İran küptän tügel üzeneñ Şanxay İminlek oyışmasına tulı xoquqlı äğza bularaq quşılırğa teläwen belderde.
Ämma anıñ şuşı teläge Rusiä häm Qıtay östenlek itkän törkemdä qarşılıqqa da oçrawı bik ixtimal - Mäskäw dä, Pekin dä Şanxay İminlek oyışmasına İrannı alıp, anıñ açıqtan-açıq Könbatışqa, bigräk tä Quşma Ştatlarğa qarşı ber oyışmağa äylänüen telämäs.
İran älegä qädär, Äfğanstan, Hindstan, Mongolia häm Pakstan kebek, Şanxay İminlek oyışması eşenda küzätüçe bularaq qına qatnaşıp kilgän ide.
Bu atnada Düşämbedä Taciqstan prezidentı İmamali Raxmon belän oçraşqannan soñ, İran tışqı eşlär ministrı Manuçär Mottaqi, Raxmon Tährannıñ Şanxay İminlek oyışmasına quşılu telägen yaqladı dip belderde.
"Bez elek anda küzätüçe genä idek, ä xäzer tulı äğzalıqqa däğwa itäbez", di İran ministrı.
1996-nçı yılda tözelgän Şanxay İminlek oyışmasına bügenge köndä Qıtay, Rusiä, Qazaqstan, Qırğızstan, Taciqstan häm Üzbäkstan kerä. Bu isemlekkä İrannıñ da quşılu telägen belgeçlär, ayırım alğanda Mäskäwdäge Şärqi tikşerenülär institutı xezmätkäre Vladimir Sajin, Tährannıñ şuşı aqıllı ğämäl aşa üzen xalıqara däräcädä tağın da nığraq yaqlatu tırışlığı belän añlata.
Ä bu ölkädä Tährannıñ bügenge köndä çınnan da zur problemı bar. Üzeneñ şikle atom programı säbäple İran Quşma Ştatlar ğına tügel, Yewropa illäre belän dä araların bozdı, il üzen dönyadan ayırılğan xäldä xis itä bara.
Ä Şanxay İminlek oyışmasına quşılıp, İrannıñ Rusiä häm Qıtay kebek illär rätenä basuı anı näq menä şuşı ayırıludan küpmeder qotqara ala. Moñardan tış İran älege törkemgä quşıludan tağın da zurraq fayda kürergä ömetlänä - Şanxay törkemendä bulu anı Quşma Ştatlardan işetelgän xärbi höcüm belän yanawlardan saqlıy ala, di Sajin.
Läkin İran teläge ber närsä, anıñ başqa äğza illär tarafınnan qabul itelüe isä - ikençe. Mäskäw häm Pekin İrannı BMO İminlek şurasında yaqlap kilsä dä, alar, anı Şanxay İminlek oyışmasına alu msä'äläsenä kilgändä, bik aşıqmas kebek.
Leiden universitetındağı Yaqın Könçığış häm Üzäk Aziä belgeçe Turaq Atabaki, Rusiä dä, Qıtay da oyışmanıñ açıqtan-açıq Könbatışqa qarşı bula başlawın telämi, di:
"Oyışmadağı ike töp äğza - Qıtay häm Rusiä - anıñ Könbatışqa häm Amerikağa qarşı oyışmağa äylänüenä yul quymasqa tırışaçaq. Şuşı ike il İrannıñ äğza buluı oyışmanı başqa yuldan alıp kitep, Könçığış häm Könbatış arasında qarşılıqlar çığuğa kiterä ala dip şürli", di professor Atabaki.
Şuña kürä İran ministrınıñ Düşämbedäge belderüe asılda barı tik Tährannıñ ğına telägen çağıldıra. İran bu mäs'älädä Mäskäwneñ dä, Pekinneñ dä fatixasın äle almağan, häm aluı da ikele, digän qaraşta tora belgeçlär.
Şanxay İminlek oyıması üzenä yaña äğzalatr alunı tuqtatıp torırğa bulğan ide. Soñğı märtäbä yaña äğza - Üzbäkstan - aña 2001-nçe yılda quşıldı.
İran älegä qädär, Äfğanstan, Hindstan, Mongolia häm Pakstan kebek, Şanxay İminlek oyışması eşenda küzätüçe bularaq qına qatnaşıp kilgän ide.
Bu atnada Düşämbedä Taciqstan prezidentı İmamali Raxmon belän oçraşqannan soñ, İran tışqı eşlär ministrı Manuçär Mottaqi, Raxmon Tährannıñ Şanxay İminlek oyışmasına quşılu telägen yaqladı dip belderde.
"Bez elek anda küzätüçe genä idek, ä xäzer tulı äğzalıqqa däğwa itäbez", di İran ministrı.
1996-nçı yılda tözelgän Şanxay İminlek oyışmasına bügenge köndä Qıtay, Rusiä, Qazaqstan, Qırğızstan, Taciqstan häm Üzbäkstan kerä. Bu isemlekkä İrannıñ da quşılu telägen belgeçlär, ayırım alğanda Mäskäwdäge Şärqi tikşerenülär institutı xezmätkäre Vladimir Sajin, Tährannıñ şuşı aqıllı ğämäl aşa üzen xalıqara däräcädä tağın da nığraq yaqlatu tırışlığı belän añlata.
Ä bu ölkädä Tährannıñ bügenge köndä çınnan da zur problemı bar. Üzeneñ şikle atom programı säbäple İran Quşma Ştatlar ğına tügel, Yewropa illäre belän dä araların bozdı, il üzen dönyadan ayırılğan xäldä xis itä bara.
Ä Şanxay İminlek oyışmasına quşılıp, İrannıñ Rusiä häm Qıtay kebek illär rätenä basuı anı näq menä şuşı ayırıludan küpmeder qotqara ala. Moñardan tış İran älege törkemgä quşıludan tağın da zurraq fayda kürergä ömetlänä - Şanxay törkemendä bulu anı Quşma Ştatlardan işetelgän xärbi höcüm belän yanawlardan saqlıy ala, di Sajin.
Läkin İran teläge ber närsä, anıñ başqa äğza illär tarafınnan qabul itelüe isä - ikençe. Mäskäw häm Pekin İrannı BMO İminlek şurasında yaqlap kilsä dä, alar, anı Şanxay İminlek oyışmasına alu msä'äläsenä kilgändä, bik aşıqmas kebek.
Leiden universitetındağı Yaqın Könçığış häm Üzäk Aziä belgeçe Turaq Atabaki, Rusiä dä, Qıtay da oyışmanıñ açıqtan-açıq Könbatışqa qarşı bula başlawın telämi, di:
"Oyışmadağı ike töp äğza - Qıtay häm Rusiä - anıñ Könbatışqa häm Amerikağa qarşı oyışmağa äylänüenä yul quymasqa tırışaçaq. Şuşı ike il İrannıñ äğza buluı oyışmanı başqa yuldan alıp kitep, Könçığış häm Könbatış arasında qarşılıqlar çığuğa kiterä ala dip şürli", di professor Atabaki.
Şuña kürä İran ministrınıñ Düşämbedäge belderüe asılda barı tik Tährannıñ ğına telägen çağıldıra. İran bu mäs'älädä Mäskäwneñ dä, Pekinneñ dä fatixasın äle almağan, häm aluı da ikele, digän qaraşta tora belgeçlär.
Şanxay İminlek oyıması üzenä yaña äğzalatr alunı tuqtatıp torırğa bulğan ide. Soñğı märtäbä yaña äğza - Üzbäkstan - aña 2001-nçe yılda quşıldı.