İlber Ortaylı, tärcemäçe şağir Ataol Behramoğlu belän jurnalist Hakan Aksoy layıq tabılğannar. “Törkiädäge Rusiä watandaşları” isemle kitapta isä Tatarlar turında Prof. Däwlät belän İlyas Kamalov häm Başqortlar turında Äxat Salihovnıñ mäqaläläreneñ urnaştırılıwu diqqätne cälep itä. Bu kitap Rusiä Ғederatsiäse tışqı eşlär ministerlege qarşındağı çit illärdäge Rusiä watandaşları komissiäiseneñ inısiativası arqılı barlıqqa kilgän.